زاویه نگاه جدیدی بود. 
برعکس -ببخشید- اراجیفی که پیش از این در مورد نسبت زن و دین دیده بودم!
      

        «گریه چه درمان می‌کند؟جان به تن زینب که می‌دهد؟  برای خودتان گریه کنید که مانده‌اید؛ که زنده‌اید؛ که می‌زایید؛ این‌همه شر! این‌همه بی‌صفتی! قاتلان را شما زاییدید!
زورگویان را شما زاییدید! بی‌درد مردمان را شما زاییدید! شما بیدلان! گریستن تا کی؟ گریه قحطی را برانداخت؟ گریه برای ما نان شد؟ گریه طاعون و مشمشه را درمان کرد؟ داد از قداره‌بند و باج‌گیر و مفت‌خور! داد از شحنه و محتسب! از قشونی و عسکر! از مستبد و مشروطه چی!»

بیضایی هربار شگفت‌انگیزه. 
برای بار دوم خوندم ندبه رو، باز هم باید بخونم. شخصیت‌ها و روند داستان یاد پرده‌خانه میندازتم.
      

        به یاد موندنی بود، با لحظات کودکی و بزرگسالی و عزا و شادی و اندوه آدم‌هاش زندگی کردم.

به طور خاص هم با جستار دوم، سهمِ گهواره.
      

        «سی و پنج سال است که در کار کاغذ باطله‌ام و این داستان عاشقانه من است.» 
کتاب با این جمله شروع شد و من تا صفحه‌آخر، متوجه حجم شدید «عاشقانه» بودن داستان این مرد و کاغذ باطله‌هاش نشدم، تا وقتی که یکهو متوجه شدم که جمله ابتدایی کتاب، از کدوم «داستان عاشقانه» حرف می‌زد. (البته که ده صفحه آخر رو با یک مقدار خیلی زیادی اشک ورق زدم و انقدر گریه کردم دقیقا نفهمیدم چی خوندم!)
داستانِ سرگذشت یک پیرمرد «کاغذباطله و کتاب-خمیر کن» دائم الخمر، که در سرگشتگی‌ها و هیاهوهای زندگی روزمره مردم زیر سیطره یک جامعه سوسیالیستی، برای خودش یک زیرزمین مرطوب و جدا افتاده داره و یک دستگاه پرس هیدرولیکی و دو تن کتاب.
و خیالاتی که از پرنده آزادتره و روحی که اگر شما ‌هم بخونید، شاید بتونید مثل من گواهی بدید که یکی از لطیف ترین و بزرگترین ارواح انسانی‌ست. 
تا حدی من رو یاد شخصیت «مکس» توی استاپ موشن مری و مکس می‌نداخت. 

کتاب رو توی دو روز تموم کردم و در طی این ۱۲۰ صفحه، یکی از عمیق ترین و قوی ترین پیوند‌های عاطفیم رو با هانتای دوست داشتنی و عجیب و غریب و با «تنهایی پر هیاهو»ش پیدا کردم..
هرچند از اون دسته از کتاب‌هایی نیست که بتونم به کسی «پیشنهاد» بدم بخونه، اما یکی از موردعلاقه ترین‌های خودم شد.
      

        جلد یک بینوایان امروز، ۲۱ فروردین ۴۰۴، ساعت ۴ و ۳۰ دقیقه، تموم شد. در یک کلام؟ شکوهمند بود. 
بیش از همه، از عظمت فهم ویکتور هوگو در «چیستی انسان» متحیر بودم.
واژه ای که به ذهنم می‌رسه از توصیفش، احتمالا چیزی باشه شبیه به «اقیانوس».
      

        خیلی عجیب بود.
      

        در یک کلاس جغرافیای انسانی صمیمانه آخرین روز سال تحصیلی پیش از عید، در بحث مهاجرت های اجباری بود که معلم این کتاب رو بهمون پیشنهاد کرد و بخشی ازش رو خوند.
انقدر جذب همون تیکه شدم که همون روز خریدمش و روز بعد شروع و تمومش کردم.
کتاب بیش از غمگین بودن برای من درگیر کننده بود و اثری گذاشت که از بین رونده نیست.
در یکی از پارگراف های کتاب، نویسنده از تفریح دختران افغانستان در کودکی حرف میزنه. «خانه بافی»
با قلاب و نخ های کاموا خانه می‌بافتند و گاهی این خانه ها به سر قلاب گیر می‌کرد و شکافته می‌شد.
این پررنگ ترین تصویر به جا مانده در ذهنم از کتابه، با این جمله ی پایانیش که:
« و ما باز، 
بی خانه می‌شدیم.»