ضحاک (نمایشنامه در پنج پرده)

ضحاک (نمایشنامه در پنج پرده)

ضحاک (نمایشنامه در پنج پرده)

2.8
10 نفر |
6 یادداشت

با انتخاب ستاره‌ها به این کتاب امتیاز دهید.

در حال خواندن

0

خوانده‌ام

10

خواهم خواند

3

ناشر
نگاه
شابک
9789643518943
تعداد صفحات
120
تاریخ انتشار
1399/7/15

توضیحات

        غلامحسین ساعدی پس از پایان تحصیلات ابتدایی در دبستان بدر، کوچه غیاث در خرداد ماه سال 1327 گواهینامه ششم ابتدایی گرفت و در مهرماه همین سال برای ادامه تحصیل وارد دبیرستان منصور شد. دبیرستان منصور در زمینی بنا شده بود که قبلاً قبرستان بود، به هنگامی که منصور استاندار آذربایجان شده بود این دبیرستان سر و سامان گرفت و برای همین نام منصور را روی دبیرستان ما گذاشته بودند، دبیرستان خیلی خوبی بود، معروف بود، اتوریته داشت و خیلی هم از خانه ما دور نبود.» او کار خود را با روزنامه نگاری آغاز کرد. در نوجوانی به طور هم زمان در 3 روزنامه ی  فریاد، صعود و جوانان آذربایجان مطلب می نوشت. اولین دستگیری و زندان او چند ماه پس از 28 مرداد 1332 اتفاق افتاد. این دستگیری ها در زندگی او تا زمانی که در ایران بود، تکرار شد. وی تحصیلات خود را با درجه دکترای پزشکی، گرایش روان پزشکی در تهران به پایان رساند. مطبش در خیایان دلگشا در تهران قرار داشت و او بیشتر اوقات بدون گرفتن حق ویزیت بیماران را معاینه می کرد. ساعدی با چوب بدست های ورزیل، بهترین بابای دنیا، تک نگاری اهل هوا، پنج نمایشنامه از انقلاب مشروطیت، پرورابندان، دیکته و زاویه و آی با کلاه! آی بی کلاه، و چندین نمایشنامه دیگری که نوشت، وارد دنیای تئاتر ایران شد و نمایشنامه های او هنوز هم از بهترین نمایشنامه هایی هستند که از لحاظ ساختار و گفتگو به فارسی نوشته شده اند. او یکی از کسانی بود که به همراه بهرام بیضایی،رحیم خیاوی، بهمن فرسی، عباس جوانمرد، بیژن مفید، آربی اوانسیان، عباس نعلبندیان، اکبر رادی، اسماعیل خلج و… تئاتر ایران را در سال های 40 -50 دگرگون کرد پس از 1357 ساعدی ایران را ترک کرد و در فرانسه اقامت نمود. نمایشنامه اتللو در سرزمین عجایب را در غربت نوشت. وی در روز شنبه 2 آذر 1364 در پاریس درگذشت و در گورستان پرلاشز در کنار صادق هدایت به خاک سپرده شد
      

لیست‌های مرتبط به ضحاک (نمایشنامه در پنج پرده)

یادداشت ها

🔻 ساعدی د
          🔻 ساعدی در دل داستان «ضحاک» هم مسئلهٔ استعمار، استبداد و قدرت گرفتن بیگانگان را دنبال می‌کند و یک اسطورهٔ کهن را برای پرداختن به دغدغه‌های سیاسی‌اش برمی‌گزیند.

🔻 نمایشنامهٔ «ضحاک» مرا به یاد «کالیگولا» انداخت. اینجا هم مثل نمایش کالیگولا پادشاهی داریم که دچار جنون شده و اطرافیان خود را به کام مرگ می‌کشد. اما تفاوت اساسی کالیگولای کامو با ضحاک ساعدی در آن است که یکی با از دست دادن معشوقه‌اش دچار بحرانی فلسفی دربارهٔ معنای زندگی و مرگ شده است، دیگری اسیر قدرت‌طلبی و وسوسه‌های نفسانی شده و تردیدهایش دربارهٔ وفاداری اطرافیان باعث می‌شود به فکر حذف آن‌ها بیفتد. آنچه ضحاک ساعدی را به «خالص‌سازی» وامی‌دارد، علاقه به «قدرت مطلق» است.

🔻 در ابتدا توقع داشتم زبان نمایشنامه از جنس آثار بیضایی باشد و با رویکرد آرکائیک و واژه‌هایی که در دسترس عامه نیست طرف باشیم؛ اما اینجا خبری از زبان تاریخی نیست. ساعدی حتی اگر در این سبک نگارش مهارت داشته باشد، نمی‌خواهد با چنین رویکردی به داستان ضحاک بپردازد. او قصد دارد دیکتاتورها و دیکتاتوری را به هجو بکشد و به همین دلیل دیالوگ‌ها را با زبان محاوره می‌نویسد و تلاش می‌کند به عناصر سبک ابزورد نزدیک شود.

🔻 شاید یک روز دربارهٔ ابزوردنویسی نویسنده‌های ایرانی مطلبی مفصل بنویسم؛ اما عجالتاً همین‌قدر بگویم که: جهان آثار ساعدی جهان تراژیکی‌ست. در داستان‌های او دلهره و اضطراب حادثه موج می‌زند و معمولاً ترس شخصیت‌ها به فاجعهٔ مورد انتظار می‌انجامد. با چنین جهان‌بینی‌ای، تلاش ساعدی برای خلق یک جهان کمیک و ابزورد چقدر موفق خواهد بود؟

🔻 من متعقدم طبع‌آزمایی نویسنده‌های ایرانی در سبک ابزورد معمولاً به شکست می‌انجامد. دلیلش نیاز به تفصیل دارد؛ اما اختصاراً باید گفت که هنرمند ایرانی تجربه‌های هنرمند غربی از مدرنیته و پست‌مدرنیته را پشت سر نگذاشته است و ترومای دو جنگ جهانی، آرمان‌های او دربارهٔ تکامل و پیشرفت بشر را به باد نداده است؛ پس بدیهی‌ست نتواند به آن جنس از «پوچی»، «بی‌سرانجامی» و «معناباختگی» که در آثار بکت، یونسکو و دیگران دیده می‌شود، دست یابد (هرچند این نویسنده‌ها احتمالاً پوچی آثارشان را نمی‌پذیرند). جامعهٔ ما مدرنیته را تجربه نکرده و از دلِ سنّت به یک دوران «شبه‌مدرن» پرتاب شده است و به همین دلیل است که تلاش هنرمندان ما برای ابزوردنویسی تبدیل به یک تقلید ناشیانه می‌شود و طنزشان را به سمت بازی‌های بچه‌گانه می‌برد. اتفاقی که در نمایشنامهٔ «ضحاک» ساعدی یا «هاملت با سالاد فصل» از اکبر رادی هم افتاده است.

🔻 خلاصه آنکه «ضحاک» هم همان مولفه‌های آثار ساعدی را دارد: جنبه‌های سیاسی‌اش پررنگ است، خواص جامعه را هدف گرفته است و به «استعمار»، «استبداد» و «مناسبات قدرت» می‌پردازد؛ اما به نظرم تلاش ساعدی برای هجو یک دیکتاتور و استفاده از عناصر ابزورد اصلاً نتیجه‌بخش نبوده و نمایش را به ورطهٔ لودگی و لوس‌بازی انداخته است!
        

22