شخصیت جلال برای من یک دوست‌داشتنی بی‌تعارف هست که گاها درحال عصبانیت و بی‌حوصلگی از وضع‌موجود جامع‌اش برای دیگران قصه‌گویی می‌کند.
و این اولین کتابی که بعد از بی‌پرده‌بودن آل‌احمدِ خسی‌درمیقات و مدیر‌مدرسه، خبری از اون ویژگی بارزش نبود.
کتاب اولشه و انتظاری از خلق بهترین‌ها نمی‌ره. با این حال صداقت قصه‌"زیارت" و داستان‌گویی بشدت عالی قصه"تجهیز‌ملت" باعث شد که این کتاب برام تبدیل بشه به: انتخاب بدی نبود اما ناپختگی زیادی توی بیشتر سطر‌ها دیده میشه!

دوقصه اشاره شده رو پسندیدم و باید دید توی کتاب از رنجی‌که‌می‌بریم، جلال‌خان چه چیزی رو قراره از هنرنمایی‌ خودش رو بکنه...
        

          «دید و بازدید» عنوان نخستین قصه از مجموعه‌ی دوازده قصه‌ی کوتاه این دفتر است که روایت نوروزهایمان در گذشته و حال است و یحتمل تجربیات نویسنده از دیدار نوروزی مادربزرگ، سپس رئیس اداره و آن‌گاه یکی از آیات عظام و برخورد شیوه‌هایی که لایه‌های مختلف فرهنگ اجتماعی با این سنت دیرینه دارند. دیگر قصه «گنج» عنوان دارد که تنها قصه‌ای سرگرم‌کننده است از زبان ننه‌جون؛ زیارت، افطار بی‌موقع، گلدان چینی، تابوت، تجهیز ملت، پستچی، معرکه، ای لامس‌سبا، و دو مرده عناوین دیگر این مجموعه قصه هستند که هر یک به‌نوعی زوایایی از زمدگی و سنت‌ها و آیین‌ها و شیوه‌ی زیست ما را نشان می‌دهند. قصه‌ها با نیشخندی به زندگی همراه است.


کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی یکم.
        

          «آفرین جلال! برای شروع خوب بود.»

جمله‌ی بالا را شاید یکی که از داستان سردرمی‌آورده به جلال گفته. او هم دست‌پاچه شده و رفته داستان‌ها را پشت هم زده و چاپ کرده، شده «مجموعه داستان دید و یازدید.»
سال 1324، وقتی این کتابِ جلال زیرِ چاپ رفته، او فقط 22 سال سن داشته. در واقع اولین کتابِ داستانیِ جلال است. جالب است که او در 20 سالگی عزمِ نجف می‌کند تا درسِ طلبگی بیاموزد. اما چند ماه بعد برمی‌گردد و کتاب عزاداری‌های نامشروع را منتشر می‌کند. (سالِ 94 که عزاداری‌های نامشروع را خواندم، به نظرم جالب آمد. اما کتاب، نوشته‌ی خودِ جلال نیست. ترجمه است.)
یک سالِ بعد او رسما به حزب توده می‌پیوندد و می‌شود جلالِ آلِ احمدِ توده‌ای. یک سال بعد از توده‌ای شدنش، اولین داستانِ کوتاهش به نام زیارت، که در مجموعه‌ی دید و بازدید هم آمده، در مجله سخن چاپ می‌شود. همان زمان‌ها بوده که با صادق هدایت هم آشنا می‌شود و کتاب «دید و بازدید» را هم چاپ می‌کند. همه‌ی این‌ تاریخ‌ها که ورق زدم، اولِ کتاب‌های جلال آمده. حرفِ جدیدی نیست. و اما نگاهِ من:
جلال نویسنده‌ی محبوبِ من است، اما همه‌ی داستان‌هایش محبوبِ من نیست. شاید باید این‌طور بگویم که شخصیتِ جلال را بیشتر می‌پسندم تا داستان‌هایش. گرچه داستان‌هایش را هم خوانده‌ام و در جایِ خود حظ هم برده‌ام. داستان اول و دوم را که خواندم، گفتم این قلم، قلمِ جلالی نیست که من قبل‌تر از او خوانده‌ بودم. خبری از جملات کوتاه و تیز نیست. اغراق نکرده باشم، نصف صفحه بدونِ نقطه هم در بعضی داستان‌ها دیده می‌شد. تا اینکه صفحاتِ اول را ورق زدم و فهمیدم این کتاب، کتابِ اولش است. آن‌وقت بود که دیگر داستان‌ها را از جلالِ آل‌احمد، 22 ساله از تهران خواندم.
ولی، داستان‌ها شاید پیرنگ و طرح فوق‌العاده نداشت. یعنی منِ خواننده را وا نمی‌داشت که از خودم بپرسم «حالا بعدش چه می‌شود؟». ولی داستان جان‌دار بود. داستانی جان‌دار است که وقتی نقطه‌ی آخرِ داستان را دیدی، سریع پرش نکنی داستانِ بعد. یک لحظه انگشت را لایِ کتاب بگذاری و به مقابلت خیره شوی و بگویی «عجب.» و این کار از آل‌احمدِ 22 ساله هم برمی‌آید.
البته از 12 داستان، شاید 10 داستانش صبغه‌ی مذهبی داشت ولی نه در دفاع از مذهب. این شاید برگرفته از سفرش به نجف و حال و هوایِ آن روزهایش باشد. چون واضح بود که نویسنده، کتبِ مذهبی را خوب می‌شناسد و به باورهای مذهبی مردمِ آن زمان شناخت دارد. دیدگاهِ انتقادی‌اش به باورهایِ مذهبی و شاید گاها خرافیِ مردمِ آن زمان هم شاید از سرِ آشنایی با هدایت باشد. چون در داستان‌های هدایت، از این مدل داستان‌ها زیاد خوانده‌ام. اما منی که خسی در میقات جلال را خوانده‌ام، یعنی 21 سال بعد از انتشارِ دید و بازدید، داستان‌های این کتاب را متعلق به همان جلالِ 22 ساله می‌بینم، نه جلالِ آلِ احمد بزرگ. 
و باید «نفرین زمین» را هم از جلال بخوانم چون آخرین قصه‌ی اوست و شاید بتوان گفت پخته‌ترین نثر و قصه‌ی او.
        

          مواجهه با آثار آل‌احمد این جذابیت را دارد که این کلیشه‌ را که «وقتی کتاب می‌خوانید نویسنده با شما صحبت می‌کند» تقویت می‌کند. «دید و بازدید» از این حیث نسبت به دیگر داستان‌هایی که تاکنون از جلال خوانده‌ام (مدیر مدرسه، سرگذشت کندوها، از رنجی که می‌بریم، سنگی بر گوری) برتری دارد. شاید وجه برتری‌اش حجمی بیشتر با داستان‌های بیشتر است. داستان‌هایی که بیشتراش از عینک نقادِ نویسنده روایت می‌شود. این را نیز در نظر داشته باشید که وقتی آثار او را می‌خوانیم کم مانده است عقاید سیاسی، اجتماعی، مذهبی و فرهنگی‌اش به ما سیلی بزند. دید و بازدید از اولین‌های جلال است؛ حین خواندن به این می‌اندیشیدم که هنوز او بچه‌آخوندی است که هر چه قدر هم سعی می‌کند خودش را از سنتِ خرافیِ پیرامون‌اش بکند باز نمی‌تواند به اصلْ خدشه وارد کند. [نمونه جایی که به زندگی پس از مرگ خرده می‌گیرد اما فوراً تعبداً می‌پذیرد گویی سنتی می‌شناسد که این خرافه‌ها لایه‌ی روییِ آن‌اند؛ گرچه برداشت‌ام این بود که از عینکِ نویسنده این خرافات نه لایه‌ی رو بلکه کلِ پیکر را در برگرفته‌اند.
اما چیزی که در دید و بازدید قابل توجه بود «مرگ‌اندیشی» آل‌احمد است. مرگ‌اندیشی‌ای که خود را اجتماعی می‌نمایاند. و به نظر صورت ساده‌ای دارد: با مرگِ شخص مردم همچنان درگیر تعارفاتِ زمانِ حیات متوفی هستند؛ حال آنکه توجه ندارند که مرگ برای همه یکسان است. شاید خرده بگیرید که این چه برداشتی است؛ چه بسا به علت احوالاتِ شخصی این برداشت اولویت دارد اما با اشاراتی که جلال به مرگ می‌کند –چه از حیث تعداد چه از حیث پرداخت- شک دارم که «مرگ» مساله‌ی اولِ جلالِ آن زمان نبوده باشد. جالب است که داستان دوازدهم –داستان که نه، تکه‌ی آخرِ این داستان‌ها- مرگ است.
زبانِ آل‌احمد به تندیِ مدیر مدرسه یا سنگی بر گوری نیست، گرچه توصیف‌هایش همچنان خوانا و در بعضی موارد جذاب است. شاید «زیاد تند نبودنِ زبان‎اش» به علتِ این است که خرافه را از اصل بازشناخته؛ و هوشیار است که عوام قدرتِ تشخیص خرافه از اصل را ندارد.
        

          قلم ساده، روان و بی تکلف و در عین حال موضوعات اجتماعی ساده و همه گیر.
        

          ۱۲ داستان کوتاه نوشته‌شده در اوایل دهه ۲۰، که آل احمد در آن به اوضاع سیاسی و مسئولین، اوضاع اجتماعی و فرهنگ جامعه ایرانی آن دوران، که یقیناً هنوز هم بعضی مواردش در بطن جامعه امروزی هم هست، پرداخته.
به عنوان اولین مجموعه چاپ‌شده، در بعضی قسمت‌ها، نوقلم بودن نویسنده در بستر حرفه‌ای رو به‌وضوح می‌شه فهمید.
        

          جلال را دوست دارم. دلایل دوست داشتنش را تا بحال نه برای خودم و نه هیچ‌کس دیگر برنشمرده‌ام. جلال دوست داشتنی است حتی وقتی درشت گویی می‌کند؛ حتی وقتی در برابر سیمین زیرآبی می‌رود؛ حتی وقتی نمی‌نویسد؛ حتی وقتی تلخ کی‌نویسد؛ حتی وقتی روی برمی‌گرداند از اصول پدر. 
دید و بازدید، داستان خود جلال است. همان‌ها که دیده، همان‌ها که شنیده، همان‌ها که گفته.
و راستی! جلال را دوست دارم چون جلال است.
        

          مواجهه با آثار آل‌احمد این جذابیت را دارد که این کلیشه‌ را که «وقتی کتاب می‌خوانید نویسنده با شما صحبت می‌کند» تقویت می‌کند. «دید و بازدید» از این حیث نسبت به دیگر داستان‌هایی که تاکنون از جلال خوانده‌ام (مدیر مدرسه، سرگذشت کندوها، از رنجی که می‌بریم، سنگی بر گوری) برتری دارد. شاید وجه برتری‌اش حجمی بیشتر با داستان‌های بیشتر است. داستان‌هایی که بیشتراش از عینک نقادِ نویسنده روایت می‌شود. این را نیز در نظر داشته باشید که وقتی آثار او را می‌خوانیم کم مانده است عقاید سیاسی، اجتماعی، مذهبی و فرهنگی‌اش به ما سیلی بزند. دید و بازدید از اولین‌های جلال است؛ حین خواندن به این می‌اندیشیدم که هنوز او بچه‌آخوندی است که هر چه قدر هم سعی می‌کند خودش را از سنتِ خرافیِ پیرامون‌اش بکند باز نمی‌تواند به اصلْ خدشه وارد کند. [نمونه جایی که به زندگی پس از مرگ خرده می‌گیرد اما فوراً تعبداً می‌پذیرد] گویی سنتی می‌شناسد که این خرافه‌ها لایه‌ی روییِ آن‌اند؛ گرچه برداشت‌ام این بود که از عینکِ نویسنده این خرافات نه لایه‌ی رو بلکه کلِ پیکر را در برگرفته‌اند.
اما چیزی که در دید و بازدید قابل توجه بود «مرگ‌اندیشی» آل‌احمد است. مرگ‌اندیشی‌ای که خود را اجتماعی می‌نمایاند. و به نظر صورت ساده‌ای دارد: با مرگِ شخص مردم همچنان درگیر تعارفاتِ زمانِ حیات متوفی هستند؛ حال آنکه توجه ندارند که مرگ برای همه یکسان است. شاید خرده بگیرید که این چه برداشتی است؛ چه بسا به علت احوالاتِ شخصی این برداشت اولویت دارد اما با اشاراتی که جلال به مرگ می‌کند –چه از حیث تعداد چه از حیث پرداخت- شک دارم که «مرگ» مساله‌ی اولِ جلالِ آن زمان نبوده باشد. جالب است که داستان دوازدهم –داستان که نه، تکه‌ی آخرِ این داستان‌ها- مرگ است.

زبانِ آل‌احمد به تندیِ مدیر مدرسه یا سنگی بر گوری نیست، گرچه توصیف‌هایش همچنان خوانا و در بعضی موارد جذاب است. شاید «زیاد تند نبودنِ زبان‎اش» به علتِ این است که خرافه را از اصل بازشناخته؛ و هوشیار است که عوام قدرتِ تشخیص خرافه از اصل را ندارد.
        

          مملو  از  نکته های آموزشی برای داستان نویسی...
روان و جذاب و خواندنی...
دوستش داشتم.

تاریخ معاصر هم درش پنهان بود و خواندنی
        

          یک کتاب با 12 داستان مختلف که نشان از فرهنگ عامه مردم ایران در عصر نگارش این کتاب است. مرکز توجهات جلال در این کتاب خرافات اضافه شده به فرهنگ اصیل یا دین اسلام است که البته در برخی موارد مرزها را فراموش کرده و جلوتر رفته است
نثر جلال مانند همیشه در این کتاب هم زیباست
        

          این کتاب از اون دست کتابایی بود که سالها تو کتابخونه‌م خاک می‌خورد و بلاخره گفتم خجالت بکش برو بخون، قبول دارم جلال آل احمد یکی از نویسندگان بزرگ کشورمونه ولی قلمش اصلا برام جذابیتی نداره، نمی‌دونم چرا!
        

          جلال ِ۲۰ ساله ، با جلالِ ۳۰_۴۰ سالگی‌اش بسی توفیر دارد.
پخته شدن شخصیت جلال،خروج قلمش از کلیشه،ورود حرف های نو و تازه تر،در آثار پس از این، به وضوح با خواندن این کتاب و مقایسه اش با کتب متاخرش،حس میشود.

کتاب مجموعه داستان است که از همه بیشتر، ۱.گنج، ۲. زیارت، ۳.‌تابوت و ۴. شمع قدی را دوست داشتم.

پ.ن: نسخه چاپی ای که من  خواندم، چاپ اسفند ۱۳۴۹ بود، قدیمی ، آب خورده، باد کرده، و چسب کاری شده. 
نمیدانم کتاب از کجا آمده و سرو کله‌اش در کتابخانه‌ما، پیدا شده، آنهم با کاغذهای زخیمش که بوی کهنگی میدهند. 
ولی حس و حال خوب کتاب با این نسخه قدیمی  چندبرابر بود و مرا راحت تر  به آن سالهای دور و خاک‌خورد میبرد.
 نشانگر هم متناسب با رنگ جلد کتاب انتخاب شده و از این ادایی بازی ها...😁😉
        

          عاشق قلم جلال شدم..
        

          اولین کتابی بود که ازشون خوندم...
یه حس و حال غیر قابل توصیف داشت
قدیمی و ...
نمیدونم اما زیبا بود:)))
        

          کتاب دید و بازدید یکی از کتاب هایی بود که من را خط به خط همراه خودش برد.
وقتی که داری کتاب را ورق میزنی انگار که سوار ماشین زمان شدی و رفتی دورانی که مادر و پدربزرگت دارند زندگی میکنند، من خیلی با این کتاب انس گرفتم به خصوص داستان‌های گنج، زیارت، تجهیز ملت و معرکه.
اما کتاب و داستان‌هایی که در آن بود بیشتر به خرافات، ظلم، سادگی مردم(یعنی زود باور بودند)، بی‌عدالتی و ساده زندگی مردم اشاره داشت، یعنی هر کدام از داستان های این کتاب میخواست به این‌ موارد برسد.
خواندن کتاب را پیشنهاد می‌دهم اما اگر با خواندن یک کتاب بی دین و یا دین دار می‌شود پیشنهاد نمیکنم، چونکه جلال در این کتاب با باورهای آن زمان یک نگاه خرافی داشته( اما مستقیم اشاره نمیکند).
        

          خیلی با قلم جلال آل احمد آشنا نبودم.دوزاده داستان کوتاه و نکات جالب و چند داستان جالب تر برای من مث گنج و گلدان چینی و پستچی و ای لامس سبا ..
        

          حقیقتا از اون کتابهایی بود که فقط میخاستم تمومش کنم..
(سلیقه م نبود و خب اگر هدیه نبود از اون دسته کتابهایی نبود که بخام بخرمش..)
شاید سخت میگیرم شایدم یه سبک سلیقه باشه که توقع داشتم درنهایت بفهمم هدفش از این حرفها چی بوده چی میخاسته بگه  و...
        

          دید و بازدید اولین کتابی است که جلال آن را به نگارش درآورده است. میتوان اسم کتاب را تغییر داد و گذاشت "از ملالت های شهرنشینی". کتاب داستانک های کوتاهی است از مردمی ملال با زندگی هایی ملال، بی خیال حتی نسبت به اتفاقات مهم دور و برشان، بی خیال حتی نسبت به عقایدشان و البته اندکی خودخواه. شاید هم بهتر است از واژه خودمحور استفاده کنیم. انسان هایی که دست رد به درخواست کمک نمیزنند، اما اصولا به بزرگترین مصائب زندگی دیگران کمتر از مشکلات شخصیت اصلی داخل فیلم اهمیت میدهند. همین ویژگی را شاید اگر به رویشان بیاوری، هزاران فلسفه برایش ببافند.
این کتابی است مربوط به انسان های چند دهه قبل، اما هنوز مردم آن ویژگی ها را دارند و من هم جزئی از همین مردمم و البته شما هم... 
        

          مجموعه‌ای از ۱۲ داستانِ کوتاه که نقطه اشتراکشان، شخصیت‌هایی از قشر پایین جامعه و رگه‌هایی از مذهب است. به گفتهٔ جلال مذهبی بودن این اثر ریشه در خانواده‌اش دارد که عموماً در مسند روحانیت بوده‌اند. این کتاب در سال ۱۳۲۴ به چاپ رسیده است.
داستان‌ها نسبت به کتاب "پنج داستان"، "سه تار" و "زن زیادی" از کیفیت پایین‌تری در فُرم و زبان‌ برخوردارند. جلال این کتاب را در سال‌هایی که در حزب توده بوده، چاپ کرده است.

۱_ دید و بازدید عید: در این داستان، شخصیت اصلی به قصد دیدوبازدید عید به دیدار افراد مختلف می‌رود و شرح ماوقع می‌کند.
۲_ گنج: دومین داستان به نقل از یک پیرزن است که حکایت رو آوردن بخت و اقبال به زن تنگدستی را نقل می‌کند و از آخر و عاقبتش می‌گوید.
۳_ زیارت: حال و احوال شخصیتی است که به زیارت می‌رود.
۴_ افطار بی‌موقع: زبان این داستان خیلی قصه‌گوتر بود و تِم طنز داشت. راوی قضاوت‌گر است، با تعریف کردن، داستان را پیش می‌برد و کشمکش یک روزه‌دار را بازگو می‌کند.
۵_ گلدان چینی: داستان خیلی خوب شروع شد ولی پایانش ... 🤐
۶_ تابوت: جلال در این داستان، با خودگویی به کشمکش‌های ذهنی پس از مرگ‌ می‌پردازد.
۷_ شمع قدی: این داستان به ممانعت از برپایی مراسم آیینی در زمان رضاخان اشاره دارد.
۸_ تجهیز ملّت: داستانی است که اوضاع‌واحوال آشفته اجتماع را در دهه ۲۰ شمسی نقل می‌کند.
۹_ پستچی: این داستان دربارهٔ وضعیت نابه‌سامان یک پستچیِ بیچاره است.
۱۰_ معرکه: معرکه‌گیری دو شخصیت دعانویس و مارگیر در این داستان آمده است و اتفاق چشمگیر و تحولی ندارد.
۱۱_ ای لامس‌سبا: در اینجا راوی یک واعظ را نقد می‌کند.
۱۲_ دو مُرده: داستان کوتاهی که به مقایسهٔ وضعیت دو مُردهٔ فقیر و ثروتمند می‌پردازد.
        

          این کتاب شامل 12 داستان کوتاه با مضامین اجتماعی و نقد خرافات رایج بین مردم است. فضاسازی ها بسیار عالی نوشته شده و خیلی خوب به فرهنگ چند ده سال پیش سر میزنیم