خواندن این ۲۲ داستان، حداقل به اندازه خواندن ۲۲ رمان می‌ارزد؛ از بس که سوژه‌هایش بدیع و بی مشابه هستند.
بررسی فرم این ۲۲ داستان، حداقل به اندازه ۲۲ کلاس آموزش نویسندگی می‌ارزد؛ از بس که شخصیت‌ها و اتفاقات و ساختار و نگو و نشان بده و ... قوی و به جا به کار رفته‌اند.

خلاصه که علی جلایی همانی است که دنبالش می‌گشتم.
        

                سفرنامه و خواندن سفر نوشت‌ها، بیش از دیگر متون خواننده را جای نویسنده می‌گذارد. کأنه که تو خود نویسنده‌ای و داری در کوچه پس کوچه‌ها راه می‌روی و می‌بینی و می‌شنوی و حس می‌کنی. با این اوصاف، فارغ از تجربه‌های بدیع و ارزشمند نویسنده و قلم خوب، بودن در کالبد ذهن او برایم آزار دهنده بود. من به اندازه ۱۵۰ صفحه، از بودن با او زجر کشیدم. 
نویسنده احتمالا با روی کاغذ آوردن این کلمات عصبانیت و ناخوش احوالی خود را خالی کرده اما آن حال بدش را با همان کلمات به من سرایت داده. البته که این کار بدون قوت قلم امکان‌پذیر نبود.

        

                همیشه این موضوع در ذهنم بود که اگر در جمعی از افراد از ملت‌های مختلف بودم و حرف از ادبیات شد، هر کدامشان چه نویسنده‌ای از کشورشان را معرفی می‌کنند و با آن فخر فروشی می‌کنند و در قبالشان من باید نام کدام یک از نویسندگان ایرانی را علم کنم.
مثلا ما در مقابل داستایفسکی، موراکامی، یوسا، کامو، آلبرتو منگوئل و... باید چه کسی را از ملت خودمان معرفی کنیم که نوشته‌هایش همه چیز تمام باشند و قابلیت جهانی شدن را داشته باشند؟
تا قبل از خواندن کلیدر واقعا جواب و نمونه قاطعی برای معرفی نداشتم. بله نادر ابراهیمی، رضا امیرخانی، احمد محمود و ... قدر قدرتان ادبیات معاصر ما هستند اما نثرشان آنچنان که باید قابلیت جهانی شدن و فخر فروشی در مقابل دیگر نویسندگان شهیر جهان ندارند.
اما محمود دولت آبادی، از این پس با افتخار و بدون تردید نام او را به عنوان بهترین نویسنده ایرانی میشناسم و عنوان می‌کنم. 

داستان کلیدر، فقط یک داستان با فضای سنتی و دوره قدیم ایران نیست، ریشه‌های ما را نشان می‌دهد. جمله‌هایش دقیق‌ترین و عمیق‌ترین حس و حالات بشر را در قالب کلمه جاری می‌کنند و این اصلا کار ساده‌ای نیست. مگر دیگر نویسندگان به غیر از این کار، طور دیگری  قدرت نمایی کردند؟


کلیدر را حتما همرا با صوت بی‌نظیری که فیدیبو ارائه کرده بخوانید و بشنوید تا به جانتان بنشیند و با ریشه‌هایتان مواجه بشوید.


        

                از این شاهکار چی بگم آخه؟
غوغاست غوغا...
        

                کتاب را فقط به خاطر نوع راویش که دوم شخص است خواندم.  واقعا جریان داستان بهت‌زده‌ام کرد. به نظر من از خصوصیات راوی دوم شخص خیلی خوب استفاده شده بود و تاثیر این نوع راوی با مفهموم داستان تطابق داشت.
        

                تنها نقطه مثبت کتاب ایده  جذابش بود. این امتیاز هم فقط و فقط به خود نویسنده است نه ترجمه آن. انیمیشنش هم که از خود کتاب ضعیف‌تر بود.
        

                داستانی بی نقص و عالی! به شدت خوشم آمد. کتاب خود دنیا و خود زندگی ماست. چقدر شعارها و شعرها در جای خودشان قشنگ و درست نشسته بودند. از هر نظر عالی بود. نمیدانم چه بگویم
        

                حیف و صد حیف که قد و اندازه فرم و نوع نگارش این کتاب از محتوای گرانش پایین تر بود. با تمام ارادتی که به جناب عسکری دارم اما این سیاهه‌شان ابدا در حد کتاب نبود، شاید اگر در ستون یک مجله یا روزنامه و یا کپشن اینستاگرام و یا در کانالی به صورت بخش‌های مجزا منتشر  می‌شد مقبولیت و تاثیر بیشتری داشت. اما اصلا قابلیت کتاب شدن نداشت. مخصوصا با آن سیر داستانی خرابی که داشت.

درست است که توصیفات کتاب با روح آدم بازی می‌کنند و گاهی اشک به چشمانت می‌آورند و بعضی از جملات طلایی هستند و توی چشم می‌آیند اما اگر بخواهی در ساحت داستان به آن نگاهش کنی، سراسر ضعف است. شخصیت‌های کم عمق و بی تاثیر و بی سر و ته بودن داستان به شدت توی ذوق می‌زند. حتی شخصیت یحیی که کاراکتر اصلی است با خود حامدعسکری در «خال سیاه عربی» هیچ تفاوتی ندارد. همان است. حتی بعضی از عبارات را هم بدون هیچ تغییری از آن کتاب آورده. واقعا حیف از آن جملات توصیفی زیبا و شاعرانه در مدح اهل بیت که در چنین قالب بدی جای گرفتند. 

 انگار که نویسنده ابتدا با یک ایده شروع به نوشتن داستان کند و وسط کار پشیمان شود و ایده دیگری را دنبال کند و در آخرش هم همه چیز را سمبل کند و بدون اینکه حتی زحمت بازبینی یا بازنویسی را بکشد آن را بدهد به ناشر. ناشر محترم هم که بدش نمی‌آید از شهرت نام یک نویسنده و شاعر به نفع خودش استفاده کند، بدون هیچ ایرادی آن را چاپ می‌کند.

و حیف از حامد عسکری که چنین اثر ضعیفی را منتشر کرده.


        

                کتابی به غایت لوس و زنانه و گل درشت! 
انگار که نویسنده، مخاطبین کتابش را به خانم‌های خیلی مذهبی محصور کرده باشد. جهان داستانی کتاب به شدت صورتی و لوس است و نویسنده آنقدر بحث عشق را بد و گل‌درشت کار کرده که توی ذوق می‌زند. درون مایه مذهبی کتاب چیزی در حد فاجعه است. درباره فرم و پیرنگ داستان هم که هیچ نگوییم بهتر است. تا جایی که هیچ چیز مثبتی در این کتاب نمی‌بینم که بتوانم در کنار نکات منفی بیان کنم.
تقدیم این کتاب به ساحت مقدس حضرت معصومه(س) و علی بن موسی الرضا(ع) بیشتر شبیه به اهانت و جسارت است. واقعا حیف...
        

                واقعا مُردم تا کتاب را تمام کردم! صحنه‌های ملموس و لحن جذاب راوی یک طرف، کش دادن بیش از حد یک صحنه و شخصیت‌ پردازی‌های ضعیف طرف دیگر. آن یکی نمی‌گذاشت کتاب را ببندم، این یکی کلافه‌ام کرده بود. یک جاهایی باید ماشین مطالعه‌ات را روی دنده یک می‌گذاشتی و پایت را تا ته روی‌ گاز فشار میدادی تا بتوانی چند صفحه را رد کنی.

داستان قصد دارد شما را چند روز در اتاقی در بند سه زندان بیندازد تا با چند اعدامی که جرمشان قتل است روزگار بگذرانید. سوژه و نوع بیان داستان به شدت جذاب است اما یکسری عوامل به کتاب گند زده. مثلا در اتاق دو شخصیت به نام دانیال و داود وجود دارند که حضورشان مطلقا هیچ تأثیری در داستان ندارد. از طرفی به دیگر شخصیت‌های اصلی هم آنچنان قوی پرداخته نشده. 
البته شاید بتوان گفت کش دادن صحنه‌ها و خسته کردن مخاطب عامدانه بوده تا آن خستگی و کلافگی شخصیت اصلی داستان را به خواننده القاء کند. اما اگر این قصد هم باشد باز ضعیف عمل شده.

نکته منفی دیگر اینکه در کنار داستان اصلی، یک داستان موازی دیگر هم روایت می‌شود. داستانی از حضرت ابراهیم و اسماعیل که هر چه گشتم جایی پیدا نکردم و بعید می‌دانم مرتبط باشد. این داستان هم مثل کلیدی می‌ماند که برای قفل دیگری است و نویسنده اصرار دارد که آن را به قفل خودش فرو کند و مدام زور می‌زند. حتی پایان بندی داستان را هم با این تمام می‌کند که نقص پایان بندی داستان اصلی خودش  را با آن بپوشاند.

کتاب را به خاطر نویسنده‌اش خواندم که ای کاش نمی‌خواندم. تمام تصورات مثبتم از او خراب شد. با اینکه تا به حال شاگردی او را نکردم اما زیاد شنیدم که در نقد کردن جدی و بی‌رحم است. به نظر اگر نویسنده یک مقداری از آن بی‌رحمی نقدش را در داستانش به کار می‌برد،حداقل با یک خروجی دیگری مواجه بودیم و یا اصلا مواجهه ای دیگر در کار نبود.

        

                دوستی می‌گفت این کتاب معادل دنیای سوفی در ادبیات ایران است. یعنی مباحث فلسفه صدرایی را به زبان ساده بیان می‌کند. اما الحق که این کتاب به مراتب سر تر است. عمق مباحث به کنار، شخصیت‌پردازی  و دیالوگ‌های این کتاب نکته‌های نابی رو به زندگیتون تزریق می‌کنه.

لذتشو ببرید...
        

                آدمی عاشق تجربه کردن است، طوری که می‌خواهد در فرصت کوتاه زندگانیش همه حقایق و اتفاقات عالم را تجربه کند. اما این حقیقت بر کسی پوشیده نیست که امکان تجربه همه چیز وجود ندارد. حال آنکه بعضی از تجربه‌ها هم آنقدر خطرناک هستند که انسان را در خود می‌بلعند و هضم می‌کنند. قمار یکی از این تجربه‌هاست.
 از بزرگی شنیده بودم که تفریح آدمی است که او را می‌سازد و به او شخصیت می‌بخشد. قمار دقیقا عکس این است، سطح ارزش‌ها و اهداف والای انسان را تا پست‌ترین نقطه ممکن پایین می‌آورد.

حقیقتا در این شاهکار روسی، شما با ذات قمار رو به رو می‌شوید‌. داستایفسکی به خوبی نشان داده که در قمار همه می بازند، حتی آنها که برنده باشند و این باخت هم بسیار سنگین و حتی جبران ناپذیر است.


        

                احتمالا اگر از خواننده‌ای که قصد خواندن این کتاب را دارد بپرسند چه انتظاری از این کتاب داری، پاسخ دهد انتظار دارم مرا در فضای ایلاتی و داستان‌هایش ببرد، جایی که احتمالا نتوانم تجربه‌اش کنم.

الحق که این کتاب خواسته چنین خواننده ای را برآورده می‌کند و به او تجربه یک زیست ایلاتی و عشایری را می‌دهد؛ آن هم در باشکوه‌ترین دوره عشایر. آنچنان جزئیات زیبا پرداخت شده‌اند و حس آمیزی دارند که در نقاط غم و شادی روایت‌ها، خواننده هم غمگین و شاد می‌شود.
 از طرفی نویسنده، که خودش یک مرد ایلاتی است، منصفانه قلم زده و هم از تعصبات احمقانه و هم از ارزش‌های والای ایل و هم رسم و رسوماتشان  حرف به میان آورده‌.
قدرت قلم را هم نباید نادیده گرفت. به جد این کتاب دایره لغاتتان را بیشتر و شیرین‌تر خواهد کرد.
        

                پاریس پاریس، کتابی با سوژه و پیرنگ فوق العاده و روایتی افتضاح!
البته که نویسنده در قلم زدن آدم قدری است و دایره واژگانی بسیار گسترده‌ای دارد اما پرداخت ضعیف دیالوگ‌ها و بیان اتفاقات به طور سریع و شخصیت‌پردازی ناقص و ناکامل توی ذوق می‌زد.

در یکسری از صحنه‌های فوق العاده، نویسنده با دو‌جمله کل اتفاقات را می‌گفت و رد میشد از طرفی در یکسری از صحنه‌های نه چندان مهم آنقدر به جزئیات می‌پرداخت که من مخاطب را خسته میکرد.

راوی کتاب دانای کل بود اما کاملا طرفدارانه روایت میکرد و از شخصیت‌های منفی بد میگفت و از  کاراکترهای مثبت خوب. و این یک ضعف جدی در روایت حساب می‌شود. از طرفی یکسری از پاراگراف‌ها کاملا نامفهوم بود.

اما سوژه و افشاگری‌های بسیارخوبی در کتاب بود که تا به حال در جایی نخوانده بودم.


        

                همیشه دیدن اسم پیمان خاکسار در عنوان مترجم کتاب، برایم حجت را تمام می‌کرد که کتاب ارزش مطالعه و وقت گذاشتن را دارد. اما در این کتاب آنقدر شخصیت اصلی داستان لجن و حال بهم زن بود که ترجیح دادم بیش از این وارد دنیایش نشوم و کتاب را در همان یک‌سوم ابتدایی رها کنم.