بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم
سلام و نور. 
اولین کتابی  بود که از جناب شاه آبادی خواندم و به غایت لذت بردم. شخصیت پردازی و فضای داستان و زمان حاکم بر قصه بسیار باور پذیربود.
        

          یک رمان با روایتی خاص و خواندنی که در نوع خود خیلی خوب بود
        

          مستند داستانی جذاب
نام شاه آبادی را شنیده بودم و دوست داشتم کتابی از او را بخوانم. خواهرزاده همسرم کتاب را از طاقچه خواند و تعریفش را کرد، من هم نسخه صوتی‌اش را گوش گرفتم. نویسنده از بستر داستان استفاده کرده و حقایق تاریخ را روایت کرده‌است. حقایقی مانند فساد سیستمی، ظلم رفته بر مردم و مهمتر از همه  نفوذ فراماسون ها در لایه‌های مختلف سیستم حاکم.
        

          اکثر قریب به اتفاق کسانی که در مورد  «دیلماج» یادداشت نوشته‌اند، در همان ابتدا فورا خاطرنشان کرده‌اند که «میرزا یوسف، شخصیت اول رمان، یک شخصیت ساختگی/خیالی است.»
همین جمله می‌تواند خوراک یک پرسش و بحث اساسی فلسفی باشد که : «به نظر شما واقعی یعنی چه، و شخصیت واقعی کیست؟» 
احتمالا همه‌ی آنهایی که میرزایوسف را حاصل خیالپردازی نویسنده و ساختگی می‌دانند دلایل خودشان را دارند، اما من هم به دلایل خودم میرزایوسف را یک شخصیت واقعی میدانم. 
شاید جایی در متون تاریخی اسمی از او نیامده باشد، اما محکم‌ترین دلیل واقعی بودن میرزایوسف نه ثبت اسمش به قلم مورخان و تذکره نویسان، که وجود رسم و سلوکش در وجودِ تک تک ماست. 
میرزا یوسف آنقدر واقعی است که هر ایرانی فارغ از هر مرام و مسلک و اعتقادی، موقع خواندن سرگذشتش یک  «میرزا یوسف» درون خودش پیدا میکند:
 یوسفِ شیفته‌ی دانش و فهم و پیشرفت، ملول از جور زمانه و ظلم حکمرانان، زخم‌خورده ی بی قانونی. 
یوسفی که تا مغز استخوان به حال دردمندی هموطنانش می‌سوزد، آنان را لایق حکمرانان و جامعه‌ای بهتر می‌داند، دوست دارد برایشان کاری کند و... 
در پایان داستان اما ما با یک یوسف جلاد طرفیم. یوسفی که بخاطر سرسپردگی به گروهی که به آن تعلق دارد به یاری یک زمیندار مظلوم کُش می‌رود و او که تا چندی قبل هوادار مشروطه و شیفته‌ی آزادی بود، تا به جایی پیش می‌رود که به دستورش زبان پنج نفر از کسانی که اسم  «مشروطه» را به زبان آورده‌اند، از حلقوم بیرون بکشند.
یوسفِ عدالتخواه و اخلاق مدار، در روزهای پایانی به چنان درجه‌ای از  «نسبی گرایی» اخلاقی رسیده که موقع لشکرکشی به طالش و کشتار مردم مظلومی که علیه زمیندار آنجا شورش کرده‌اند می‌گوید (نقل به مضمون) هرچیز یک وجه خیر دارد و یک وجه شر، بستگی دارد از کدام طرف دیده شود، لشکرکشی من به طالش به نفع مردم نیست، اما زمیندار آنجا از این اتفاق نفع می‌برد و این وجه خیرش است!.
بله... همه‌ی ما یک میرزایوسف آزادیخواه و وطن دوست داریم که برای تبدیل شدن به یک آدمکش کور، زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی زیادی در این مُلک برایش مهیاست:
میل عجیب ما به تبدیل شدن به آنچه گروه و قبیله مان می‌خواهد که منجر به ندیدن حق و نسبی گرایی اخلاقی میشود
میل مان به دور زدن قانون و بی قانونی (که در حاکمیت و ملت هرکدام به نوعی خودش را نشان می‌دهد) 
عجول بودن، اعتقاد نداشتن به تغییر تدریجی و میل به تغییر همه چیز با یک تغییر طوفانی و انقلابی
و از همه مهمتر به رسمیت نشناختن تکثر و بلد نبودن  «گفتگو». 
هرچند یوسفِ این مُلک برای شناختن راه از چاه، میراث بزرگی از حکمت و انسانیت در اختیار دارد اما چه کنیم که همیشه دامها نزدیکتر و چاه‌ها بزرگترند. 
برای عزیز شدن یوسفِ ایران راه بلندی درپیش است، باید مراقب تله های تاریخی مان باشیم چون هیچکس قول نداده همه‌ی یوسفها پس از افتادن به قعر چاه، عزیز شوند. 

        

          از نثر قوی و قدرت قصه‌گویی در لابه‌لای وقایع تاریخی و ریتم خوب کتاب هم اگر بگذریم، حالی که نویسنده در پایان کتاب، خواننده را با آن تنها می‌گذارد، جذاب‌ترین ویژگی این اثر است؛ چه می‌خواستی بشوی و حالا چه هستی...
        

          به نام او

صفر
بعضی مواقع که از خواندن رمانهای نویسندگان خارجی ذوق زده میشوم. به سیاق خانواده های سنتی که من باب تفاخر میگویند: "ما در خانه فقط برنج ایرانی و چای خارجی میخوریم" با خودم عهد میبندم که من بعد فقط شعر ایرانی و رمان خارجی بخوانم.
ولی خب بعضی مواقع رایحه مزارع لاهیجان آدم رو از خود بی خود میکند.

یک
دیلماج یک رمان بسیار خوب است. یک رمان تاریخی با ساختاری جدید. رمانی که در آن شخصیتی خیالی در بطن اتفاقات و حوادث واقعی قرار میگیرد و با اشخاص شناخته شده تاریخی ارتباط دارد.
اینگونه روایت حوادث تاریخ در سریالهای تلویزیونی سابقه دارد. فی المثل شخصیت رضا خوشنویس در هزاردستان، قاضی شارح در سربداران و شوذب در معصومیت از دست رفته ولی در حوزه رمان فارسی نمونه ای در ذهن ندارم (دوستان اگر میدانند کمک کنند).

دو
دیلماج داستان میرزا یوسف خان مستوفی ست که در اواخر عهد ناصری کودکی و نوجوانی را گذرانده و در وقایع مشروطه نقش ایفا کرده است. شخصیت خیالی ست ولی حوادث واقعی. 
تکنیک هوشمندانه ایست خلق شخصیتی که میتواند نماد چند شخصیت تاریخی باشد و علاوه بر ایجاز به جذاب تر شدن داستان کمک کند.

سه
حمیدرضا شاه آبادی تاریخ خوانده است و چند اثر پژوهشی در این زمینه منتشر کرده است. ولی نه تنها این خودآگاه ها به اثر ضربه نزده است بلکه برگ برنده اثر محسوب میشود.
دیلماج نشان میدهد که ایشان رمان نویسی ست با اطلاعات تاریخی بالا نه مورخی دست به قلم.
.
چهار
یکی دیگر از امتیازات کتاب زبان آن است. با توجه به ساخت تاریخی اثر نویسنده زبانهای مختلفی را برای پیشبرد داستان انتخاب کرده است.
فی المثل: داستان در رابطه با تحول شخصیتی یک دیلماج سنتی دربار ناصری به یک روشنفکر مشروطه خواه است. نثر شاه آبادی در کتابهای خیالی که برای این شخصیت خیالی طراحی کرده، متفاوت است مثلا در کتابی که در جوانی نوشته است نثری پیچیده تر و در کتابهای دوران مشروطه نثری ساده تر که مختص آن زمان است را انتخاب کرده.

پنج
دیلماج کتاب کم حجم (140 صفحه)، موجز و گیرایی ست.
ولی به نظر میرسد این ایجاز که در کل اثر برگ برنده آن است در پایان بندی مخل میشود و به آن ضربه میزند.
ای کاش دیلماج حداقل 50 صفحه بیشتر داشت.

آخر 
این رمان بسیار خوب را از نشر افق تهیه کنید
        

          (فقط این جمله) های کتاب زیاده اما: 
" امروز میفهمم آنچه که فکر میکردم عشق است، میلی بود که به یک منبع زیبایی داشتم. سرچشمه ناشناخته‌ای که هنوز هم نمیدانم کجاست ... ! " 
        

          کتاب جالبی بود؛ ولی من تصور دقیقی از کتاب نداشتم اینه که یه ستاره کمتر دادم؛ منظورم اینه که یه ابهامی از اول تا آخر کتاب موج میزنه که شاید برای بعضی مخاطبان جذاب باشه ولی به من نچسبید...
اما فضا رو خیلی خوب منتقل کرد
        

          در ابتدای کتاب روایت چنان میان واقعیت و خیال نویسنده در هم تنیده شده که تشخیص‌شان از هم دشوار است اما هرچه می‌گذرد با تندتر شدن روایت و عجله نویسنده برای اتمام کتاب،‌ این مرز روشن شده و مشخص می‌شود که جز خیال چیزی نیست.
با این همه بسیار دلچسب است و قابل توصیه! خصوصا برای کسانی که اندک آشنایی با تاریخ معاصر و شخصیت‌های آن دارند.
        

          دیروز کتاب رو خوندم.کتاب خوبی بود.اطلاعات خوبی هم راجب دوره قاجاریه میداد.
        

          این رمان باعث شد با بعضی از جزئیات تاریخ ایران در زمان قاجاریه بیشتر آشنا بشم🌷
قطعا این کتاب یکی از کتابهای ارزشمند تاریخ ایران هست. شباهت ساختاری این کتاب با بینوایان در اینه که مثل کتاب بینوایان که شخصیتهای خیالی در تاریخ واقعی کشور فرانسه (در مقطع بخصوصی از تاریخش) به شکل رمان دراومدن در این کتاب هم با اینکه شخصیت اصلی داستان خیالیه ولی در مقطعی از تاریخ ایران هست که وقایع اون واقعی هستن مثل اتفاقایی که برای یوسف در زمان قاجاریه می‌افتن چه وقتی ایران بوده، چه وقتیکه میره انگلیس و چه وقتی که برمیگرده... و اینطور که راجع به کتاب تحقیق کردم نویسنده‌ی کتاب استاد دانشگاه هستن که با توجه به تخصصشون که تاریخ هست این وقایع تاریخی ایران رو باظرافت به شکل رمان درآوردن 👌 من با اینکه نمیشناسمشون ولی به حال دانشجوهاشون غبطه خوردم کاش اساتید من هم درسهامونو به شکل رمانی جذاب مثل این در می‌آوردن تا علاوه بر یادگیری بهتر، لذت مضاعفی از درسهامون میبردیم!! 😅 حتما پیشنهاد میکنم چون گوینده هم واقعا کاربلد بود 👍
با گویندگی حامد فعال شنیدم.
        

          من آخر هم نفهمیدم رمان واقعی بود یا نه! ولی رمان جذاب و گیرایی بود. قلم روانی هم داشت. شاید برای دبیرستانی ها جالب باشد. 
داستان راجع به مردی بود که بعد ها با میرزا ملکم خان ارتباط برقرار میکند و وارد لژ فراماسونری میشود!
        

          اول کتاب نوشته: "شخصیت‌ها و حوادث این رمان همه نام و رنگی از واقعیت دارند، اما هیچ‌کدام واقعی نیستند." 
ولی من انقدر  غرق داستان و اسم‌های تاریخی می‌شدم که یه جاهایی مثل واقعیت برای یوسف دیلماج غصه می‌خوردم و خوشحال می‌شدم.
        

          کتاب جالبی بود؛ ولی من تصور دقیقی از کتاب نداشتم اینه که یه ستاره کمتر دادم؛ منظورم اینه که یه ابهامی از اول تا آخر کتاب موج میزنه که شاید برای بعضی مخاطبان جذاب باشه ولی به من نچسبید...
اما فضا رو خیلی خوب منتقل کرد
        

          جالب بود. فقط دوست داشتم نحوه ی تغییر میرزا یوسف به صورت جزئی تر و قدم به قدم توی این رمان نوشته میشد.
        

          چه قدر فضای دوران قبل و بعد مشروطه رو دقیق و عالی آورد و  جلوی چشم همه به نمایش گذاشت... 
چه قدر دوست داشتم با یه روشنفکر آشنا بشم و از نزدیک بفهممش
چه قدر واقعی بود و من تا آخرین خطش فکر میکردم  شخصیت ها و اتفاقات همه واقعی هستن... 
چه قدر خوشگل و مختصرمفید ریشه های تفکر روشنفکری رو  تحلیل کرد... 
و چه قدر آشنا شدن با دیلماج و عاقبتش نیاز تک تک ماهاست توی جامعه امروز... 
داستانی با ظاهر گزارش تاریخی
ایده جذابی بود
یکی دو حاهم بدجور غافلگیر شدم که خوشم اومد
خدا قوت به نویسنده

        

          ⭕این کتاب روایت زندگی و تفکرات میرزا یوسف خان مستوفی‌ست که به دیلماج معروف بوده است
مدتی در دربار ناصری ترجمه‌ی مطبوعات و کتابهای‌ به زبان فرانسه را برای بعضی مقامات می‌خوانده است
نویسنده سعی کرده در این کتاب از خشکیِ نوع بیانِ کتابهای تاریخی فاصله بگیره و نوعی رمان‌گونه به تاریخ زندگی این فرد بپردازه و این باعث جذاب شدن کتاب شده است

⭕بخشی از کتاب
گاه‌گاه کوچه‌ها و خیابان‌های اینجا را با آنچه در فرنگ دیده‌ام مقایسه می‌کنم، حاصل این مقایسه دردناک است. ما هیچ‌گاه به پایه‌ی آن دیار نخواهیم رسید. اما در خون مردم اینجا چیزی هست که آنجا یافت نمی‌شود،اینجا اگر قحطی نباشد. اگر مردم مختصر معاش خود را داشته باشند، زندگی به‌سختی فرنگ نیست اینجا ابول پلویی هرروز به ده نفر مسکین غذای مجانی می‌دهد، پس مانده‌ی غذای مشتریانش هم یکسره از آنِ فقراست. اینجا اگر جلوی نانوایی بایستی و بگویی پول ندارم لقمه‌ای نان را اگر نانوا به تو ندهد مشتریان خواهند داد ...
        

          روایت کوتاه و دور از زیاده‌گویی بود.
همونطور که در توضیحات نوشته کتاب ترکیبی از تاریخ و داستان‌گویی نویسنده است و این جالبش میکنه.
من داستانش رو و سبک نویسنده رو دوست داشتم ولی کتابی نبود که بگم آگاهی خاصی بهم داد برا همین نمیتونم امتیاز بالایی بدم.
        

          ترکیب جالب و لذت بخشی از تاریخ و داستان... کتابی که با وجود کم حجم بودنش حرفهای زیادی برای گفتن دارد. شاه آبادی مخاطب را پای آینه تاریخ میبرد تا به شکل دیگری به آن نظاره کند و درگیرش بشود ...
        

          تا اواسط کتاب خیلی لذت بردم و تونستم میرزا یوسف رو کاملا در ذهنم تصور کنم اما از قسمتی که تحولات فکری و عملی میرزا یوسف شروع شد، روند داستان برام مبهم شد و مشخص نشد که چرا میرزا یوسف به این عاقبت دچار شد.
روی هم رفته کتاب جذابی بود. فکر نمیکردم داستان زندگی یک نفر در دوران قاجار برام جالب باشه اما نویسنده کاری کرد که کتاب رو زمین نگذارم و با اشتیاق بخونمش.