یادداشت‌های ایمان حیرانی (14)

آبنبات لیمویی
        پایان صدسال تنهایی!


گویا آبنبات لیمویی، آخرین آبنباتی است که از دست محسن و کاچگی‌ها و پرچنگی‌هایش می‌خوریم. یحتمل او بایستی بعد از ازدواج کاچگی خود را بگذارد کنار و عاقل شود. 
آبنبات لیمویی پایان صدسال تنهایی محسن بود که بالاخره مخاطبش اخیش گفت. لیمویی مانند نارگیلی جنبه‌های واقعی و چه بسا تلخی در داستان داشت که خواننده را به اطمینان میرساند که یک جای کار نویسنده میگوید این داستان کاملا واقعی‌ست! همین شاید کمی ضدحال بود، البته شاید من فقط این حس را داشتم! 
محسن در دو آبنبات اخیر نه تنها اتفاقات و سن و سالش بیشتر و بزرگتر شده که بلکه بعضی شوخی‌های و ادبیاتش هم متناسب با خود بزرگتر شده. نقطه قوت است از این جهت که نویسنده متناسب با فضای داستان ادبیاتش را صورت می‌دهد و البته محل توجه هست برای مربیان و والدینی که میخواهند عزیزانشان به یکبارگی تمام آبنبات‌ها را بخوانند!!

پایان صدسال تنهایی و وصال در کنار ختم بخیر شدن داستان، غم فراقی را برای مخاطب می‌آورد که ان شالله به زودی زود هم با لعبتکان و هم با ادامه آبنبات‌ها، مهراد صدقی کاممان را شیرین کند!

(طراحی تو ذوق زننده جلد را همه گفته‌اند و نویسنده عذرخواهی کرده، امیدوارم نشر دیگر از این خوش سلیقگی‌ها تکرار نکند! )
      

با نمایش یادداشت داستان این کتاب فاش می‌شود.

5

سفر به ولایت عزرائیل
          شمس، برادر جلال، در مقدمه کتاب می‌‌گوید او قصد داشته از تمام سفرنامه‌هایش یک چهارگانه تدوین کند به نام «چهار کعبه» کعبه اول سفرنامه خسی در میقاتش است که کعبه مسلمین است، کعبه دوم سفر به بیت المقدس است که کعبه ادیان الهی است و کعبه سوم سفرنامه‌‌های اروپا و آمریکایش است که کعبه هرهری مذهب‌‌‌ها و غربزده‌ها است و کعبه چهارم سفرنامه روسیه‌‌‌اش است که کعبه استالینی‌ها و کمونیست‌‌‌هاست.

سفری به ولایت عزرائیل روایت سفر دو هفته‌‌‌‌ای جلال به سرزمین‌ اشغالی است. سفر و سفرنامه‌‌‌ای که برای ایرانیان و فارسی‌‌‌زبانان کمیاب و نادر است و جذابیت آن برای خواننده در شناخت آن سرزمین نادیده است. با اینکه جلال و همسرش، سیمین دانشور، به دعوت اسرائیل به آنجا می‌رود، گویا چنان که دعوت‌‌کننده از او انتظار داشته از آنجا دل خوشی پیدا نمی‌کند و در سفرنامه و سخنرانی دانشگاه تهرانش ناراحتی و نفرت خود را بروز می‌‌‌دهد. 
یکجا از کتاب در خصوص زورگویی‌ها و ظلم‌‌های صهیونیست‌‌‌ به فلسطینی‌‌‌‌ها می‌‌‌گوید «گناهی که که غربی مرتکب شد، شرقی کفاره‌‌اش را می‌دهد»
کتاب بسیار مختصر است که حتی همین کتاب مختصر نیمی از آن مقدمه شمس آل احمد است و مابقی کتاب که مکتوبات خود جلال است، تنها دو یا سه روایت از سفر خود را آورده است و ما بقی تحلیل و نظرات اوست. 
در پایان جلال که تنها یک یا دو دهه از عمر این رژیم را دیده، راه‌‌حل را ایجاد یک دولت فدرال عرب و یهود بیان می‌‌‌کند.
        

0

خاطرات تهران و بیروت: خاطرات دانشمند آمریکایی از ایران بین دو جنگ جهانی
          

این کتاب خاطرات دوره کودکی نویسنده آمریکایی در خاورمیانه، که هشتاد سال از آن دوره می‌گذرد، را روایت می‌کند.
پدر مولف فردی است که بنا به تخصصی که دارد، مامور می‌ود تا در دانشگاه آمریکایی بیروت تدریس کند. چندی بعد بواسطه آغاز جنگ جهانی از طرف دولت آمریکا مامور خدمت‌رسانی در بهداری‌های ایران می‌شود و او به همراه خانواده خود چند صباحی در ایران می‌گذراند. 
خاطرات او تاکید بر مهمان نوازی اهالی خاورمیانه دارد، آن چنان از این موضوع در خلال خاطرات خود یاد می‌کند که گویا این کتاب را برای قدردانی از مردم خاورمیانه نوشته است.
البته نکته‌ای که در مقدمه کتاب نیز به آن اشاره شده، ملاحظه مهمی است که خواننده بایستی در برداشت‌های جامعه‌شناختی وتاریخی خود از این خاطرات داشته باشد. و آن هم جایگاه اجتماعی و اقتصادی خاصی است که جان اسکیلز ایوری و خانواده‌اش داشته‌اند. چرا که در تاریخ و خاطرات مردم آن زمان خاورمیانه، به این حد از رفاه و آسایش و شادکامی برای مردم گزارش نشده است.
همچنین این ملاحظه نسبت به رابطه خانواده ایوری با خانواده شاه ایران نیز صادق است. اساسا نمی‌شود از ذکر خاطرات خانواده آمریکایی با شاه و تبعا رفتارهای متواضعانه و دوستانه خانواده شاه با آمریکاییان، به رابطه شاه با مردم ایران تعمیم داد و مثل جان ایوری از او خشنود بود. 
به طور کلی نکته‌ای دیگری که نسبت به این مجموعه خاطرات وجود دارد این است که این خاطرات مربوط به دوره کودکی نویسنده است و شاید آن چنان که یک خواننده به دنبال یکسری تجربیات و نکات خاصی در خلال خاطرات است، در این مجموعه خاطرات این‌ها را نیابد.
        

20