برای همه‌ی ما پیش آمده که بین تصمیم عقل و تصمیم دل گیر کنیم. برای همه‌ی ما پیش آمده که مجبور شویم بین عقاید و منافعمان یکی را انتخاب کنیم. جهان، همه‌ی ما را در موقعیت‌های این‌چنینی قرار داده است. بارها خداوند ما را در دو راهی‌های مختلف امتحان کرده است. مگر زندگی جز این است که باید راه خود را از بیراهه تشخیص دهیم؟ مگر دین چیزی جز این از ما می‌خواهد؟ انسان از روز ازل درگیر این انتخاب‌هاست و این امتحانات تا ابد ادامه خواهد داشت.

شاید در طول زندگی خود در کتاب‌ها، فیلم‌ها و موقعیت‌های مختلف با کاراکترهای گوناگونی هم‌ذات پنداری کرده باشید. اما احتمالاً کمتر پیش آمده خود را در موقعیت یک افسر گارد شاهنشاهی قرار دهید. رمان «ناخلف» اثر حسام آبنوس، این شانس را به شما می‌دهد که با کشمکش‌های درونی یک نیروی کادری گارد محمدرضا شاه پهلوی همراه شوید. افسر سرسپرده‌ای که با وجود مخالفت خانواده، راه نظامی شدن را در پیش گرفته و به دنبال راهی برای ارتقای وضعیت مالی و اجتماعی خود وارد نظام شده است. راهی که با اختیار انتخاب شده، اما در خلال داستان و قوس شخصیتی کاراکتر اصلی، جهان داستان ما او را به انتخابی جبرگونه می‌رساند. موقعیتی خاص که با تعلیق‌هایی قوی در دل ماجرا شما را با خود همراه می‌کند. حرکت سیال داستان بین خواب و بیداری عبدالله داستان ما، کم‌کم شما را با واقعیت‌های زندگی شخصیت اصلی آشنا می‌کند. داستان از عبدالله شروع می‌شود و رفته رفته شما با موقعیت او، شغل او، محیط پیرامونش و خانواده‌اش آشنا می‌شوید. این روند قطره‌چکانی ارائه‌ی اطلاعات از شخصیت اصلی داستان، ذهن کنجکاو خواننده را به دنبال خود می‌کشد.

فصل صفر با قلاب اولیه قوی ذهن شما را به کتاب گره می‌زند و از فصل اول شما را در مسیر کشف قرار می‌دهد. به نظرم این کشف، سهم به سزایی در لذت خواندن ناخلف دارد.
با توجه به بازه‌ی زمانی که کتاب در آن روایت می‌شود نوع پرداخت کتاب به وضعیت اجتماعی آن دوران از نکات مهم این کتاب است. کتاب در دوره‌ی پهلوی و سال‌های ماقبل انقلاب روایت می‌شود. سال‌هایی که مردم کم‌کم احساس نیاز در تغییر ساختار سیاسی و اجتماعی را مهم‌تر از جان و مال خود تلقی می‌کنند و جرقه‌های اولیه‌ی این تغییر زده می‌شود. کتاب بدون حرف‌های گل‌درشت و شعاری وضعیت اجتماعی آن دوره را نقد می‌کند. کتاب ادعای انقلابی بودن ندارد و از طرفی دیگر هم در پی تطهیر شرایط آن دوران نیست. کتاب علی رغم اینکه به دنبال وسط بازی کردن نیست، نگاهش به شرایط آن دوران نگاهی بی‌خاصیت هم نیست. کتاب نگاهی واقع‌بینانه به شرایط آن دوران دارد. نگاه کتاب، نگاه فردی معمولی است که به دنبال شرایط شغلی مناسب وارد گارد شاهنشاهی شده و نوع نگاهش به نظامی که در آن فعالیت می‌کند طبق آموزه‌های همان نظام است و این نگاه در آشنایی دوباره‌ی عبدالله با واقعیت‌های جامعه‌ای که در دوران فعالیتش در نظام گویی، که با آن فاصله گرفته است تغییر می‌کند.


از طرف دیگر عبدالله از افراد الیت جامعه محسوب نمی‌شود و یک نظامی دون‌پایه است. کسی که خود غم نان و معاش دارد بهتر می‌تواند شرایط افراد جامعه را آنالیز کند. از این رو نگاهی که ما از دریچه‌ی چشم عبدالله به شرایط آن دوران داریم نگاهی واقع‌بینانه‌تر است. شاید اگر شخصیت اصلی کتاب یک نیروی مذهبی انقلابی بود یا یک چریک مبارز بود، نگاه واقع بینانه‌ی ما به مسائل اجتماعی آن دوره در پس نگاه ایدئولوژیک کاراکتر گم می‌شد.
به نظرم یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ناخلف همین نوع نگاه نویسنده به مسائل اجتماعی است.


توصیفات نویسنده از مکان‌ها، خیابان‌ها و جزئیات زندگی افراد به اندازه است و شما به هیچ وجه حس نمی‌کنید که نویسنده نیم قرن بعد، دارد شرایط زندگی افراد را روایت می‌کند. از این جهت هم روایت باورپذیر و کم نقص از آب درآمده است.
شخصیت‌های فرعی که در کتاب با آن‌ها مواجه می‌شویم کاملاً در خدمت داستان هستند و به پیشبرد قصه کمک می‌کنند. شاید اگر شخصیت‌های فرعی، قصه‌های فرعی پررنگ‌تری را برای ما خلق می‌کردند، مخاطب احساس نیاز بیشتری به حضور این افراد در داستان می‌کرد، هر چند تاثیر خانواده‌ی خود عبدالله به صورت غیر مستقیم یکی از مهمترین عوامل سیر تحول شخصیت داستان است.


در نهایت ناخلف حسام آبنوس، قصه‌ی فردی است که با انتخابش و عواقب این انتخاب روبه‌رو می‌شود. ناخلف قصه‌ی همه‌ی ماست که در گیرودار زندگی همیشه درگیر انتخاب هستیم. مایی که در پی انتخاب‌هایمان گاهی مجبور شده‌ایم دست به انتحار بزنیم. مایی که درگیر قضاوت دیگران هستیم. مایی که مجبور به زندگی هستیم و گاهاً راه پدران را در پی یافتن راهی بهتر به فراموشی سپرده‌ایم و فرزند ناخلف اسلاف خویش شده‌ایم.

لینک این یادداشت در ایبنا:
https://B2n.ir/dd4613

      

        زندگینامه همسر شهدا، بعد دیگری از ایثار و فداکاری را به ما نشان می‌دهد. ایثاری که کیلومترها دورتر از خطوط نبرد شکل گرفته است. دختر شینا زندگینامه همسر یکی از شهدای جنگ تحمیلی است. این کتاب شیرین و خواندنی است. تعلیقی که درباره‌ی اسم شهید بود رو به شدت دوست داشتم و خانم ضرابی زاده به خوبی با آن بازی کرده بود. روایت کتاب سرعت خوبی دارد و سهل‌خوان است.
      

        قیصری بدون اینکه سعی کند قدرت خود را در نوشتن به رخ بکشد، می‌تواند شمای خواننده را شگفت زده کند.
این پنج داستان کوتاه ظاهرا بی ربط به هم هر کدام جزئی از یک پیکره‌ی واحد هستند. به نظرم روابط انسانی پیرنگ قصه‌های کتاب است و با عناصر شهر، کودک و آثار به جامانده از جنگ بازی می‌کند تا داستان را روایت کند.
کتاب را دوست داشتم و احتمالا برای خواندن به دیگران پیشنهاد کنم.
      

        اگر ماقبل دهه‌ی شصتی نباشید و این کتاب باعث زنده‌ شدن خاطرات شما نشود، احتمالا از خواندن این کتاب لذت چندانی نخواهید برد.
اکثر داستان‌های کتاب قالبا بدون قلاب و یا خط داستانی خاصی است و صرفا شرح ساده‌ای از یک وضعیت غیر دراماتیک است.
اگر قصد مقایسه داشته باشم خاطره نگاری‌های بهتری درباره‌ی دهه‌ی شصت خوانده‌ام.
احتمالا اگر کسی غیر از حامد عسکری این کتاب را نوشته بود، یا در مرحله‌ی نشر  یا در مرحله‌ی بعد از نشر با شکست مواجه می‌شد.
      

        کتاب روایت منسجمی دارد و همانند دیدن فیلمی تاریخی شما را با خود همراه می‌کند. 
کتاب تا نیمه‌های خود کمی کند پیش می‌رود، اما در ادامه سیر اتفاقات سرعت بهتری می‌گیرد. البته که این مساله ناشی از ضعف نیست و شخصیت‌ها نیاز به معرفی دارند.
کتاب قصه‌ی یکی از شاهان دوره‌ی خوارزمشاهی و درگیری او با مغولان را روایت می‌کند. این قصه‌ خودش کشش خوبی دارد و پرداخت نویسنده جذابیت آن را افزون کرده است.
از آنجایی که این کتاب اولین جلد از یک سه گانه است، و ماجراها در انتهای کتاب نیمه کاره رها می‌شود؛ نکته‌ای که بعد از خواندن کتاب در ذهنم بود، این بود که اگر در سال‌های آینده مجلدات بعدی کتاب منتشر شوند، آیا قصه‌ی این کتاب در ذهنم خواهد ماند، یا نیاز دارم دوباره کتاب را بخوانم؟
      

        آبنبات لیمویی کاملا ادامه‌ی سه جلد قبلی است و از لحاظ فضا و نوع شوخی‌ها با سه نسخه‌ی قبلی کاملا همخوان است. شوخی ها تغییر چندانی نکرده و فقط کاراکتر اصلی ما سنش بیشتر شده است.اتفاقا به نظرم از پیچیدگی موقعیت های طنزآمیز کم شده و نویسنده ناگزیر از شوخی‌های لفظی بیشتری استفاده می‌کند. اگر سه آبنبات قبلی را دوست داشتید از خواندن این کتاب هم لذت خواهید برد.
      

        
هميشه دوست داشتم از تهران مهاجرت كنم، اما قيد و بند زندگي اين امكان را از بنده سلب كرد. تهران را دوست ندارم. از شلوغي بيزارم. اما هرگز تهران را آنگونه كه  رضا اميرخاني  در ر ه ش توصيف كرده، چرك و بدقواره و كثيف نديده ام. فقدان روابط عاطفي را در خانواده هاي تهران نشين،  اينگونه كه خواندم حس نكرده ام. گويي چرك ديدن و چرك نوشتن و چرك ساختن در بين هنرمندان همه گير شده است.
ر ه ش ايده اي بسيار عالي دارد كه همان پرداختن به معماري غلط شهر تهران است. اما قصه اي در كار نيست و اگر كنش ها و واكنش هاي شخصيت هاي كتاب را قصه در نظر بگيريم، اين قصه فاقد پيچيدگي ها و جذابيت هاي داستاني است. گويي يك نويسنده ي كار اولي دست به قلم برده است. به نظرم اميرخاني ايده را تباه كرده است.
متن كتاب در مواردي شبيه رمان هاي عاشقانه ي درجه چندمي است كه با ٥٠ درصد تخفيف در غرفه هاي كتاب فروشي جلوي مترو عرضه مي شود؛ با اين تفاوت كه آسمان-ريسمان بافتن هاي مخصوص اميرخاني در متن مشهود است.
نكته ي قابل توجه كتاب بخش پاياني آن بود. اين كتاب، كتاب ليا نبود. كتاب عطا نبود. كتاب ايليا هم نبود.
اين كتاب، كتاب ارميا بود.
ارمياي عارف مسلكي كه پس از سفر به آمريكا و درگيري دروني با مدرنيته ي غربي، با گذر از چهل سالگي(به زعم لياي كتاب)، پخته شده و با شهر و مردم شهر بيگانه شده است. ارميايي كه روزي مصطفي را مرشد خود مي دانست، در اين كتاب در نقش مرشد روحاني وارد مي شود. ارميايي كه گويي اميرخاني خود را در او جستجو مي كند
      

        خوش‌نامی قدم اول است… از خوش‌نامی به بدنامی رسیدن، قدم بعدی بود… قدم آخر، گم‌نامی است…
جمله‌ی بالا که در صفحه ۲۷۹ کتاب آمده‌است، ایده‌ی مرکزی کتاب است و قصه تغییر قهرمان کتاب طبق همین روند است. قیدار کتاب خوب و شریفی است. کوچه‌بازاری‌ست و روان پیش می‌رود.
      

        ارمیا داستان رزمنده‌ای است از طبقه مرفه که با ورود به جبهه و تحت تاثیر مصطفی زندگی‌اش عوض می‌شود. ارمیا قصه‌ی رفاقتی شمس و مولانا گونه است. داستان خطی ساده‌ای دارد و غرق در توصیفات زیباست. البته اگر امیرخانی نخوانده‌اید بدانید که شاید در قیاس با بعضی از کارهای دیگر او ضعیف‌تر باشد. اما خواندنش خالی از لطف نیست.
اما چرا ارمیا؟
ارمیا پیامبری از بنی‌اسرائیل است که طبق نظر برخی از مفسران  همان پیامبری است که می‌میرد و صد سال بعد زنده می‌شود.
امیرخانی نیز اینجا ارمیا را می‌کشد تا در بی وتن دوباره زنده‌اش کند.
      

        رضا امیرخانی با "من او" شد رضا امیرخانی. این کتاب داستان جذابی دارد. نویسنده با زیرکی مخاطب را به هم ذات پنداری با کاراکتر کتاب مجبور می‌کند. روایت دوره‌ی نوجوانی‌ست و روزهایی که همه‌ی ما آن روزگار را زندگی کرده‌ایم. تغییر زاویه دید نویسنده از اول شخص به سوم شخص جذاب است و کل‌کل‌های کاراکتر با نویسنده جذاب‌تر. این کتاب را خوانده‌ام و دوست‌دارم، هر چند شاید اگر این کتاب را امروز دست می‌گرفتم و برای بار اول می‌خواندمش نظر دیگری داشتم.
      

        این کتاب بر زندگی پس از مهاجرت تاکید دارد. ساختاری تو در تو دارد و از لحاظ فرمی پختگی بیشتری از آثار قبلی نویسنده دارد. کاراکترها در قیاس با آثار قبلی نویسنده بیشتر است و طبیعتا با داستان‌های فرعی بیشتری روبرو هستید. نثر روان است و آزاردهنده نیست. قصه شما را با خود همراه می‌کند و به نرمی پیش می‌رود.
      

        این کتاب متشکل از داستان‌هایی با تم مذهبی است. این کتاب از ۱۴۸ داستان کوتاه چند صفحه‌ای تشکیل شده که همگی انذاردهنده و تامل برانگیز است.  داستان‌ها معاصر است و از این جهت خواننده را بیشتر با خود درگیر می‌کند. نگارنده آیت الله دستغیب است و از این جهت آنچه نقل شده قابل اعتماد است.
      

        این کتاب به قوت بادبادک باز نیست، اما خواندنش خالی از لطف نیست.
این کتاب قصه رنج  یک زن افغان است.  پر از رنج است. قطعا نماینده‌‌ی جامعه‌ی زنان افغانستان نیست و نباید با چنین رویکردی به این کتاب نگاه کرد.
داستان گیراست و شما را یه دنبال خود می‌کشد. اگر بادبادک باز را دوست داشتید، احتمالا این کتاب را هم دوست خواهید داشت.
      

        کتاب از دو بخش تشکیل شده. بخش اول در روزگار فعلی روایت می شود و بخش دوم که بیشتر کتاب را تشکیل می‌دهد در روزگاران گذشته.
سبک نثر بخش دوم  کتاب شبیه به کتاب های کهن است و قطعا نوشتن آن چالش جالبی برای نویسنده بوده و احتمالا خواندن آن هم برای برخی خوانندگان با توجه به نوع نثر آن چالش برانگیز است.
کتاب به دنبال معنای زندگی است و شما را در مسیر یافتن پرسش با خود همراه می‌کند.
این کتاب با رمان‌های دیگر متفاوت است و به نظر بنده باید با تمرکز بیشتری خوانده شود.
      

        این کتاب داستان پر کششی دارد. داستانی که شما را با خود همراه می‌کند و به نرمی پیش می‌رود. با اینکه اولین اثر خالد حسینی است. اما به نظرم بهترین اثر او نیز هست. با اینکه توسط نویسنده‌ای نوشته شده که از کودکی ساکن غرب است، اما شما حس نمی‌کنید تصویری که ارائه می‌دهد با افغانستان متفاوت است. هر چند شاید این مسئله از عدم شناخت کافی خود ما از این کشور باشد.
به هر حال شاید وقتی حوصله داشتم، یادداشت مفصلی درباره‌ی این کتاب نوشتم.