داستانی ناظر بر جهانی که هر روز
بیشتر از دیروز از ما می‌خواهد تا زیباترین و بی عیب باشیم!
جهانی به مثابه‌ی زندان!


      

        خواندنش تجربه‌ی جالبی بود. صادق ممقلی کارآگاه ایرانی جذابی است که در این کتاب بیشتر با اسم ارباب خطاب می‌شود. ارباب جسور و باهوش است. ارباب کمتر پیش می‌آید که به حس ششم خود شک کند برای همین تا چندین ماه حتی مظنونش را تحت نظر می‌گیرد. یک جایی ارباب برای برداشتن اثر انگشت در صحنه‌ی جرم به دلیل نداشتن وسایل مورد نیاز داد یک گوسفند سربریدند و قلوه‌هایش را بیرون آورده و پوست نازک روی قلوه‌ها را به دور دنبه‌ای پیچیند و اثر انگشت را با کمک آن به روی کاغذ مخصوص انداختند. ارباب مرام و مسلک خاص خود را هم دارد مثلاً یک گروهی را در شهر گمارده بود تا اگر جیب بری دیدند فی الفور شی دزدیده شده را از جیب سارق برداشته و به جیب صاحب مال برمی‌گرداندند بی آنکه هیچ کدام متوجه شوند. خواندن امثال این تجربیات از ایران نزدیک یک قرن قبل جذاب بود هرچند پراکنده بودن این خرده روایت‌ها کمی آزاردهنده است.
      

        این کتاب کمی مرا یاد « رگ و ریشه » از جان فانته انداخت اما دقیق‌تر، جزئی‌تر، خلاق‌تر. با نامه نگاری  زن/مادر شروع شد و  از زاویه دید اول شخص مرد/پدر  ادامه پیدا کرد و در نهایت با زاویه دید اول شخص دختر/فرزند به پایان رسید. داشتن چندین زاویه‌دید در داستان یکی از سخت‌ترین کارها برای نویسنده است و به همان اندازه به داستان عمق و باور‌پذیری می‌بخشد،‌اتفاقی که در این داستان  با موفقیت رخ داده است. با داشتن چند زاویه دید نویسنده «یک فعل و چندین اثر از همان یک فعل» را به زیبایی نشان داده بود.  مضاف آنکه با این ترفند  شخصیت‌ها را در محدودی خاکستری نگه داشته بود که به زندگی واقعی نزدیک ‌تر هستند.
      

        می‌خواستم سر فرصت یادداشت بهتری برای این کتاب بنویسم اما همین حالا که از خواندن اخبار جنگ به بهخوان پناه آورده‌ام دلم خواست چیزکی برای این کتاب بنویسم.
یک کلاسیک معمولی حتی خیلی معمولی! این اولین جمله ای است که درباره‌ی استونر به ذهنم می‌رسد. نثر خواندنی دارد و می‌شود گفت تمام خلاقیتی که نویسنده از پیرنگ و ماجرا دریغ کرده در توصیفات و نثرش به کار گرفته است. تکلیف شما از همان ابتدا با شخصیت اصلی معلوم است و با این وجود کششی وجود دارد که مخاطب را تا آخر همراه خود می‌برد اما اغراق است اگر نگویم که گاهی خواندنش ملال‌آور می‌شد. نویسنده تلاش نکرده بود تا من مخاطب را به کار بگیرد از ذهن من هم برای تکمیل گفته‌هایش استفاده کند. یک راست مسیرش را پیش گرفته بود و می‌رفت بی آنکه حواسش به من هم باشد. همه چیز خطی و ساده و تکراری. مزیتش همان نثر و تلاشش برای زنده کردن ارزش‌هایی است که رو به فراموشی است. از خواندنش پشیمانم؟ به هیچ وجه دوستش دارم اما با ذکر تمام مواردی که گفتم.
      

        یک سالی می‌شود #چهل_و_یکم را در کتابخانه دارم
و مجال خواندنش پیش نمی‌آمد تا همین دو هفته قبل که رفتیم مشهد.
طبق عادت یک کتاب از کتابخانه بیرون کشیدم
تا همسفرم باشد و این بار قرعه به نام این دوست افتاد.
دومین شبی بود که تا سحر‌ در حرم می‌ماندم.
در رواق الله وردیخان نشسته بودم و تسبیح در دست می‌گرداندم که
یادم افتاد سراغش بروم. دو صفحه خوانده بودم که صدای بحث خادم
با زائری که چادر روی صورت کشیده و به خواب رفته بود حواسم را پرت کرد.
خادم می‌گفت بروید فلان رواق و 
تا صبح ساعت ۷ راحت بخوابید اما زن می‌گفت «کارت ملی ندارم!»
نتوانستم آن جا ادامه دهم و به سرم زد در
آن سرمای سحر در ایوان مقصوره بنشینم و بخوانمش!
فردایش شهادت حضرت زهرا بود و سینه زنی به راه.
چند دختر که انگار دوست بودند روی مرمرها نشسته بودند و
فرش را روی پا کشیده بودند. شنیده بودم ایوان
کف گرمایشی دارد اما کار آن‌ها برایم عجیب بود.
رو به روی آن‌ها نشستم و شروع کردم به خواندن!
صدای سینه زنی و صحبت‌های ریز ریز دختر‌ها در گوشم می‌پیچید اما
من چیزی نمی‌شنیدم حواسم پیش ادریس و میرعماد بود
وقتی سرمایی سوزنده‌تر از آن لحظه‌ی ما را در گوشه‌ای از همین #گوهرشاد
به جان خریده بودند.
وقتی به حوض نگاه می‌کردم یاد دانه‌های سرخ تسبیحی می‌افتادم که
ادریس درون آن می‌انداخت و برای گل‌ نسا اشک ریختم.
خلاصه که خواندن این کتاب برایم شیرین و به یادماندنی بود
برای همین هم خواستم جایی ثبتش کرده باشم.
      

        بردبری عزیز که داستان‌های  این کتاب را به زعم من در اوج خستگی و رنجوری و پختگی ‌نوشته است برای همیشه یک نویسنده‌ی خلاق و دوست داشتنی است.
      

        بی‌اختیار مقابل امواج تاریکی...
ما اسیر خود هستیم یا اسیر سرنوشت خود؟
      

        «مهم نیست کسی باور کند یا نه! اما باید صادق باشی و بنویسی، از مردانی که بودند و مردانی که میان مردم پراکنده‌اند و مردانی که با او خواهند آمد تا در سرزمین مرده‌‌ی دل‌ها طراوت و نور امید به حق برویانند... مردانی نورانی از جنس خورشید...»
      

        فرانکنشتاین در بغداد خود بغداد است در ایام اشغال به دست آمریکایی‌ها همان‌قدر مه‌آلود و ترسناک. تخیلی آمیخته با واقعیت که هنرمندی نویسنده را به نمایش می‌گذارد. خواندنش آسان نیست و کمی طول می‌کشد خودتان را در خلال داستان پیدا کنید اما ارزش خواندن دارد حداقل از این جهت که انواع شخصیت‌ها را در وضعیت بحرانی وطن شناخت.
      

        به نظر بیشتر شبیه داستان کوتاهی است که زیادی کش آمده است. اگر حواستان به تمثیل‌ها و نمادهای به کاربرده شده توسط توماس مان نباشد داستان مزه‌ای برایتان نخواهد داشت و تبدیل می‌شود به مجموعه‌ای از جملات آرایش شده و تیکه‌پرانی‌های شکیل که خواندنش بیش از اندازه حوصله می‌طلبد. پس این داستان را بدون نقدهایش نخوانید که  نیازمند واکاویست.
      

        "خوشبختی و ابدیت بدون یاد و خاطره‌ی بدی پدید نمی‌آید"
      

        "درگذشتگان هرگز از ما دور نیستند. آن‌ها در قلب‌هامان و در ذهن‌هامان نشسته‌اند و آخر سر تنها یک نفس است که ما را از آن‌ها جدا می‌کند؛ آخرین بازدمِ هوا"
این داستان بیش از رازآلود و جنایی بودنش با تلاشش در جهت عمق پیدا کردن مرا اسیر خود کرد. موتور داستان کمی دیر روشن می‌شود اما می‌ارزد برایش صبر کرد. خانواده‌ی پنج نفره‌ی یک کشیش که معتمد بسیاری است با چالش‌هایی رو به رو می‌شود. خدا، معجزه، مرگ و مفاهیمی دیگر از بستر داستانی این رمان خوب استفاده کرده‌اند تا معنای خود را واضح کنند. منتها مغایرت های فرهنگی کمی در داستان زیادی توی ذوق می‌زند و به نظر می‌رسد بدون روشنگری برای مخاطب نوجوان مناسب نباشد. اما اگر صرف داستان را از دیدگاه شهروندان آمریکایی بخوانید مشکلی پیش نخواهد آمد.
      

        بر خلاف نام الکساندر دوما که بیشتر حالتی از سختی و کلاسیکی خشک به ذهن آدم می‌آورد اما "گابریل لامبر" داستانی ساده است. ساده و البته شیرین. اگر دلتان داستانی کلاسیک با ریشه‌های انسانی خواست که همزمان وقت زیادی از شما نگیرد می‌توانید روی این کتاب حساب کنید.
      

        همه نمی‌توانند پای درد دل‌های هانتا بنشینند. هانتا دل به هم زن است، مست است و هر حرف را چند بار تکرار می‌کند با این حال هانتا تنها کسی است که حواسش به آدم‌ها و کتاب‌هاست. او تنها کسی است که شمشیر داموکلس بالای سرش نه پول و شهرت که فقط سرنوشت کتاب‌ها و هنر است. دلخوشی کوچک او نجات کتاب‌ها از مرگ و رساندنشان به دست کسانی است که دوستشان دارند اما فرصت محدودی دارد. چیزی نمانده قطار مدرنتیه او را زیر بگیرد. "تنهایی پرهیاهو" پر از نماد و استعاره است. روایتی خاص که شاعرانگی بر داستان بودنش غلبه کرده اما با این حال در جان نفوذ می‌کند.
      

        تمام‌ شد. صفحه‌ی ۴۸۰ را که خواندم کتاب را بستم و چپاندمش زیر بالش. لحاف را کشیدم روی سرم. خیلی زود نفس کم آوردم اما نمی‌خواستم به این زودی‌ها از آن زیر سر بیرون بیاورم. #رنج_کشیدگان_و_خوارشدگان  زیر سرم بود و می‌خواستم هم نمی‌توانستم گریه نکنم. اشکم جاری بود و مدام زیر لب می‌گفتم:
" نباید اینطور می‌شد، دیدی ناتاشا دیدی گفتم رنج لزوما ضامن آینده نیست، دیدی دختر ساده‌دلم که بعضی‌ها فقط به دنیا آمده‌اند که رنجور کنند و بمیرند بی‌آنکه رنجی دیده باشند اما دوست زیباروی من حالا که این آدم‌ها هم کنار ما نفس می‌کشند حداقل خودمان که نباید رنج به خودمان تحمیل کنیم، حسابی کفرم را درآوردی اما شماتت نمی‌کنم چرا که لایق شماتت نیستی..."
دلم می‌خواست دستم به تک تک شخصیت‌ها می‌رسید و هر چه لایقش بودند را بارشان می‌کردم. دلم می‌خواست داستایفسکی دل‌نازک و بی‌تعارف را یک گوشه گیر می‌آوردم و بعد از آن که حسابی گریه کردم و قلبم سبک شد دستانش را غرق در بوسه می‌کردم که اینقدر خوب آدم‌ها را دیده و به تصویر کشیده‌شان. این چینش کلمات کار هرکسی نیست. به او می‌گفتم که تا ابد دعای خیر کسانی که به ندرت به چشم جهان می‌‌آیند را به جان خریده‌ای و خانه‌ی آخرتت آباد مرد. به او می‌گفتم که با وجود آنکه مشتتان جایی در اواسط داستان برایم باز شده بود اما من کتابتان را نه از برای پیرنگ و تعلیق که برای توصیف‌ها و آدم‌شناسی‌اش دست گرفتم و حالا هم غرق در شعف و بغضم، این کار فقط از دست شما برمی‌آید و بس استاد بزرگ، آسمان هم شاهد حرف‌های من است که در نیمه‌ی بهمن چون اردیبهشت می‌بارد...
پ‌ن: یادداشت برای چند روز قبل است.