معرفی کتاب سفر شهادت اثر موسی صدر مترجم مهدی فرخیان

سفر شهادت

سفر شهادت

موسی صدر و 2 نفر دیگر
4.2
56 نفر |
24 یادداشت

با انتخاب ستاره‌ها به این کتاب امتیاز دهید.

در حال خواندن

22

خوانده‌ام

100

خواهم خواند

63

شابک
9786005676099
تعداد صفحات
264
تاریخ انتشار
1392/1/17

توضیحات

        کتاب حاضر جلد هفتم از مجموعة «در قلمرو و اندیشة امام موسی صدر» است که در آن سخنرانی ها، پیام ها و مقاله های امام موسی صدر (1307 هـ .ش) دربارة واقعة عاشورا به نثر در آمده است. در این گفتارها امام موسی صدر به تبیین هدف امام از این حرکت پرداخته و از درس های این واقعه برای حل مشکلات جامعه و انسان سازی بهره ها برده است. همچنین ایشان در این گفتارها به آسیب شناسی سوگواری و هدف از آن پرداخته و نقش زنان، به ویژه حضرت زینب(س) در این واقعه تبیین گردیده است. بدین دلیل متن عربی و ترجمة خطبة حضرت زینب(س) در کاخ یزید به پیوست کتاب، آورده شده است.
      

لیست‌های مرتبط به سفر شهادت

نمایش همه
قیام حسین (ع)فتح خونهفت شهر عشق: نگاهی نو به حماسه عاشورا

کاروان کتاب حسینی (مناسب محرم و صفر🏴)

25 کتاب

﴿عالم همه در طواف عشق است و دایره‌دار این طواف حســـین﴾ در این لیست مجموعه کتاب‌های مناسب ایام‌ محرم‌ و صفر آورده شده. برای راحتی در انتخاب، کتاب‌ها با توجه به موضوع یا نوع نگارش دسته‌بندی شده‌اند. ◾️(۱) نگرش تاریخی و روایت عاشورا: قیام حسین (ع)، فتح خون، هفت شهر عشق، در اوج غربت. ◾️(۲) تحلیل عاشورا: سلام بر خورشید، عاشورا. ◾️(۳) سخنرانی: حسین وارث آدم، سفر شهادت. ◾️(۴) شخصیت‌های عاشورا: کربلا به روایت دیگر، خادم ارباب کیست؟، پدر عشق پسر. ◾️(۵) مقتل: لهوف علی قتل الطفوف. ◾️(۶) روایت، داستان و رمان: کآشوب، رهیده، پنجره‌های تشنه. ◾️(۷) فیلمنامه و نمایشنامه: روز واقعه، هفتادوسومین نفر. ◾️(۸) اقتباس: موهای تو خانهٔ ماهی‌هاست. ◾️(۹) شعر و مرثیه: منظومه ظهر روز دهم، با کاروان نیزه‌، آغاز روشنایی آیینه. ◾️ (۱۰) زنان عاشورایی: زینب فریاد فرمند. ◾️(۱۱) روضه: ◾️(۱۲) کودک و نوجوان: خیمهٔ ماهتابی، چرا؟چرا؟چرا؟، داستان آن عزیز خدا. پ.ن: این لیست براساس کتاب‌هایی که خواندم تنظیم شده و به مرور بر آن افزوده می‌شود. کاش بهخوان این قابلیت را داشت که در قسمت ضمیمه کردن کتاب‌ها، می‌توانستیم دسته‌بندی داشته باشیم.

6

یادداشت‌ها

این یادداشت مربوط به نسخۀ دیگری از این کتاب است.

          فرزندم، این دو سه کتاب را بخوان، عاشورا را بفهم

توی همین کتاب خواندن‌ها یاد گرفته‌ام که برای فهمیدنِ اینکه تویِ سرِ یک متفکر چه می‌گذرد، نباید به یک کتابش اکتفا کرد. همین است که وقتی می‌خواهم کتابِ فکری و اعتقادی، از نویسنده‌ یا متفکرِ جدیدی بخوانم، مجموعه کتابش را می‌گیرم. البته می‌خرم. این مدل کتاب‌ها را باید خرید و گذاشت تویِ قفسه. چون احتمال رجوعِ دوباره به آن کم‌وبیش وجود دارد.
امام موسی صدر یکی از این متفکران است. چهار جلد از کتاب‌هایش را خریدم. این کتابِ سفرِ شهادت، تقریبا می‌شود معروف‌ترین کتابش. قصدم نقدِ و لو دادن محتوایِ کتاب نیست. البته زیرعنوان کتاب خودش همه‌چیز را تابلو کرده است «گفتارهایی درباره‌ی واقعه‌ی عاشورا». اینجا می‌خواهم مقایسه‌ای کنم بین سه کتابِ عاشورایی که خوانده‌ام. «انسان 250 ساله»، «حماسه حسینی» و «سفرِ شهادت».
از خواندنِ دو کتابِ اول خیلی وقت است می‌گذرد. اما آنچه تهِ ذهنم ته‌نشین شده را می‌توانم هَم بزنم تا چیزهایی بیاید رو.
نکته‌ی اول اینکه هر سه کتاب مجموعه سخنرانی است. در واقع مطالب و محتوایِ کتاب برای عمومِ مردم از بازاری تا زن و مرد و نوجوان آماده شده و می‌شود گفت همه‌خوان است. سخرانی‌هایِ آیت‌الله خامنه‌ای که محتوایِ کتاب انسانِ 250 ساله است، سخنرانی‌های پراکنده‌ی آیت‌الله خامنه‌ای از سال‌های 59 تا 89 بوده که بعد پیاده و شده کتاب. محتوایِ حماسه حسینیِ شهید مطهری در سال‌های نزدیک به هم است. کارِ خوبِ گردآورندگان، کنارِ هم گذاشتنِ این سخنرانی‌هایِ پراکنده بوده. 47، 48، 49، 52 و 56 سال‌هایی بوده که شهید مطهری درباره‌ی قبامِ امام حسین(ع) و واقعه‌ی عاشورا سخنرانی داشته. سفرِ شهادتِ امام موسی صدر، حاصلِ سخنرانی‌های امام موسی صدر درباره‌ی واقعه‌ی عاشورا در سال‌های 55 تا 57 شمسی، در لبنان است.
اما بعد؛
اگر دوباره برگردم به 18 سالگی و بخواهم درباره‌ی واقعه‌ی عاشورا بخوانم، حتما از «انسانِ 250 ساله» می‌خوانم. آخر بدیهی است که من باید اول بدانم که چرا سربازان عمر سعد، در روزِ عاشورا، از سرِ کینه با حسین می‌جنگیدند. این کینه از کجا آمده؟ باید برگردم شصت‌هفتاد سالِ قبل‌تر. پس این کتاب آیت‌الله خامنه‌ای این وسعت دید را به من خواهد داد. البته این کتاب از پیامبر شروع می‌شود تا آخرین امام. ولی سه فصل را اختصاص داده به واقعه‌ی عاشورا. تبیین واقعه‌ی عاشورا در این کتاب فوق‌العاده است.
باید در پرانتز گفت که کتاب «همرزمان حسین» نیز از آیت‌الله خامنه‌ای، که محتوایِ آن در سالِ 51 در تهران ایراد شده، به گونه‌ای مکمل این کتاب می‌باشد. که بهتر است قبل از حماسه‌ی حسینی خواند.
و اما حماسه‌ی حسینی. در کتابِ قبلی ما با مبارزات ائمه (ع) آشنا شدیم. هدفِ قبامِ اباعبدالله (ع) را شناختیم. الآن چه کنیم؟ اینجاست که باید به دنبال خواندنِ حماسه‌ی حسینی باشیم. در این کتاب است که شهید فریاد می‌زند که شمر زمانه‌ات را بشناس. حالا این سخنرانی چه سالی است؟ حدود سال 50. زدنِ این حرف‌ها در آن دوران کار ساده‌ای نبوده. اما می‌زند. گرچه اهدافِ قیامِ حسینی را هم واکاوی می‌کند. اما به این بسنده نمی‌کند. تحریفاتِ واقعه‌ی عاشورا را در فصل‌های آخر عنوان و تحلیل می‌کند. من اگر بخواهم دو کتاب به فرزندم معرفی کنم که بگویم بخوان، عاشورا را بفهم، «انسان 250 ساله» و «حماسه‌ی حسنی» است.
ولی یک کتابِ دیگر را هم می‌گویم اگر فرصت داشتی بخوان. چه کتابی؟ «سفرِ شهادت». امام موسی صدر در این کتاب که تقریبا سال‌های 55 شمسی ایراد شده، به جنبه‌ی احساسی واقعه‌ی عاشورا تکیه می‌کند ولی تأکیدش آن نیست. یعنی چه؟ در هر سخنرانی از یک زاویه به واقعه‌ی عاشورا می‌پردازد. (بعضی از گفتارها به نظر تکرار مباحث قبل است. شاید سخنرانی در مکانِ دیگری بوده و مضمون تکرار شده.) از هر زاویه که به عاشورا می‌نگرد، اشاره‌اش به جنبه‌ی احساسی کربلا است و تلنگری به مخاطب می‌زند که «حواست کجاست؟ کربلا و عاشورا فقط احساس و گریه کردن نیست.» و حتی یک جایی تذکر می‌دهد که وسط سخنرانی می‌خواهید گریه کنید، بلند گریه نکنید. اما حرفِ حسابِ این کتاب چیست؟ حماسه. او هم می‌گوید الآن یزیدِ زمان اسرائیل است و ما باید حسینی‌وار و زینبی‌وار در مقابل یزید بایسیتم. البته باید کمی تاریخ را ورق زد که حدود سال‌های 1975 چه حرکت‌هایی در منطقه جنوبِ لبنان و فلسطین در حال انجام بوده که اینگونه سخنرانی‌ را اقتضا می‌کرده است. هر چه هست تمرکزِ سخنران، یعنی سیدموسی صدر، انتهایِ هر گفتارِ عاشورایی، فلسطین و لبنان در مقابلِ اسرائیل است. این کتاب ارزش قرار گرفتن در کنارِ دو کتاب بالا را دارد. چون حرف‌هایی از عاشورا مطرح می‌شود که در ایران ایراد نشده. ولی حرفِ مشترکی می‌خواهد بزند. و این خوب است.
بعد از یادداشت باید این را بنویسم که دائره‌ی مطالعاتی من پیرامون عاشورا آنقدرها گسترده نیست. اما بین کتاب‌هایی که خوانده‌ام، به این دو سه کتاب رسیده‌ام. این یادداشت را 8 بهمن 1400 قلمی کرده‌ام. شاید 1410، ده کتابِ دیگر از عاشورا خواندم و نظرم عوض شد. اصلا شاید آن‌موقع به فرزندم گفتم نمی‌خواهد سخنرانیِ پیاده شده را بخوانی، برو فلان سریال را ببین. کسی چه می‌داند.

        

20

          در انتظار اثری بهتر...😮‍💨
اول صحبت بگم. به عنوان یک دوستدار امام موسی صدر این کتاب، حرف های زیادی در برابر خیلی کتاب های دیگه نداره و نکات منفی داره! 
در ادامه اشاره میکنم به چند مورد و چرایی اون... 
کتاب در مورد مجموعه سخنرانی های امام موسی صدر هست
در اصل من کتاب رو دو بار مطالعه کردم. یک بار برای آشنایی با مطالب و خواندن اون و یک بار برای خارج کردن مطالب دقیق تر و خاص تر  که بولد هست.
 محتوی رو میتونم به سه دسته تقسیم بکنم.
(که همشون به هم ارتباط دارند)
1.دینی و معنوی2. تاریخی3. سیاسی (لبنان)
 من میخوام توجه بیشتری به بُعد تحلیلِ تاریخی  موسی صدر در این کتاب بکنم.
اگر کتاب عاشوراشناسی اقای اسفندیاری رو بخونید، هدف حرکت امام چند مورد تعیین شدن. حکومت| شهادت|شهادت سیاسی| سه مورد پرطرفدار بین علما هستند برای شیوه به ثمر نشستن هدف امام حسین که امر به معروف و نهی از منکر و یا اصلاح جامعه است. 
امام موسی صدر در اینجا به وضوح تمایل به برداشت شهادت طلبانه و جهادی از فاجعه عاشورا داره و صریح بحث حکومت رو رد میکنه و کاملا حرکت ها و کنش های عاشورا رو ضد مظلومیت (بُعد مظلوم بودن امام که غالبا در روضه های سنتی بوده) تفسیر میکنه و حتی روایاتی هم اگر بوده  اون رو نفی میکنه به دلیل اینکه اون ها رو خلاف هدف والای امام میدونه. 
در مورد کارکردِ منفی حکومت، دیدگاهی بسیار شبیه به مرحوم فیرحی داره. یعنی استفاده از قدرت سیاسی و حکومتی توسط یزید و سو استفاده از دین و واعظان و راویان برای ستم و حیله بر جامعه و بدنام کردن امام حسین و اون رو خطرناک ترین حرکت یزید میدونه برای از بین بردن اسلام. 

این از دو جنبه دوست و دشمن  و اهداف اون ها و شیوه عمل اون ها.

حالا میخوام مقداری وارد نقد دیدگاه ها و مباحث کتاب بشم.
یکی از موارد آشکار و مهم کتاب برای بنده که قابل نقد و اشکال هست، جنبه روایت و تاریخی اون هست به شکلی که انگار یکسری روایت و صحبت ها در خلال این روایت حذف و نادیده گرفته شده و یا دارای تداخل و اشکاله.
به طور مثال در مورد حرکت یزید و حکومتش بیان میکنه که این ها قصد داشتن همراه با بدنام کردن امام اون رو در سکوت بکشن و به راحتی روش سرپوش بزارن. این قضیه عملا نمیتونه با نقشه دشمن همخوانی داشته باشه! به دو دلیل: یک مورد که خود  موسی صدر هم اشاره کرده این هست که یزید علنا میخواسته انتقام پدران خودش در بدر رو از علی و اولادش بگیره و این رو اعلام میکنه و یک مورد دیگه جشن و دور دادن  حضرت زینب و کاروان کربلا هست که در شهرهای مختلف و گاهی با مهمانان خارجی برگزار میشده...
واضحه که این روایت کامل نیست و با منطق تاریخی و عقلی دشمن جور در نمیاد، با وجود اینکه شاید گوشه  ای از اون درست باشه.
یک مورد دیگه این هست که موسی صدر گاهی از روایت و تحلیل خودش جدا میشه! یعنی چی؟ یعنی اینکه از اون جنبه عامدانه شهادت و جهاد و خون در راه خدا، می بینی که یک جا سخن به زبان میاره که راه امام یعنی آمادگی برای آتش بس و گفت و گو!
این صحبت یک سخن درسته و جزو روایت و تاریخ عاشورا، ولی همخوانی با نقل های پیشین موسی صدر نداره.
در مورد ناله و شیون هم نگاه امام زیادی منفی هست :) که اصلا سمت اون نمیره که البته بیش از حده. بالاخره ما در این فاجعه روایت های کمی بابت گریه و ناله کودکان و اهل خیمه و یا جمله معروف هل من ناصر ینصرنی رو داریم که نشان از مظلومیت و فغان اهل بیت هست و اصولا قابل حذف نیست حتی با یک روایت فوق حماسی و شهادت طلبانه.
در کتاب سخن زیادی در باب سکوت نکردن مقابل ظلم  گفته شده  و خواسته شده که به هر صورتی که شده در مقابل اون ایستاد. من اینجا هم میخوام یک نکته اضافه بکنم که قابل تامل هست.
از زمان حرکت امام به سمت کوفه و مقابله با حر و یا آشنایان و یا حتی در کربلا امام وقتی در مقابل دشمن ها قرار میگرفت یکی از اولین جملاتش دوری کردن از جنگ و کشتار بود! نقل معروف به حر که بگذارید من به یک نقطه دور برم و به نوعی منصرف میشن از حرکت در قبال نامردی کوفیان، از نکات قابل تامل هست که با جمله دشمنی با ظلم و ستم در هر جایی و هر مکانی در تضاده.
ممکن بود دشمن یا حر اجازه بده به امام که بره در یک منطقه دور افتاده! در اون صورت یعنی امام در مقابل ظلم سکوت کردن و بی خیال شدن؟!

این ها یکسری تاملاتی بود که موقع بررسی کتاب بهشون رسیدم.

ولی به جز جنبه تاریخی و تحلیل اون، در بعد معنوی و برداشت دینی و سیاسی، واقعا امام موسی صدر مثل همیشه زیبا و قشنگ موضع گرفتن و موضوعاتی مثل انواع ستم، رابطه حج و حسین ع، تقابل با غزلت نشینی علما، قبیح بودن تحریف هدف والای امام و به خصوص  (در سخنرانی های حضرت زینب) بحث عدالت و تربیت جامعه هست و توجهی که به زنان در این امر میکنه از زیبایی های کتاب هست.

در آخر هم باید انتقاد بکنم به ناشر و جمع آوری این مطالب. 
به شخصه میتونم دلیل تکرار شدن مطالب و سخن ها رو بفهمم ولی نمیتونم با عدم مرجع و سند نویسی مطالب کنار بیام! مثلا این کتاب حجم زیادی نداره و از سمت انتشارات اختصاصی موسی صدر منتشر شده، طبیعیه که من انتظار دارم اگر در سخنرانی حدیثی و  واقعه ای  بیان میشه، بدونم منبع این نگاه و حدیث چه هست و این نکته برام ناراحت کنندست که باید بر طرف بشه. 

در مجموع نمیتونم بگم از مطالعه این کتاب استفاده و بهره ای نبردم، ولی میتونم این رو بگم در مقایسه با آثار دیگه امام موسی صدر ضعیف تر هست و نه اینکه تماما بده
و در آخر این ها نظر شخصی منه🌿🌹

        

11

          این کتاب را با دید بسیار مثبتی که نسبت به موسی صدر داشتم آغاز کردم. موسی صدری که گفته‌ام متخصص پر کردن خلاءهای افکارم هست. به‌حق که نسبت به علمای زمانه‌ی خودش و حتی علمای حاضر بسیار به روز بوده (و هست!) طوری که وقتی دقت کردم و دیدم متن سخنرانی‌ حاضر در کتاب برای سال ۱۹۷۴ هست شوکه شدم و تازه یادم آمد در حال مطالعه‌ی کلام چه زمانی هستم... در رد خرافات، پرداختن به نقش زنان، استفاده از منابع معتبر و...
اما متاسفانه موسی صدر هم مثل باقی افرادی که به تحلیل واقعه عاشورا در موازات با وقایع زمان خود پرداختند، قشر مخالف خود را مطلقا یزید توصیف کرده. و سکوت مردم در برابرشان را یزیدی...
در حالی که به گفته ی خود کتاب نیز "حلقه ی امام حسین متفاوت و ویژه است" امام حسین(ع) حق مطلق بودند و در حق‌های کنونی، از جهت اینکه قطعا منافعی برای افرادِ حق‌طلب ایجاد میکنند، ناخالصی هایی وجود دارد. یا به گفته ی خود کتاب:"فداکاری امام حسین فداکاری بزرگی بود زیرا او همه چیز را برای خدا تقدیم کرد."
از یک جای کتاب به بعد، هر توصیفی که صدر در ابتدای سخنرانی‌اش با آن شروع میکرد ناخودآگاه حدس میزدم که بله از این جهت این مورد را بیان کرده که اینگونه به مسئله فلسطین ربطش دهد و در آخر همینطور هم میشد. نه اینکه مخالف حق بودن فلسطین در مقابل اسرائیل باشم، اما انگار دیگر نمیتوانستم باور کنم که این مسئله صرفا برای حق بودنش گفته شده...
و در آخر؛
پاراگراف مورد علاقه‌ام:
"انواع سه‌گانه‌ی ستم سردمدارانی دارد. اینان قبلا بوده‌اند و اکنون نیز هستند. انا سرانجام ستم در برابر اکثریت شکست میخورد و ستمکار نیز درهم می‌شکند. سپس جامه‌ی نو بر تن میکند؛ جامه‌ی انبیا و لباسِ دین. به دعوت جدیدی فرامیخواند و شعار دفاع از مصلحت مردم را سر میدهد. اعلام میکند که در کنار مستضعفان است. مستضعفان می‌بینند ستم از درون خودشان است. در این هنگام نبردی دیگر آغاز میشود. بدین گونه این نبرد از ازل تا ابد پاینده است."
        

0

          مجموعه‌یِ سخنرانی‌ها و گفتارهایِ امام موسی صدر درباره‌یِ واقعه‌یِ کربلا؛ همان‌گونه که درباره‌یِ کتابِ «انسانِ آسمان» نوشتم امام صدر از صحبت کردن درباره‌یِ امام علی (ع) و امام حسین (ع) [ائمه (ع) جنبه‌یِ تربیتی مدِّ نظر دارد. از این وقایع استفاده می‌کند تا انسان را به خودباوری و تبعیّت از حق و ایستادن جلویِ باطل برساند. شاید بیشترِ کتاب به «امر به معروف و نهی از منکر» بپردازد.

نکته‌ای که بسیار به چشم می‌خورد تاکیدِ امام صدر بر نقشِ زن در چنین جریاناتی است. تاکید بر نقشِ حضرتِ زینب (س) گواهِ این امر است. از همین رهگذر دیدِ امام صدر نسبت به «زن» را می‌توان تا حدودی فهمید. [البتّه دیدِ نهاییِ امام صدر را باید در کتابِ «ادیان در خدمتِ انسان» جُست؛ زیرا درباره‌یِ حضرتِ فاطمه (س) (و به تبع زن) سخنانِ قابلِ توجّهی دارد امام صدر می‌گوید «در اسلام زن تکمیل‌کننده‌یِ حرکت و رسالتِ مرد است.»

اما، امام صدر عبارتِ جالبی دارد که شاید متناسب با حال و هوایِ این روزها هم باشد:
«آنان که این حادثه را بزرگ می‌دارند، باید همچون حسین (ع) همواره برای گفت‌وگو، آتش‌بس، تلاشِ جدّی در راهِ ساختِ میهن و کوشش مشترک در راهِ نجات وطن و هموطنان آماده باشند.»
واقعاً جا دارد بحثِ «گفت‌وگو در واقعه¬یِ کربلا» را مطرح کرد. چرا که با مطرح کردنِ این سوال نگرش‌هایِ مختلف به صحنه می‌آیند و اینجا جالب می‌شود. ویدیویی از مرحوم احمد قابل درباره‌یِ «حرکتِ امام حسین» هست. شاید برایِ دوستان جالب باشد.
        

7

5