معرفی کتاب کارخانه اسلحه سازی داوود داله اثر محمدرضا شرفی خبوشان

کارخانه اسلحه سازی داوود داله

کارخانه اسلحه سازی داوود داله

4.2
49 نفر |
27 یادداشت

با انتخاب ستاره‌ها به این کتاب امتیاز دهید.

در حال خواندن

2

خوانده‌ام

87

خواهم خواند

34

شابک
9786226082877
تعداد صفحات
120
تاریخ انتشار
1400/4/21

توضیحات

کتاب کارخانه اسلحه سازی داوود داله، ویراستار ندا ابن علی.

بریدۀ کتاب‌های مرتبط به کارخانه اسلحه سازی داوود داله

نمایش همه

لیست‌های مرتبط به کارخانه اسلحه سازی داوود داله

نمایش همه

یادداشت‌ها

          برشی از کتاب:
مامان حواله ام میداد به روزی که بابا برگردد و پدرم را دربیاورد. میدانم که این یک اصطلاح است. ولی من نمیتوانستم قبول کنم که بابا قرار است خودش را دربیاورد. یعنی از کجا دربیاورد؟
بی‌اختیار چیزی که این اصطلاح تصور میکردم این بود، بابا یک کت بلند سیاه پوشیده و مثل شعبده باز‌ها از توی کلاهش به جای اینکه خرگوش یا کبوتر در بیاورد، چند تا از خودش را در می‌آورد و بعد همه‌ی بابا‌ها با چوب‌های شعبده بازی ‌شان دنبالم میکنند و از همه طرف من را به چیز‌های عجیب‌و‌غریب تبدیل میکنند و من در همان حالتی که هی تبدیل به موش و عنکبوت و سوسک و گراز و میمون و قورباغه میشوم از دستشان فرار میکنم.
✍️این کتاب ما را با خود می‌برد به دنیای نوجوانی به نام داوود که با پدر و مادر و زری خواهرش زندگی میکند و صندوقی دارد با داله های دست ساز خودش که برای هر کدام اسم و قصه ای ساخته و ماجراهای تلخ و شیرینی را می‌گذراند و ما را با خودش همراه می‌کند تا اینکه در آخر کتاب یک غافلگیری همه را شوکه میکند، قلم استاد شرفی خبوشان مخاطب را میخکوب میکند تا آخر این کتاب را یک نفس بنوشید
        

2

          .


ساختار بعضی از قصه‌ها، درست شبیه یک قله است. یک نقطه‌ی خاص در میانه داستان وجود دارد که از آن جا، هم بخش ماقبل داستان خوب دیده می‌شود، هم مابعد. درست منطبق است بر ادراک ما از زمان؛ که در خط زمان، «حال» قله‌ای است که ما بر آن ایستاده‌ایم. از حال می توان گذشته را از بالا دید، یعنی «تاریخ» پیدا کرد؛ و هم آینده را به صورت اجمال مشاهده کرد، یعنی «افق» به دست آورد. رمان نوجوان «کارخانه اسلحه‌سازی داوودداله» دقیقاً چنین ساختاری دارد. برای همین، هم تاریخ در آن هست و هم افقِ پیش روی ما؛ لااقل از دید نویسنده. قله داستانیِ این کتاب، درست در صفحه 90، یعنی در فصل «سلطان» اتفاق می‌افتد. در فصلی که داوود بر همه‌کس و همه‌چیز سیطره یافته است و از قله به همه نگاه می‌کند. وقتی از این قله به گذشته نگاه می‌کنی، هم امکانات و تمهیداتِ تاریخی را تا نقطه حاضر در می‌یابی؛ و هم افقِ حرکتِ پیش رو را می‌بینی، که تیره شده یا روشن است. در این قله است که ناخودآگاه، داوود به تصویری بنیادین از انسان ایرانی در دوره جدید بدل می‌شود. جایی که همه‌ی سیرش در گذشته، به نقطه «بلوغ» منتهی می‌شود و روبه‌رویش، پهنه‌ای بزرگ برای کنش و حرکت گسترده می‌شود. اما این تصویر بنیادین چه‌گونه به چنگ متن درآمده است؟ پاسخ بسیار ساده است؛ با تمرکز نویسنده بر داله.

همه داستان حول «داله» می‌گردد که راوی به صورت مبسوط آن را توضیح می‌دهد. این بدین معنی است که داله، نقطه کانونی روایت این انسانِ جدید است. اما مهم‌تر از این مرحله، آن لحظه‌ای است داله به عنوان شیء، از «داله بودن» فراتر رفته، و اصل و اساسِ «ابزار بودن» را به منصه نمایش گذاشته است. به عبارتی فنی، نویسنده به «ذات شی» در دوره جدید نزدیک شده است که فراتر است از کارکرد ابزاری اشیاء مختلف. در حقیقت فصل «سلطان» رمان، فصل سیطره انسان جدید بر ذات اشیاء است که همان قدرت محض است. فصل تولد تکنولوژی است به عنوان شی‌ای «در ذاتِ خویش ابزارِ دست انسان». شی‌ای که قدرت بی‌حد به وجود می‌آورد و ساختار زندگی را تغییر می‌دهد. یک زندگی که انسان تازه‌ای در آن متولد شده است؛ درست همزمان با تولد تکنولوژی. تا صفحه 90، داستان کتاب مربوط به روایت انسان ایرانی در عصر جدید است. انسانی که برای رسیدن به داله خویش، دست و پا می‌زند و هر دری را می‌کوبد. برای رسیدن به این داله، داوود مجبور است ابتدا داله‌ها را بشناسد. تا ذات داله را نشناسد، نمی‌تواند آن را زیر چنگ قدرت خویش بیاورد. برای آن که داله را بشناسد، باید به شناختی مخصوص شخصی (و مرتبط با نیازش) برسد. او درخت‌ها را «از زاویه» دید یافتن نقطه خاصِ مناسب برای ساختن «داله طلایی» می‌شناسد. او به ذات درخت به عنوان شی‌ای خارج از قدرت انسان (که محصول طبیعت است) کاری ندارد. او درخت را به عنوان «منبع»ی برای ساختن ابزاری به اسم داله «می‌شناسد». علم داوود از همان ابتدا، به وسیله هدفش محدود و متمرکز شده است. در فصل «تصمیم داوود»، او پس از رسیدن به علم، انتخابش را می‌کند. او داله مرگ را برمی‌گزیند تا به قدرتی دست‌نیافتنی برسد، قدرتی که او را به سلطان بلامنازع تبدیل کند. درست در فصل بعد، او به سلطان تبدیل می‌شود. آن‌جاست که انسان جدید متولد شده است. خود راوی می‌گوید: «داله مرگ من را تبدیل کرده بود به یک آدم دیگر. شاید هم خودم یک چیز دیگر شده بودم و تقصیرش را می‌انداختم گردن داله مرگ. هرچی بود دلم نمی‌خواست از داله مرگ جدا شوم. من سلطان بودم و این حس سلطان بودن را دوست داشتم.» در غیاب پدر، در تضاد با مادری که زورش به او نمی‌رسد، و در جنگ با طبیعت و انسان‌های آن محله، داوودِ نو ظهور می‌کند. این کدام داوود است؟ دقیقاً همان تصویری است که عهد عتیق از «داوودِ پادشاه» ارائه کرده است. حالا اوست و نابودی هرآنچه دربرابر او قد علم کرده است. داوودِ داله‌ساز، هم‌چون داوودِ پادشاه عهد عتیق، با همه می‌جنگد تا بر همه سیطره پیدا کند. او سفیر مرگ و نابودی است.

گفتیم این فصل، همچنان که قله روایت داستانی است، به صورتی بنیادین، قله‌ی زمانی زندگی انسان جدید هم هست. آیا این نقطه، در زمانِ واقعیِ انسان ایرانی هم معادلی دارد؟ بله، دارد. تشکیل دولت پهلوی دقیقاً چنین نقطه‌ای است، یعنی نقطه تولد انسانِ ایرانی مدرن. انسانی که پس از شناخت ابزاریِ طبیعت، و پس از گذشتن از نقطه تصمیمِ (مبتنی بر اراده معطوف به سیطره بر همه‌چیز و همه‌کس)، به «سلطنت مطلقه» می‌رسد. با چه چیزی؟ با در اختیار گرفتن اشیاء به مثابه ابزار. با ساختن گروهی که عنوان «مرگ» را یدک می‌کشد. سرنوشت این انسان به کجا ختم می‌شود؟ یقیناً او مستعمره نخواهد شد، چون ذات اشیاء را در اختیار گرفته است. اما آیا همانند بقیه دنیا، این مسیر را تا انتها خواهد رفت؟ نه، او عشقی دارد به نام لیلا که هر از چند گاهی در گوشه چشمش ظاهر می‌شود. او لیلایی دارد که همیشه کنجِ قلبش بوده، حتی وقتی که به سلطان تبدیل شده است. انتهای داستان، سرنوشت لیلا او را به خودش می‌آورد. به نقطه بزرگی برای تصمیمش می‌رسد. این دومین نقطه تصمیم اوست. باید تصمیم بگیرد که می‌خواهد آن سلطنتِ مبتنی بر زور و «ابزارانگاریِ همه‌چیز و همه‌کس» را ادامه بدهد یا نه. او تصمیمش را می‌گیرد. او تذکری پیدا کرده حقیقتی که پرده از برابر چشمانش برداشته است. پدرش برگشته با دستی که نیست، همان دستی که خودش دستکشش را بریده؛ و بعدش هم لیلا... هنوز راه توبه باز است.

حالا ما هم باید همراه داوود تصمیم بگیریم، که داله را رها کنیم یا نه. ممکن است یکی بگوید که تصمیم گرفتن ما چیزی را عوض نمی‌کند. نمی‌توان زمان را به عقب برگرداند. نمی‌توان از بلوغ فرار کرد. نمی‌توان از سایه حکومت پهلوی کنار رفت؛ ما مجبوریم همچون او رفتار کنیم. اما داستان برخلاف دنیای واقعی، می‌تواند به عقب برگردد. ما خوانندگان می‌توانیم به فصلِ ماقبلِ «سلطان» برگردیم. همان فصلی که داوود اولین تصمیم بزرگش را گرفت. فصلِ «تصمیم داوود» که نقطه آغاز تولد او هم بود. در آن فصل، داوود بین دو داله مردد بود، که در نهایت اراده معطوف به قدرت، او را به یک طرف رهنمون شد. او انتخابش را کرد و بر اژدهای نابودی سوار شد. بیایید در این نقطه متمرکز شویم. از خودمان بپرسیم که اگر داوود آن یکی داله را انتخاب می‌کرد، آیا مسیر داستان عوض می‌شد؟ اگر می‌خواست آن یکی داله را انتخاب کند، چه اتفاقی باید می‌افتاد؟ یقیناً باید اراده معطوف به قدرت را کنار می‌گذاشت؟ آیا چنین چیزی ممکن بود؟ و اگر فکر می‌کنیم که چنین چیزی ممکن است، چه اراده‌ای قرار است جای اراده معطوف به قدرت را بگیرد؟ اراده معطوف به عشق؟ یا چیزی دیگر؟ اصلاً اراده معطوف به عشق ممکن است؟ متناقض‌نما نیست؟ اگر نیست، چرا ظاهری متناقض دارد؟ و مهم‌تر آن‌که چه آینده‌ای برای داوود می‌سازد؟ آینده‌ای که پشیمانی با خود نیاورد. آینده‌ای که ادامه راه پهلوی نباشد. آینده‌ای که پدر و  مادر را به خاکِ سیاه...
        

3

          عنوان "کارخانهٔ اسلحه‌سازی داوود داله" کاملاً متناسب با متن است. چوبی شبیه حرف دال که ازش تیرکمان‌سنگی درست می‌کنند، سوژهٔ جذابی برای نوجوانان است و کشش ایجاد می‌کند.
اسم فصل‌ها هم خلاقانه و جذّاب انتخاب شده و کتاب سرشار از جزئیات و توصیف است، اما بعضی جاها به زیاده‌گویی می‌افتد به قول خود داوود روده‌درازی می‌کند و سیرتاپیاز قصهٔ متفاوتی که پشت هر داله هست را تعریف می‌کند.
رمان، زبان شسته‌رفته، خوشخوان و روانی دارد. قوت قلم خبوشان در این کتاب بیشتر از "موهای تو خانهٔ ماهی‌هاست" به چشم می‌خورد. لحن و زبان مناسب نوجوانان است و چاشنی طنز، شیرین‌ترش کرده. 
داوود، پروندهٔ شخصیت پروپیمانی دارد. شروع و پایان‌بندی کتاب هم خوب است. اتفاقات، هیجان و ریتم بالایی دارند.
وقایع سال‌های جنگ به‌خوبی با داستان پیوند خورده. داستان عاشقانهٔ داوود و لیلا هم به‌اندازه است و جریان هواپیمایی مسافربری کاملاً به متن می‌نشیند. داشتن زمینه‌های تاریخی در بیشتر رمان‌های خبوشان دیده می‌شود.
صحنه‌ای که دختربچه از پسربچه می‌خواهد از درخت بالا برود، مرا به یاد صحنه‌ای مشابه از کتاب "عاشقی به سبک ون‌گوگ" می‌اندازد.
تصویرسازی‌های جلد کتاب و آیکون‌های جذّابِ اول هر فصل را محمدرضا دوست‌محمدی کشیده است. 
عاشق ترکیب‌رنگِ پرندهٔ کشکرک شدم 🥹🐦 البته فقط عاشق ظاهرش شدم چون این پرنده‌ها تخم‌دزد هستند. به نظرم برای شخصیت‌های کارتونی خیلی مناسب هستند. همین‌طور سایر پرنده‌هایی که اسمشان در کتاب آمده؛ مثل بلبل‌خرما، پرستو، چکاوک، دم‌جنبانک، سار، سبزقبا، فنچ، قناری، گنجشک، یاکریم یا حتی قورباغهٔ صاحبِ حمام که سیگار می‌کشد.
درکل از خواندن کتاب لذت بردم و آن را به نوجوانان پیشنهاد می‌دهم.
        

6

          #یادداشت_کتاب 

#کارخانه_اسلحه‌سازی_داوود_داله


امروز روز حمله ناو امریکایی به هواپیمای مسافربری ایران است و من دیروز کتاب کارخانه اسلحه‌سازی داوود داله را تمام کردم. دیدن این مناسب در تقویم باعث شد ترغیب شوم همین امشب یادداشتم را بر این کتاب بنویسم.

کتاب کارخانه اسلحه‌سازی داوود داله نوشته محمدرضا شرفی خبوشان است. کتاب درباره‌ی نوجوانی است که آرزویش درست کردن تیروکمان برای زدن گنجشک‌هاست. بیشتر از نیمی از کتاب داوود در حال شرح دادن روش‌ها و مکان‌های پیدا کردن داله‌هایش است‌. داله همان چوب تیروکمان است که شبیه دال فارسی است. این بخش‌های کتاب کمی زیاده‌گویی دارد. شاید اگر نویسنده توصیف‌های این بخش‌ها را با اتفاقات جاری در داستان ترکیب می‌کرد، کتاب جذابتر می‌شد. تا جایی که از نوجوانی خود به یاد دارم، نوجوانان کتاب‌هایی را می‌پسندند که به دور از حاشیه، تمام متن کتاب حول اصل ماجرا باشد و این کتاب این‌گونه نیست. 
ماجرای اصلی، داستان تلاش داوود برای پیدا کردن دستکش لاستیکی و استفاده از آن به عنوان کش تیروکمان است. داستان یافتن هر داله، ماجرای مجزایی است که گاهی یک فصل را به خود اختصاص داده است. به علت قرار نگرفتن این توصیفات در میان متن اصلی، می‌توان حتی از این قسمتها بدون خواندن عبور کرد. در ادامه پدر داوود به جبهه می‌رود و این شرایط را برای دستیابی او به دستکش لاستیکی راحتتر می‌کند. اگر کتاب را بخوانید و برخی پرگویی‌ها را تحمل کنید، بخش‌های آخر کتاب واقعا میخ‌کوب کننده است. 
متن کتاب تمیز و روان است و شاید تنها نکته خاص که آن را برای نوجوان نامناسب می‌کند، ابراز محبت و علاقه داوود به خواهر دوستش است که البته بروز نمی‌یابد و فقط مخاطب از آن باخبر می‌شود.

@macktubat
        

0