یادداشت‌های هانا خوشقدم (21)

            
بسم‌الله 
ساعت ۰۰:۱۴ بامداد
از صدای رعد و برق می‌پرم. یکی از بچه‌ها گریه می‌کند. شیشه پنجره‌ها تکان می‌خورند. تا پسرک آرام شود و چشم‌هایش روی هم بیفتند، خواب از سرم می‌پرد. می‌روم تا کتاب مقررات را تمام کنم.

ساعت ۱:۱۳ 
نقد بنویسم؟ نقدش را همین الان که تمامش کردم،بنویسم؟ نمی‌توانم. چشم‌هایم خسته است. گریه کرده‌ام. این کتاب با یک رنگ جدید و اضافه علامت‌گذاری شده.سبز؛ آنجاها که ترجیح دادم کتاب را ببندم و به اشکم اجازه افتادن بدهم.

ساعت ۱:۲۷
مرور این کتاب را اصلا می‌توانم بنویسم؟ نقد لوس و لِهی می‌شود. از همان‌ها که ابتدا کارکترهای کتاب را معرفی می‌کنند: کاترین دختر ۱۲ ساله، دیوید پسر هشت ساله اتیستیک، جیسون پسر ۱۴ ۱۵ ساله مبتلا به نوعی فلج، رایان پسر مزاحم و معلول آزار! ملیسا... از این مرورها که فقط پیرنگ داستان را می‌گویند دوست ندارم. چه از کتاب فهمیدی؟ پشت کلمات چه دیدی؟ کتاب کدام در را به رویت باز کرد و یا حتی بست؟!

ساعت ۱:۵۰
 چرا نمی‌خوابم؟ چون دارم فکر میکنم خارجی‌ها چقدر در مواجهه با کودکان توان‌خواه تسلیم برخورد می‌کنند! چقدر خوشم آمد که در قبال سختی‌های توان‌بخشی، نه خدا مقصر بود نه دولت. نه پدر مقصر بود نه مادر. دیوید اتیسم داشت و همه باید می‌پذیرفتنش، همین‌! تراژدی نبود، اتفاقا به طرز خوشایندی خیلی درام بود. مثل مابقی زندگی‌ها. 
مدام غلت میزنم و صحنه‌های کتابخوانی مادر دیوید پشت در اتاق کاردرمانی برای دخترش، جلوی چشمم می‌آید. آن شش جلد هری پاتر. وعده پیاده‌روی دونفره مادر و دختری در پارک و کنار دریا. آن مداد رنگی چهل و هشت رنگ برای کاترین، که تا دلش می‌خواهد طرح بزند.
نویسنده خوب روی چهره‌پردازی شخصیت‌ها کار نکرده. در بیان جزئیات چهره و صورت وقت نگذاشته. اما موهای سفید شده پدر دیوید را گفت. حتی تعداد و کثرتش را. باید می‌گفت. متکایم را بغل میکنم و با خودم می‌گویم یک روز کتابی راجع به پدرهای کودکان توان‌خواه می‌نویسم. آنها که کلماتشان را دور می‌ریزند و غرق می‌شوند توی تماشای تلویزیون، زیر و رو کردن خاک باغچه، صبح زودتر رفتن‌ها و شب دیرتر برگشتن‌ها. فقط آن موهای سفید است که غم آنها لو می‌دهد.


ساعت ۲:۱۰
آمدم سر یخچال آب بخورم که چشمم به پیراشکی شکری افتاد. توی دستم گرفتمش و خطاب به او گفتم: «فصل آخر با اینکه خیلی تحولی بود و این چرخش شخصیت پرداخت بیشتری می‌خواست، اما  چه خوب که کاترین صدایش را پیدا کرد.همه اعتراض‌هایش را گفت. خواسته‌هایش را طلب کرد. کاترین، دیوید خودش، مادر خودش و مهم‌تر از همه پدر خودش را ساخت و بدست آورد.» پیراشکی ساکت بود و با سوراخ بزرگ وسطش که مثل یک دهانِ بازِ تعجب‌زده بنظر می‌آمد، نگاهم میکرد.خوردمش تا بفهمد سکوت همه‌جا جایز نیست!

ساعت ۲:۴۴
بچه‌ها غرق خوابند. می‌روم تک تک‌شان را می‌بوسم. هم سالم‌ها را. هم پسرم که اتیسم دارد. همانجا بخودم قول می‌دهم که ماهی یک کتاب ادبیات داستانی درباره اتیسم بخوانم. و سالی یک کتاب درباره‌اش بنویسم. خوبی‌هایش، رنج‌هایش و تعالی‌اش.

ساعت ۳:۲۲
اذان صبح شد. پنجره را باز می‌کنم.پرنده‌ها می‌خوانند. باران بند آمده و همه‌جا خیس و مرطوب و‌خنک است. نسیمی می‌آید که انگار بوی دریا دارد.چشم‌هایم را می‌بندم و دعا میکنم:
*اللهم اشف کل مریض بظهور الحجة *
          

            بیشتر یه کتاب خودیاری بود تا رمان!
به رمانش دو ستاره( پر از ضعف روایی و عدم باورپذیری تحول شخصیت ها برای خواننده...)
به بحث های روانشناسی اش چهار ستاره.مخصوصا با جمع بندی کامل آخرش.راهکاراش عمیق نیستن اما کاربردی اند
          

            یه سفرنامه جمع و جور و خوش خوان.
ولی آخرش یه جوری ازون روستا رفتن که انگار هیچوقت نیومده بودن. اینقدر ابتری و بی ثمری اذیتشون نمیکنه؟! اگه سیستم اعزام مبلغ طوری بود که هرکسی به شهرستان و دهستانی میرفت که الزاما باید با صبغه فرهنگی اونجا و معضلاتش بطورکلی آشنایی میداشت، شاید اینجوری با قهر تموم نمیشد! بهرحال اعتقاد مردم به جادو و دعانویس با اسید و فرچه شسته نمیشه...
          

            می تونست خیلی بهتر باشه.تا قبل از فصل پرورش قارچ تونست منو همراه خودش کنه.خوب داشت پیش میرفت مثلا اگه یه رمان واحد بود و همین چرخش زاویه ی دید و راوی رو ادامه میداد.تازه داشتم با شیوه ی‌داستان گویی اش مانوس میشدم و ظرفت ها و ابداعاتش و درک‌میکردم که یهو داستان پرید تو شهین و احمد و بی ربطیش حالمو گرفت.
حال و هوای مازنی داستانها خوب بود(که وجه تسمیه کتاب رو هم پوشش میداد🍓 چون من هرچه دقت کردم ربطی به توت فرنگ‌های وحشی برگمان توش پیدا نکردم) ولی افسوس، ولی حیف، که نویسنده بهش عشق و غرور و تعصبی نداشت.
          

            بسم‌الله 
داشتم کتاب نجات از مرگ مصنوعی را می‌خواندم که دیدم یک پیام از برادرم دارم. برایم یک موزیک فرستاده بود. اسم عجیب خواننده‌اش، imagine  dragons، را که گوگل کردم جا خوردم. تکنو متال؟؟ امان از این آهنگ‌های بیس‌دار باشگاهی‌‌اش! برایش نوشتم: «مگه پرده گوشمو از سر راه آوردم داداش من؟ آخه کدوم خری اعصاب و روانشو میذاره متال گوش میده...»اما نفرستادم‌. با پوزخندی بخودم گفتم «به هرحال همه این دنیا یه باشگاه بزرگه!» و علامت پخش را لمس کردم.
اعتراف میکنم lyrics همان بار اول میخکوبم کرد.

First things first 
 آهنگ درباره درد بود و عبور از رنج‌. خواننده صدایش و کوبش آلات موسیقی را توی گوش‌هایت فرو می‌کردکه بگوید، تمام رنج‌ها و دردها و شکست‌های ما گذرگاه‌اند، نه اقامتگاه. هیچ راه دیگری جز پذیرش اینکه فشارها و اندوه‌ها سازنده‌اند، برای رشد در این دنیا وجود ندارد.
Scend things scend 
من راجع به شخص و شخصیت جعفریان قضاوت و نظری ندارم. من دریافتم را از چیدمان واژه‌ها و مسیر جستارها و سیر روایاتش می‌گویم.‌ همان‌ها که خودش با دست خودش برده و به ناشر داده تا مردم بخوانند و نظر بدهند. من جدال با کسانی که دریافت دیگری از نثر دارند را بی‌تعالی و ناسودمند می‌دانم. و بحث با کسانی که به خود نویسنده علاقه شخصی دارند، بی‌ثمر.
Third things third
نثر مولف روان و رسا و حرفه‌ایست. در شرح ترس‌ها و حسرت‌ها و تضادها و دوگانگی‌هایی که رنجش می‌دهند. تنش‌هایی که هر روز و هرجا دنبالش راه می‌افتند. اما در متن‌ها هیچ معنویت نجات‌بخش و ایمان دستگیری نیست که راه خروج را نشان بدهد. حتی وقتی راوی زیر پرده کعبه ایستاده است. 
کتاب را به کسانی که مشق جستارنویسی می‌کنند توصیه میکنم، اما به کسانی که دنبال کشف حقیقتی و روشنای بصیرتی در پس رنج‌های بشری هستند، نه.

Last things last
جستارها فقط شرح صحنه‌‌هایی دقیق و کامل‌اند، نه سناریویی در تلاش برای انتقال یک معنا. نویسنده در تنش‌های درونی‌اش ساکن است. همانجا فیلم می‌بیند، کتاب می‌‌خواند و حتی به استادیوم و سینما و ملاقات روانکاو می‌رود. بجای تلاش برای رهایی امیدبخشی از این اسارت، در همان سلول می‌نشیند و کتابی در ستایشش می‌نویسد.فقط نمی‌دانم چرا همیشه ادعا می‌کند که سخت‌ترین کار را انتخاب کرده؟ من جادوی جستار شخصی و متکلم وحده بودن را می‌شناسم؛ اینکه وسوسه قهرمان‌سازی از خودت وقت نوشتن، چقدر می‌تواند قوی و سرکش باشد. اما همه متون کتاب شهادت می‌دهند که اتفاقا او متخصص پیدا کردن آسان‌ترین راه است! ازدواج نکردن، بچه‌دار نشدن، روی خط باریک عدم قطعیت، بین خوب و بد و نون و خون و تحسین و‌ حسادت... راه رفتن.


شاید همه چیزی که آن آهنگ گوش‌خراش را برایم عزیزتر از کتاب نجات از مرگ مصنوعی می‌کرد، اسم موزیک بود: *Believer*
و آن جمله‌ای که خواننده بارها از خون تمام رگهایش استفاده کرد تا فریادش بزند:
Pain! you made me a Believer, a Believer, a Believer.
ای درد! 
تو از من یک مومن ساختی
یک معتقد
یک باایمان

کاری که تنش‌هایی دورنی‌ای که جعفریان در کتابش می‌ستاید، از انجامش عاجزند‌. 

          

            
کتاب سخت‌‌خوانی بود، احتمالا چون رسم‌الخط ژاپنی و تلفظ کلمات آلمانی را بلد نبودم. این باعث می‌شد در سه جستار آخر، هر چه تلاش و التماس می‌کردی هم، نویسنده و مترجم به دنیای خودشان راهت ندهند.
بعد از لذت وافری که از جستار تماما ژاپنی قطار شهری بردم، بیشتر به این نتیجه رسیدم نویسنده بخاطر عجله‌اش برای گذر از شکاف میان زبانی، خیلی زود توی راین شیرجه زده! (تاوادا نوشتن به زبان آلمانی را با فاصله کمی از یادگیری‌اش شروع کرده است) شنای ماهرانه‌اش در میان فرهنگ ژاپنی، نوشتنش از فرهنگ آلمانی را به دست و پا زدن ناشیانه‌ای برای زنده ماندن تقلیل می‌داد.

کوه فوجی و سومیدا چه کم از آلپ و رود راین دارند؟؟

خلاصه که هرچه از ژاپن نوشته بود
با ژاپن مقایسه کرده بود
او را یاد ژاپن انداخته بود، با ماژیک هایلایتر شکار کردم. که تعدادش هم کم نبود.

معنویات و خدا توی هر دو فرهنگ به خرافات و نمادهای تو خالی محدود می‌شد؛ این بی‌هویتی دینی, توی جستار در باب چوب خیلی توی ذوق می‌زد.

من اگر بخواهم درباره زبان‌ها و پیچیدگی‌های میان زبانی بنویسم، از آیه علّمه البیان شروع می‌کنم. حتی اگر مسیحی بودم کارم آسانتر بود. چون انجیل یوحنا را باز می‌کردم و در ابتدای سفرنامه‌ مهاجرتم به زبان دوم می‌نوشتم: در ابتدا کلمه بود و کلمه از آن خدا بود‌.

          

            چون روایت عبدی‌پور رو جای دیگری و به مناسبت دیگری با صدای خودش گوش داده بودم، کتاب برایم روایت درخشانی نداشت که بتواند معدل کل را بالا بیاورد. 
ساعت اسارت و کاکلی زند حد و حدود طنز را نمی‌دانستند و حاج‌آقاها دوبار نمی‌آیند انگار تعمدا برای جریحه‌دار کردن مخاطب در آن بین گنجانده شده بود!
للحروب رجالا و تراژدی شخصی  با اینکه روایت پرخونی نداشتند اما مرا جذب کردند.
مرشد و اشقیا بار درام بیشتری از مابقی داشت.
          

            من مادر یک کودک اوتیستیکم، اما هیچوقت جرات نکردم به شفا فکر کنم. از حس اینکه شفا، معجزه‌ای بی‌قاعده است و یا از آن سخت‌تر اینکه به احتمال زیاد، بر اساس لیاقت تقسیم میشود، ترجیح میدادم اصلا خودم را حوالی‌اش آفتابی نکنم.

من به داستان‌های شفا گرفتن آن فلج و آن نابینا و آن طفل سرطانی گوش نمیکردم. از آنها می‌ترسیدم. می‌ترسیدم از اینکه توقع کوری در من ایجاد کند که باعث شود بلند شوم و ناگهان بدَوم در دل بیابان تاریکِ شاید و اگر و احتمالا...

من نذرها و نمازها و چله‌ها را حفظ بودم. اما آنها هراس و اضطرابم را بیشتر میکرد. مثل کسی که آدرس بدست، چهل کوچه‌پس‌کوچه را پُرسان‌پرسان رفته باشد؛ و آخرش بجای آن مکان، آن اسکان، آن انتهایی که بقیه رفته‌اند و در آن، جا و آرام گرفته‌اند، برسد به یک خالی بزرگ. 

رهیده، داستان ‌های شفاگونه‌ای داشت که برای من تشنه، حکم تماشای تلألوی قطرات آب، روی لیوان پر از یخ در بهشت بود.

          

            در طرح موضوعات پیرامون زنان، نویسنده دوتا موضع بسیار فراگیر و پر مخاطب رو عامدانه سانسور میکنه: تجاوز و خیانت.
فکر کنم نویسنده در شرح و تفصیل این دو سرفصل_ که خیلی بیشتر از سرپرست یه بچه شدن یا کاهش وزن چندکیلیویی، تو جامعه اش مبتلا به داره_ اصلا نتونسته خودش باشه! و توضیحات سرخوشانه و پر اعتمادبه‌نفسی براش ارائه کنه.
بعنوان یه نویسنده، یه زن شاغل و حتی یه همسر برام شخصیت جالبی داشت اما بعنوان یه مادر اصلا. قشنگ معلوم بود مادری جزو سه اولویت اول زندگیش نیست، یه جایگاه دست چندم بهش داده،حتی پایینتر از مدیریت وبلاگش !
          

            جالب نبود برام، برا منی که همه کتاباش و خوندم، همه شخصیت ها آشنا و تکراری و قابل پیش بینی بودن.عروسک وارگی، در کارکتر زن این داستان هم مشهود بود.متاسفانه، جز در نوید و نگار، شخصیت های زن مستور از عمق کافی برخوردار نیستن و همیشه باید یکی عاشق شون بشه تا تو داستان مستور جایی داشته باشن!حتی از رمزآلودی و اسرار آمیزی داستانهای موراکامی هم بی بهره اند، بیچاره ها!
          

            برای منی که علاقه وافری دارم به تحلیل شخصیت های زن یک داستان، کتاب محشری بود!
بجز امیلی مقتول و مفعول و محروم، ۵ شخصیت زن با لایه های روانشناسی_هرچند سطحی_خلق شده بودند، که هرکدوم نماینده یک ترومای روانی بودند.البته ژانر وحشت-جنایی، از روانشناسی پر رنگ تر بود .
خوندنش بشدت توصیه میشه، برای اونایی که زیر کتابای جورج اورول و چرنوبیلی،دم از بیهوده بودن انقلاب های ایدئولوژیک میزنن، تا آینده تاریک و دهشتناک و متعفن ، و جامعه ی رو به زوال انقلاب های صنعتی بی ایدئولوژی رو ( در نمونه تمام عیارش یعنی ژاپن) به تماشا بشینن!
          

            بسم‌الله 
خب، این کتاب و بخاطر تعریفی که از کاراکتر زنش شنیده بودم خوندم.پرداخت خوب و نثر لذت بخشی داشت.و پر از تشبیهات مطبوع و دیالوگ های هوشمندانه.شخصیت مرد داستان «بازداری هیجانی» داشت که گاهی به «محرومیت هیجانی» هم میرسید. اما هالی،رسما کلکسیون اختلالات روانی بود! از کلپتومنیا بگیر تا انواع طرحواره ها و تروما و آخرشم که شیزوفرنی!با توجه به فضای جنگ, رمان قابلیت های زیادی برای پرداخت جامعه شناسانه داشت که همه بالقوه می مونن و فدای سرگشتگی ها و بوالهوسی ها و افسردگی های یه زن بی هویت، میشن!
فساد،تجمل و مصرف گرایی ،اعوجاج جنسی و زوال خانواده بعنوان حقایق غیرقابل گریز، در بستر داستان جریان دارن.هالی، نماینده جامعه ایه که همه میخوان بهش کمک کنن(چه با حسن نیت چه بخاطر نفع و لذت) ولی هیشکی نمی تونه هالی و از دست خودش نجات بده.و نویسنده ناامیدانه و البته بیشتر ساده لوحانه با آرزوی خوشبختی کردن برای هالی و گربه اش، سعی میکنه از تلخی زوال و انحطاطِ محتومِ کاراکترِ پریشانِ قصه اش، کم کنه.