یادداشت‌های آشیخ دکتر (63)

          پس از پایان مطالعه کتاب رزیتا خاتون، به صورت اتفاقی (البته به برکت الگوریتم‌های فروش نرم‌افزار نوار) به مطالعه یا بهتر است بگوییم استماع کتاب دیپلمات‌نامه اثر یوسفعلی میرشکاک مشغول شدم.
استاد میرشکاک را بیش از همه‌چیز به سیگار و از آن پس به شعر و ادب می‌شناسند و کمتر کسی انتظار یک اثر طنز از او را دارد.
با این وجود باید گفت این اثر فراتر از لودگی‌های روزمره به نام طنز است و در آن نویسنده با قلمی روان و در عین حال ثقیل به نقد پنهان و آشکار سیاست و فرهنگ عصر خود پرداخته و در این راه از قوه ادبی خود که در سایر آثار او مشهود است بهره جسته.
مطالعه این اثر را به یکایک عزیزان توصیه می‌کنم. هم مایه فرحت است و هم باعث عبرت...
        

          رزیتا خاتونِ سید مهدی شجاعی را نه با برنامه پیشین و نه با معرفی دوستان، که کاملا اتفاقی شنیدم.
در واقع به دنبال یافتن کتاب طنزی بودم که به قولی بشوید و ببرد که با این مجلد روبرو شدم و نه تنها نشست و نبرد که بدتر ماند و سنگین‌تر کرد آن‌چه بر دل مانده است را. 

رزیتا خاتون بیان کننده دغدغه‌های شجاعی در سال‌های پایانی دهه ۷۰ (دقیقش را بخواهید ٧۶) است که به قلم خود او و در قالب طنز بر جریده نیستان به چاپ رسیده و به مذاق آقایان خوش نیامده بود.
شجاعی که در آن روزگار نگران فرهنگ عمومی جامعه و روزهای پیش‌رو است (که امروز همان روزهای پیش‌رو است) و ارزش‌هایش را در خطر می‌بیند، دغدغه‌هایش را از زبان زنی فمینیست بیان می‌کند.

اما چند شماره از چاپ این مطالب نگذشته است که دادستان محترم (چه بسا با اشاراتی از سوی دوستان حاضر در ارکان مختلف آن روز حاکمیت)، از او به اتهام جریحه‌دار کردن عفت عمومی شکایت می‌کند و شجاعی علی‌رغم تبرئه شدن در دادگاه، به اعتراض نیستان را تعطیل می‌کند.
شجاعی که در سال‌های دهه هفتاد دو مرتبه توسط آقایان (یکبار با شکایت آقای جاسبی و دیگر بار با شکایت آقای رازینی به عنوان دادستان) به دادگاه فراخوانده می‌شود، علی‌رغم میل باطنی‌اش از عرصه مطبوعات برای همیشه کناره‌گیری می‌کند و به مانند دیگرانی چون آوینی از صحنه مطبوعات محو می‌شود.
و این نیز می‌شود برگ زرین دیگری در کارنامه فرهنگی آقایان در آن روزگار و درس عبرتی برای آقایان در این روزگار... 
اگر گوش شنوا و چشم بینایی باشد... 
        

          محمود دولت آبادی بی‌شک یکی از بهترین نویسندگان عصر ماست و با توجه به آثاری که از خود برجای‌گذارده بدون‌شک نامش در تاریخ ادبیات این مرز و بوم ماندگار خواهد بود.
اما این اثر او که در سال‌های پایان دولت اصلاحات و بحبوحه‌ی جوّ حاکم گفت‌وگوی تمدن‌ها پا به عرصه وجود نهاده، بیش از آن‌که روایت‌کننده حقیقتی تلخ یا شیرین باشد، اثری است شعار زده...

شعارهایی که در آن دوران به وفور و در این دوران (با وجود عیان شدن چهره غرب وحشی و حقوق بشر فرمایشی) هر چند کمتر ولی همچنان شایع است.

شعارهای ضدجنگ در لفافی زرین از ملی‌گرایی (و یا بهتر است بگویم قوم‌گرایی) به همراه مقدار فراوانی خلط تاریخی و این‌همانی‌های مبهم...

آری، اگر جنگ را به درستی روایت نکنیم، دفاع مقدسمان را به جنگی زمینی تقلیل می‌دهند و با این‌همانی‌های واهی و آمیختن ملی‌گرایی (از همان نوع غیرت عربی با رنگ‌ و رویی پارسی) با داستان، جنگ را از ساحت ملکوتی‌اش به زیر می‌کشند و در عالم ناسوت، زیر خروارها خاک نفس چال می‌کنند...

و سلام خدا بر شهیدان که با خون خود چراغ هدایت را تا به امروز برافروخته داشته‌اند...
        

          خواندن «پروژه پدری» را به همه توصیه می‌کنم.
به آقایان تا ببینند تنها آن‌ها نیستند که به برخی مشکلات می‌اندیشند و از آن رنج می‌برند. تا ببینند این حرف نزدن و خودخوری کردن مختص آن‌ها نیست.
تا ببینند افراد دیگری نیز دغدغه‌هایی مشترک از این جنس با آن‌ها دارند.

و به خانم‌ها از آن جهت که ببینند این وجود‌های سنگی بی‌روح، این موجودات ساکت و گوشه‌گیر، این انسان‌های همیشه در آرامش و بی‌خیالی، در درونشان چه می‌گذرد و چه آتش‌فشانی در آن‌ها غلیان می‌کند.

خواندن کتاب مرا یاد یک مثل انداخت.
می‌گویند مادرها چون مداد در طول رشد فرزندانشان با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند و قدشان کوتاه و کوتاه تر می‌شود. اثر رنج به خوبی در چهره‌شان هویداست. داد می‌زنند، گریه می‌کنند با خواهرها و فامیل و دوستانشان در مورد مشکلاتشان سخن می‌گویند.
اما پدرها مثل خودکاری هستند که بدنه‌اش مات است. همواره می‌نویسند و دم بر نمی‌آورند، ولی به یکباره بدون آن‌که متوجه شوید کی و چگونه جوهرشان تمام شده از نوشتن باز می‌ایستند.

آری، مردها هم دل دارند، ولو دردشان را به کسی نگویند، ولو گریه نکنند، ولو از سختی‌ها گله و شکایت نکنند.
        

          ‍ کتاب را به مانند بسیاری دیگر از کتب کتابخانه‌ام از فروشگاه‌های مجازی فروش کتاب دست دوم خریداری کردم و به جهت عنوان جذابش زودتر از سایر کتب آن را به مطالعه نشستم. 
ولی چه حیف که با این کار عمر گران مایه خویش را تباه ساخته و کوششی بلیغ را به زباله‌دان ریختم. 
کتاب برآمده از موج گسترده سیاسی-اجتماعی-فرهنگی سال‌های ابتدایی دهه ۷۰ و معاصر دوره وزارت آقای خاتمی است. 
به نظرم اشاره به همین موارد خواننده این سطور را به محتوای احتمالی کتاب آگاه می‌کند. 
آقای پرهام که تحصیل کرده فرانسه است و از قضا در این سرزمین هم می‌زید، در ایام آشفته پس از جنگ از راه می‌رسد و به این نتیجه می‌رسد شاید بد نباشد در اثر جاودان جناب فردوسی غوری کند و نسخه‌ای برای مردمان این سرزمین بپیچد و از میان آن توصیه به سکولاریسم را بیرون بکشد و با آوردن مثال‌های خاص از رفتار رستم و تفاسیر خویش، ماکیاولیسم را به ناف جناب فردوسی ببندد و از این رهگذر نظر سیاسی خود را به خورد مخاطب دهد. 
نویسنده عزیز داستان، آن‌چنان که از نوشته‌هایش در این کتاب برمی‌آید، بلاشک مصداق عینی روشنفکر در کلام جناب عبدالکریمی است. 

لازم به ذکر است که او به بیان نظراتش در لفافه اکتفا نمی‌کند و سطوری چند از اثر خود را به پرداختن مستقیم به سکولاریسم و ماکیاولیسم و تعریف و تمجید از آن و زیر سوال بردن وضع موجود آن روز اختصاص می‌دهد و اخلاق فردی و شریعت را مزاحم امر شهریاری می‌پندارد و تعطیل آنها را خواستار است. 

در واقع جدا از جزئیات ادبی و زبانی اثر که نظر دادن درباره آن بر عهده ادباست، می‌توان گفت نویسنده در مورد جناب فردوسی و جهان سیاست به خشت زدن مشغول بوده و در این راه از علی داستان من او موفق‌تر عمل کرده است و تمام هم خود را به لجن‌مال کردن دنیای سیاست با نظریات این‌چنین اختصاص داده است. 

خلاصه آنکه حیف وقت، حیف جوهر و حیف درخت... 

        

          کتاب فوق تلاشی است برای آشنایی بیشتر نوجوان‌ها با نهج‌البلاغه و داستان‌های امیر مؤمنان، علی (علیه السلام)، و بی‌شک تلاشی است ستوده
اما سه نکته قابل توجه در مورد آن موجود است که ناشر محترم باید دقت بیشتری پیرامون آن به خرج دهد.
الف) در تصویرسازی‌های کتاب گاها چهره معصومین (علیهم السلام) تصویر شده است و تنها به یک حاله بسیار کم‌رنگ سفید پیرامون آن اکتفا شده که این امر مضموم است.
ب) در برخی جزئیات عدم تطابق با تاریخ وجود دارد که باید دقت بیشتری پیرامون آن صورت گیرد.
ج) جملات معترضه به تعداد زیاد و در جایگاه‌های نامناسب به کار رفته‌اند که کتاب را محتاج ویراستاری مجدد ادبی می‌کند.

در پایان برای ناشر، نویسنده، تصویرگر و تمام دست‌اندرکاران تهیه این‌کتاب آرزوی موفقیت و بهروزی می‌کنم.
اجرشان با فاروق اعظم، علی ابن ابی‌طالب (علیه السلام)... 
        

          کتاب تحقیق جامعی است پیرامون نگاه‌های اخلاقی مختلف به مقوله غربالگری و سقط جنین گزینشی. به گونه‌ای که می‌توان گفت تمام دیدگاه‌های قابل توجه موافقان و مخالفان را آورده و در کنار آن با بهره‌گیری از تجربه‌زیسته خود نویسنده سعی در تکمیل اطلاعات و ارائه جمع‌بندی و راهکار نهایی دارد.
البته لازم به ذکر است که از نظر حقیر تدقیق بیشتر و وسیع‌تری از نقطه‌نظر اخلاق دینی در این موضوع لازم است و در عمل هیچ‌یک از این استدلال‌ها راه به عمق مساله نخواهند برد، بلکه راهکار اصلی در جست‌وجو مبدأ ارزش‌ها و عامل اعتبار خوب و بد یا به عبارت دیگر درست و غلط‌های اخلاقی است که در غیر این صورت به مانند اغلب اندیشمندان اخلاق معاصر دچار نوعی سردرگمی یا در بهترین حالت پلورالیسم اخلاقی خواهیم شد.
با این وجود مطالعه کتاب را بیشتر به دلیل نگاه روشنگرانه‌ای که نسبت به پزشکی در قامت یک صنعت در دنیای امروز دارد به همه اعضای خانواده درمان توصیه می‌کنم و همچنین به تمام مادران و پدران امروز و آینده به جهت آشنایی با دیدگاه‌های مغایر دیدگاه غالب جامعه که شاید آن‌ها را در گرفتن تصمیمات دشوار یاری کند. 
        

          ‍ اکنونی دیگر، ممکن یا ناممکن
 
پیش‌تر نیز به کتاب‌های دیگری از یانیس واروفاکیس پرداخته بودم. واروفاکیس توان بالایی در تشخیص بیماری امروز اقتصاد جهانی دارد و به خوبی واقعیت نظام سرمایه‌داری (یا به بیانی بهتر سرمایه‌سالاری) را به تصویر می‌کشد و حقایق تلخ و غیرقابل باور آن را در برابر چشمان ما قرار می‌دهد.
شاید بدیل‌هایی که او در کتاب‌هایش(از جمله اکنونی دیگر و تکنوفئودالیسم) ارائه می‌دهد دور از دسترس به نظر آیند و چه بسا دارای ایراداتی متعدد نیز باشند اما یک نکته مهم دارند و آن هم تصور امکان حالتی دیگر است. در واقع واروفاکیس به خود جرأت آن را می‌دهد که اکنونی بدیل برای نظام سرمایه‌سالار گرفتار در چنگ نظام بانکی و بازار سهام را متصور شود و وقوع آن را ممکن بداند. چیزی که در اغلب روشنفکران جهان امروز چه در شرق و چه در غرب عالم کمتر دیده می‌شود.
با وجود آن‌که بدیل پیشنهادی واروفاکیس را راهکار برون‌رفت از دشواری‌های آدمی نمی‌دانم و معتقدم مشکل انسان امروز را در سطحی عمیق‌تر از اقتصاد و سیاست و علوم اجتماعی باید جست و کلید شناخت مشکل در شناخت انسان و رابطه‌اش با مبدأ و معاد و نگاهش به زندگی و دنیاست، اما با این وجود روایت واروفاکیس از واقعیت موجود ستودنی است و شهامتش برای تصویر کردن آن دیگری برای جهان امروز قابل تقدیر.
        

          متاسفانه شخصیت اصلی و روایت مستند تا حدود زیادی به حاشیه رفته بود و تحت تاثیر شخصیت خیالی آفریده شده توسط نویسنده قرار گرفته بود... 
        

          عارف و عابد و صوفی همه طفلان ره‌اند
مرد اگر هست بجز عالم ربانی نیست...


        

          سرشار از محتوای نژادپرستانه و مطالبی پیرامون بدوی نشان‌دادن سرخ‌پوست‌ها... 
        

          حمید حسام
و ما ادراک من حمید حسام... 
        

          خط مقدم روایتی بود داستانی از تولد یک قدرت موشکی.
روایتی از اراده و اخلاص
روایتی از خنجر دشمن و خیانت دوست
روایتی از ایمان و اعتقاد به ذات قدسی حضرت اله

خط مقدم روایت کننده تلاش‌ها و سختی‌های ابنا خمینی کبیر بود برای دست‌یابی به یک قدرت بازدارنده در برابر توحش صدام. در برابر توحش مورد حمایت یک دنیا. در برابر سکوت جامعه جهانی در برابر حمله به شهرها.

طی مطالعه کتاب با بچه‌های موشکی گریستم، با آن‌ها خندیدم، به هنگام گرفتاری‌شان دلگیر و مضطرب شدم، با فتح و ظفرشان احساس غرور کردم.
رحمت خدا بر مردان خدا.
بر مردانی که گمنام و بی‌هیاهو جنگیدند و از مال و جانشان گذشتند تا ایران بماند و سربلند شود.
تا عزتی بیابد که از تلاش‌های فراوان برای شلیک یک موشک وارداتی با هزار زحمت، به شلیک صدها موشک به قلب فتنه برسد.

سلام خدا بر خمینی کبیر
سلام خدا بر شهید مجاهد، عارف بی‌ادعا حسن طهرانی‌مقدم
سلام خدا بر تمام کسانی که در این راه کوشیدند. 
        

          ‍ کتاب فیلسوفی در تعمیرگاه با وجود داشتن موضوعی جذاب و مهم دارای ضعف‌های مهمی بود، که برخی به محتوای کتاب و برخی به فرم انتشار آن باز می‌گشت.
کتاب به رابطه امروز ما با کار، تولید، بازار و آموزش‌های متناسب با آن‌ها می‌پردازد و با عینکی نقاد به آن‌ها می‌نگرد. 

مهمترین انتقاد وارد بر کتاب حشو فراوان مطالب در آن است به گونه‌ای که عملا محتوای کتاب قابلیت خلاصه شدن در دو فصل (فصول ابتدا و انتهای کتاب) را داراست و اگر مایلید محتوای اصلی کتاب را با صرف وقتی اندک به دست آورید تنها کاری که باید انجام دهید مطالعه همین دو فصل است.
از سوی دیگر مطالب پیوستیگی چندان زیادی ندارند و انگار در کشاکش بین زبان فلسفی، زبان فنی و زبان عامیانه دچار گونه‌ای آشفتگی و لقی شده اند. البته شاید این مساله به نوعی به ترجمه کتاب نیز بازگردد که تایید یا رد آن تنها با مطالعه نسخه زبان اصلی قابل دست یابی است.
و اما ایرادات فرمی وارد بر کتاب که چه بسا به اغلب کتب ترجمان چاپ شده در یکی دو سال اخیر وارد است شامل مواردی از قبیل ریز بودن متن کتاب به منظور صرفه جویی در کاغذ مصرفی (با وجود قیمت‌های بعضا نجومی برخی مجلدات)، باز نشدن اغلب پیوندها و QR code ها و انتقال مطالب اضافه نویسنده به پایان کتاب در قالب پیوست‌ها بجای پاورقی‌ها می‌باشد. 

این نکته را هم اضافه کنم که مطلب پایان کتاب از مترجم که به تطبیق مطالب کتاب با واقعیت امروز ایران می‌پردازد، مطلبی قابل تامل است که اغلب افراد این روزها بدان به گونه‌هایی اذعان دارند و در عین حال همچنان آن‌گونه که باید بدان پرداخته نشده است و روشی عملی برای درمان آن نیز مطرح نشده.
        

          ابتدا که مطالعه را آغاز کردم انتظار مواجهه با متونی چون کتاب پاندا و اژدهای کوچک را داشتم و خود را برای مواجهه با یک کتاب زرد آماده کرده بودم.
ولی از حق نگذریم این کتاب با وجود شعارزدگی موجود به مراتب محتوای بهتری دارد و ارزش ۱۵ دقیقه وقت را برای مطالعه دارد. 
        

          جزئیات واقعه روایت نشده بود و کیفیت تصویرسازی‌ها نیز می‌توانست بسیار بهتر از این باشد.
با این وجود روایت رشادت‌های مردان خدا در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل ستودنی است و از اوجب واجبات و از این رو عملکرد ناشر ستودنی است. 

        

          کتاب را که می‌خواندم به یاد انتقادات وحید جلیلی به روایت جنگ در کتاب  «شهدا برای چه افقی جنگیدند؟» افتادم.
کتاب روایت متفاوتی نسبت به روایات غالب دارد. اینجا دیگر خبر چندانی از سرداران پرفتوح نیست.
روایت داستان رفاقت‌های رزمنده‌هاست. روایت کننده چهره واقعی جنگ.
روایت کننده داستان زندگی مجید سوزوکی‌ها در کنار دکتر چمران‌ها، سید ابوالفضل‌ها در کنار حاج قاسم‌ها و... 
        

          واروفاکیس که پیش‌تر در کتاب  «حرف‌هایی با دخترم درباره اقتصاد» به سیر تطور نظام اقتصادی در جهان پرداخته بود و ما را با چیستی دنیای اقتصادی که در آن زندگی می‌کنیم آشنا کرده بود در کتاب خود (سرمایه داری مرد) در گفت‌وگو با پدرش به آینده نچندان دور (و چه بسا لحظه حال) جهان اقتصادی پیرامون ما می‌پردازد و تاثیر فناوری‌های نوین و ابری را بر اقتصاد و زندگی اقتصادی ما می‌شکافد. تاثیری که ما اغلب از آن چشم پوشیده‌ایم و چه بسا اصلا متوجه وجود آن نیز نشده‌ایم.
مطالعه این کتاب را به همه افراد با هر گرایش سیاسی و اقتصادی توصیه می‌کنم تا اندکی با واقعیت‌های دنیای اطراف خود از لنز دوربین یک سوسیالیست لیبرتارین آشنا شوند.
        

          لهجه‌ها اهلی نمی‌شوند بیش از آن‌که کتابی پیرامون زبان و گویش باشد کتابی است پیرامون زندگی آن‌دیگری ها.
روایت کننده تجربه‌های سخت و دشوار افرادی که همگی مهاجرانی اند از دنیای کهن، از جنوب شرق آسیا که به دنیای غرب هجرت کرده‌اند.
روایت کننده تفاوت‌ها، اختلاف‌ها و نژادپرستی‌ها است.
روایت کننده آن دیگری بودن است در جامعه‌ای غریب.
روایت نژادپرستی جدید، روایت ساکت کردن صدای مخالف، روایت نوع جدیدی از سانسور و خاموش کردن صدای مخالف.
روایت کننده خفقان از نوع جدید.
بخش مهمی از این کتاب برای من، روایات فلسطینی‌ها و لبنانی‌ها از سختی‌ها و آوارگی‌ها، از ظلم‌ها و قتل‌ها، از خفقان‌ها و از همه مهمتر داستان تقابل فرهنگ سنتی و هزاران ساله‌ی یک جامعه سنتی با یک فرهنگ مهاجم، یک حکومت آپارتاید، یک تجاوز آشکار است. 
مردمانی که با همه سختی‌ها و دشواری‌ها در برابر این تجاوزات ایستاده‌اند. 
و از آن مهم‌تر برخورد عامه جامعه غربی با این افراد، با این دیگری‌ها است.
مطالعه این کتاب را به همه شما عزیزان، همه شما دیگری‌ها از دید انسان سفید غربی، همه شما شرقی‌های کله‌سیاه توصیه می‌کنم تا با واقعیت‌های دنیای بیرون آشنا شوید. 

پ.ن. لازم به ذکر است این کتاب نیز مجموعه آثار افرادی است که سال‌هاست در این دنیای غربی زندگی می‌کنند و تا حدود زیادی غربی شده‌اند و به قول یکی از نویسندگان آن دیگری‌های بی‌خطر اند و پلی بین غرب و شرق ایجاد می‌کنند و نه بیش از آن. 


        

          رحمت خدا بر این پارسای بی‌ادعا...