یادداشت‌های سمانه رحمدل (119)

          عنوان "چنین کنند اساطیر"  بیشتر حق مطلب رو درباره این کتاب ادا می‌کنه. 
        

          فرقش با شش جلد قبلی مانولیتو اینه که مجموعه داستان نیست و رمانه.  به قول سهراب:  روی زیبا دو برابر شده است. 
        

          شهرزاد قصه‌گو به سفر رفته و این کتاب رو برامون سوغات آورده. 
به اندازه عنوانش، خیال‌انگیز و رویایی. 
        

          خوندن این کتاب، بدون پیش‌زمینه و شناخت از تفکرات والتر بنیامین، کمی گیج‌کننده‌ست. به نظرم بهتره از آخر بخونیدش. یعنی اول مقاله سوزان سانتاگ رو درباره بنیامین بخونید. البته شاید شما هم مثل نویسنده اهل «گم شدن» باشید؛ که دراین‌صورت این کتاب برای شماست؛ از هرجا که خواستید شروع به خوندن کنید و از گم شدن در خیابانی یک‌طرفه لذت ببرید. 
        

          با شنیدن اسم وال و نهنگ، معمولا به یاد حضرت یونس می افتیم؛  ولی بعد از خوندن این کتاب، بیشتر یاد حضرت ایوب زنده می شه! 

        

          اسپویل که نمی‌شه گفت، ولی خب. 
اگه این ایده‌ی خلاقانه‌ی خاله‌ریزه‌ای، به جمع‌بندیِ خانم‌معلمی نمی‌رسید، راضی‌تر بودم. البته قبول دارم که مشکل خودمه و می‌بایست کتاب متناسب رده سنی خودم انتخاب می‌کردم. 
در عوض ضمیمه کتاب خیلی جالب و بامزه بود و مشخصا با [تقریبا] تک تک جملاتِ «نامه انتشارات» بلند بلند خندیدم. 
        

          اولش که موضوع کتاب رو فهمیدم، ناراحت شدم و فکر کردم گلادیاتوربازی خنده نداره و بازم قراره گنجشک رو رنگ کنن و جای قناری به خوردمون بدن. که در ادامه متوجه شدم گلادیاتوربازی هم خنده داره. البته خنده‌ای از جنس «مرگِ خنده» یا «دردِ خنده» ؛  اصطلاحی که ما گیلک‌ها به کار می‌بریم برای خنده در شرایط ناگوار. 
        

          ارزش سالها انتظار برای تجدید جاپ رو داشت.  سرآمدِ ژانر محبوب «آموزشی-کمدی». چقدر هم که کمدی به تاریخ میاد. 
        

          اگه با نیت «کسب اطلاعات خاله زنکی از جامعه روشنفکری ایران» سراغ این کتاب برید، حسابی ضایع خواهید شد (برای نیت فوق به کتابِ نوشتن با دوربین مراجعه بفرمایید). در عوض حسابی از بینش عمیق و سواد همه جانبه‌ی مترجم محبوب متحیر می‌شین. بعضی بخش‌ها، مخصوصا مبحث هنر نائیف، طوریه که آدم دوست داره به جای مصاحبه‌کننده بشینه و با استاد درباره‌ش بحث کنه و یاد بگیره (آرزو بر جوانان و میانسالان عیب نیست). 
و این‌که با خوندن این مصاحبه،  یک بار دیگه به خودم ثابت شد که هیچ آدم خیلی باهوشی نیست که از قریحه طنز بی‌بهره باشه. 
        

          چند تا ویژگی داشت که هر یکیشون اگه تو کتابی باشه، بالقوه برام جذابه: 
۱-ماجراجویی
۲-کاراکتر نقاش
۳-شغلی که تا قبل از این عمرا حدس می‌زدم که وجود داشته باشه! 
۴-رئالیسم جادویی
        

          خب می‌شه گفت کتاب عجیبی بود.  به وضوح  با الهام از مزرعه حیوانات بود.  اما در عین حال، یک جورایی به سرراستیِ اون کتاب نبود و پیچیدگیِ جالبی داشت. یک جوری پر سوراخ سُمبه بود، به معنای مثبتش. 
این نویسنده از نظر نژادی نیمه ایرانیه،  ولی طنزش کاملا روسی مدرن و بولگاکف‌واره.  طنزی که با ترجمه بی‌نظیر گلکار به کمال رسید. 
        

          همراهیِ تصویرسازی با متن در عالی‌ترین سطح.  عشاق ژاپن بعیده این کتاب رو تایید نکنن و دلشون برای ژاپن بیشتر بال بال نزنه.  ادای دین به میازاکی رو اگه نداشت، یه چیزی کم داشت. 
        

          کتابی که ساااالها پیش خریدم(قیمت پشت جلد ناقابل پنج هزار تومن!). کتابی که  فکر نمی‌کردم هرگز تموم کنم.کتابی که ساااااالها طول کشید تا بتونم به صفحه پنجاهش برسم،  اما بیشتر جلد دومش رو  در یک روز خوندم. 
جلد اول کند، پرجزئیات و حوصله سربر. جلد دوم کند، پرجزئیات و رو به رشد. فصل پایانی= برگ برنده. انتظار هر جور پایان‌بندی رو داشتم الا اینکه یکدفعه سر و کله رئالیسم جادویی پیدا بشه! 
از لحاظ نگارش، خیلی روان و بی‌فخرفروشی ادبی. بر خلاف خیلی از نویسنده‌های ایرانی که فکر می‌کنن اگه قلمبه سلمبه ننویسن کلاسشون پایین میاد.
        

          پیشنهاد میکنم یه جزوه ضمیمه از جملات خیلی خنده‌دار کتاب تهیه بشه و به‌طور جداگانه به فروش برسه. یا مثلا در جمع‌های دوستانه‌ی فاقد رودروایسی، برای مسابقه «هرکی بخنده...  است» استفاده بشه.  به هر حال جزوه پربرکتی خواهد بود.  
        

          همه می‌گن لنی شبیه گری کوپره، اما شخصیت ضدقهرمانش اون رو بیشتر شکل آلن دلون کرده. 
رمان به معنای واقعی کلمه فرزند زمانه‌ی خودشه؛ که می‌شه زمانه‌ی شلوغِ دهه ۱۹۶٠. و نویسنده به تک‌تک نمادهای سیاسی-اجتماعی دوران هم کار داره. از نقد رویای امریکایی (که تم اصلی کتابه) و جنگ ویتنام بگیر تا آنارشیسم و جنبش‌های دانشجویی. یه چند جایی هم جوگیر می‌شه و بیانیه صادر می‌کنه، اما در مجموع بین رمان‌های سیاسی که خوندم، این یکی از همه بهتر و متعادل‌تر سیاست رو با درام تلفیق میکنه (۱۹۸۴ هم تلفیق جالبیه، اما وزن سیاسیش سنگینی می‌کنه).
        

          یه جوریه که هیچی نمی‌تونم درباره‌ش بگم؛ وگرنه بد لو میره! و سرِ همین «هیچی»، قاعدتا باید کتاب جالبی به حساب بیاد؛ ولی زیاد چشمم رو نگرفت.  به جوری بود انگار التماس می‌کرد کتاب مهمی به نظر بیاد،  ولی تهش خوراک اقتباس یه مینی سریال متوسط هالیوودی بود. نمی‌دونم چه مرگشه که انقدر نچسبه. جوابی ندارم.  شاید بقیه با من هم‌نظر نباشن. 
        

          کتابهای جهانگردی کودکان خیلی باحالن.  واسه‌شون قیافه نگیر! با کودکان همسفر میشی؛ چهار تا مطلب جدید هم یاد میگیری که بعید میدونم قبلا میدونستی!
        

          ظاهرا نوشتن درباره هیولا و جک و جانورهای عجق وجق حسابی رو بورسه (به پای جادوگری نمیرسه البته).  این یکی از بامزه‌هاشه. ایرادش اینه که یکم کُنده، چون توضیحاتش مفصل و با جزئیاته.  یه امتیازش جذابیت و بامزگی شخصیتهای فرعیه. 
        

          مشکل اصلی این کلاسیک،  نه پر حرفی (کلاسیک کم حرف مگه داریم)  بلکه شخصیت پردازی به شدت تک بعدی و تیپیکاله.  حتی تحول شخصیتها هم اغراق آمیز و تصنعیه. شخصیت پردازی در حد مدل کارهای قدیمی والت دیزنی. 
        

          بله در کلمات هم می‌شود سفر کرد،  فقط این‌که ممکنه سفر کسالت‌باری باشه!  به نظرم اگه خاطراتمون صرفا توصیفی هستند یا داستانهای به‌سرانجام‌نرسیده و غیردراماتیک دارن، لزومی نداره چاپشون کنیم.  از  مرحوم عبداللهی با کتاب خاطره‌محور درخشان «قصه‌ها از کجا می‌آیند»  انتظار سفرنامه‌های  هدفمند داشتم. چند روایت آخر به جای سفرنامه،  بیشتر در باب پرسه‌زنی در شهره که شاید تحت تاثیر «شهرهای نامرئی»  ایتالو کالوینو بوده؛ اما جز روایت آخر،  بقیه در حد جمع‌آوری اطلاعات باقی‌مونده و جنبه تحلیلی چندانی نداره.  روایت آخر مقاله‌طورِ جالبیه که شاید بعدا بازم بخونم. 
با همه غرغرها،  همیشه از قلم مرحوم عبداللهی  کیف می‌کنم.