یادداشت‌های سامان (17)

        در این کتاب، ماجرای الیاس نبی، از پیامبران بنی اسرائیل روایت می شود که خدا به او دستور داد تا مردم را به دین خود دعوت کند و جان او در خطر افتاد و در نهایت در برابر فرمان خدا ایستادگی کرد و متوجه شد که انسان صرفاً موجودی مطیع نیست و می تواند با سرنوشت خود نیز مبارزه کند.
      

        به خوبی در این کتاب، فاصله طبقاتی بین افراد جامعه به تصویر کشیده شده، همچنین از دیدگاه من نویسنده سعی داشته بیان کند که بهشت از دید همه افراد، خصوصا افراد با وسع مالی پایین کاملا متفاوت تر است.
پسری که در خانه خود جز شلغم میوه ای ندارند (اگر بتوان آن را میوه نامید)، در پاسخ به آموزگار که از دانش آموزان پرسیده بهترین میوه بهشتی چیست پاسخ می دهد شلغم که خنده ی حضار را در پی دارد.
      

        در این کتاب روایت بین خیر و شر بیان می شود، مردی در جستجوی یافتن پاسخ این پرسش که آیا انسان ذاتأ شرور است یا خیر وارد روستایی می شود و به آنها در ازای گرفتن جان یکی از روستاییان توسط خودشان طلا پیشنهاد می دهد و درگیری بین خیر و شر در ذهن آن ها آغاز می شود اما دوشیزه پریم مردم را متقاعد می کند که اگر انسانی را بکشند دیگر انسان نیستند.
      

        این کتاب به طور کلی ماجرای هانس که یک دلقک است را روایت میکند و سرگذشت جامعه آلمان پس از جنگ جهانی را بازگو می کند. 
به علت رسمی نبودن ازدواج هانس و معشوقه اش، معشوقه او به ناچار به ازدواج بدون عشق با فردی دیگر تن می دهد که در این بخش عملا کلیسای کاتولیک مورد نقد قرار گرفته که ازدواج بدون حس را به زندگی بدون عشق ترجیح میدهد.

      

        این کتاب، روایت مردی است که در جنگ جهانی اول می جنگد و تمام زشتی های جنگ را به چشم خود می بیند، هم چنین پرستاری نیز در جنگ حضور دارد که در هنگام زخمی شدن مرد، به او کمک میکند، در نهایت این دو از زشتی های جنگ می گریزند و به عشق پناه می برند و مرد با اسلحه وداع می کند. 
این کتاب نمایانگر زشتی های جنگ است، هم چنین نمایانگر پناه بردن انسان به عشق برای فرار از این زشتی است.
      

        این کتاب سرنوشت جرج و لنی، دو کارگر را در دوره رکورد اقتصادی آمریکا به تصویر می کشد که در سر خود رویای آمریکایی رسیدن به زندگی بهتر را دارند اما غافل از اینکه در این دوره چنین چیزی امکان ندارد، لنی که کمی کند ذهن است و عاشق لمس کردن چیز های نرم است، توانایی کنترل قدرت خود را ندارد و سبب مرگ زنی می شود و جرج در نهایت با مرور رویای زندگی بهتر با لنی، لنی را پیش از کشته شدن توسط سایرین می کشد.
      

        از دید من به این اثر کم لطفی شده و آنطور که باید شناخته شده نیست، 
فضای آن در یک دنیای دو بعدی رخ می دهد که به نوبه خود بی نظیر است، این اثر هم اشاره های علمی، معنوی و سیاسی دارد.
زمانی که مربع به دنیای سه بعدی عروج می کند و با واقعیت روبرو می شود که دنیا فراتر از دو بعد است، به راستی که این بیت زیبای حضرت حافظ یادآور می شود :

حجاب چهره جان می شود غبار تنم / خوشا دمی که از آن چهره پرده در فکنم 
      

        این کتاب در مورد یک کشیش است که یک پسر نامشروع دارد، این پسر از ماجرا اطلاعی ندارد و در سایه ی کشیش بسیار مذهبی می شود اما پس از کشف حقیقت و مشاهده سکوت آشکار کلیسا در برابر ظلم چرا که به فکر منفعت و پایداری خویش است، به دشمن سرسخت کلیسا و مذهب تبدیل می شود، در آینده این کشیش به مقام اسقفی می رسد و پسر با نام مستعار خرمگس به شدت با قلم خود مذهب را نقد می کند تا زمانی که به علت زبان سرخ خود سر سبز را بر باد می دهد و اسقف نیز با دانستن واقعیت خرمگس دچار فروپاشی ذهنی می شود.
      

        ماجرا پس از پایان جنگ جهانی اول در دوره اوج رونق اقتصادی آمریکاست که فروش مشروبات الکلی نیز ممنوع است و مافیا با فروش این مشروبات به ثروت هنگفتی دست پیدا می کنند، گتسبی خود چنین ثروتی رقم زده و با گرفتن مهمانی های بزرگ قصد برگرداندن عشق سابق خود که حالا ازدواج کرده را دارد اما دریغ از اینکه ثروت نه عشق می آورد نه دوستی، چرا که پس از مرگ او بر اثر تصادف، هیچکس از افرادی که در مهمانی های او شرکت می کردند بر سر مزار او نمی آیند. 

این دغل دوستان که میبینی / مگسان اند گرد شیرینی (گلستان سعدی)
      

        چند سال پس از کوری، مردم که بینایی خود را بدست آورده اند، اکنون در رای گیری شرکت کرده و عمده آن ها رای سفید می دهند، دولت گمان می کند که مردم به هشیاری رسیده اند و کسی که آن ها را هشیار کرده، همسر چشم پزشک بوده است. لذا برنامه ای برای سرکوب این توطئه‌ها و قتل همسر چشم پزشک می ریزند.
مفهوم این کتاب سیاسی است که مردم چگونه به بیداری و آگاهی سیاسی می رسند و بدون خشونت می توانند یک دولت در ظاهر دموکراسی را از بین ببرند.
رفتار دولت هایی که مشروعیت خود را از دست داده اند بسیار پارانوییدی میشود و شروع به سرکوب و ترور و ... می کنند.
      

        این کتاب در مورد یک بیماری کوری است که به سرعت جهانگیر می شود و همه فقط سفید می بینند به جز همسر چشم پزشک که برای همراهی با همسرش، وانمود می کند که نابینا است. دولت در ابتدا شروع به قرنطینه افراد نابینا می‌کند اما در نهایت ناکام می ماند. در نهایت بدون هیچ دلیلی مردم کم کم بینایی خود را بدست می آورند. کوری به عنوان ناآگاهی جمعی است و بینا شدن به معنای آگاهی جمعی است.
به طور کلی ژوزه ساراماگو باور دارد که تمدن فعلی انسان صرفا یک لایه نازک است که با پاره شدن آن نظیر کور شدن، مردم چگونه واقعیت و ذات خود را نشان می دهند.
این اثر به نوعی ضعف دولت ها در مواقع بحران را به تصویر می کشد، هم چنین نقدی بر انسان هاست که به چه سرعت می توانند به عصر بربریت خود برگردند.