یادداشت‌های مبین محمدی (25)

          دنیای گیاهان..
این کتاب با ترجمه بسیار روانی که داشته ، منو به دنیایی برد که فکرشم نمی‌کردم این‌قدر زنده و پویا باشه. این کتاب با زبانی ساده اما پر از داده‌های علمی، مثل یه قصه‌گوی ماهر، منو قدم به قدم با توانایی‌های عجیب گیاهان آشنا کرد و حس کنجکاوی منو به اوج رسوند.
به نظرم این کتاب نه فقط یه منبع علمی، بلکه یه دعوت‌نامه‌ست برای عاشق شدن به طبیعت. حس خوبی که از خوندنش گرفتم، ترکیبی از کنجکاوی و یه جور احترام عمیق به گیاهان بود. انگار حالا هر برگ و ساقه‌ای که می‌بینم، داستانی برای گفتن داره.
        

          سفری به عمق تنهایی..
وقتی کتاب «به دور از مردم شوریده» را باز کردم، نمی‌دانستم این کتاب قرار است این‌قدر عمیق مرا تکان دهد. یادداشت‌های دیگر دوستان را هم درباره کتاب خواندم؛ کامل، دقیق و پرجزئیات بودند. همین باعث شد من زمان بیشتری بگذارم تا یادداشتی متفاوت‌تر و شخصی‌تر بنویسم، چیزی که نه خلاصه داستان باشد و نه نقد صرف، بلکه انعکاسی از تجربه‌ی من در همراهی با این رمان. 

برای من، خواندن این کتاب فقط مرور یک روایت عاشقانه نبود؛ بیشتر شبیه نشستن در برابر آینه‌ای بود که زندگی روستایی ساده را نشان می‌داد، اما پشت آن، حقیقتی عمیق‌تر درباره انسان و سرنوشتش نهفته بود. تامس هاردی با قلمی که هم شاعرانه است و هم واقع‌گرایانه، جهانی آفریده که در آن عشق، غرور، حسادت و تقدیر به هم گره می‌خورند و شخصیت‌ها را به سمت انتخاب‌هایی می‌رانند که گاهی شیرین و گاهی جبران‌ناپذیرند. 

آنچه برایم شگفت‌انگیز بود، واقع‌گرایی بی‌پرده‌ی اوست؛ شخصیت‌های هاردی نه قدیسانی بی‌خطا هستند و نه شرورانی مطلق. آن‌ها انسان‌اند؛ با ضعف‌ها، امیدها و لغزش‌هایی شبیه ما. شاید همین است که سرگذشتشان این‌قدر به دل می‌نشیند، چون در پس هر انتخاب آن‌ها، ردی از زندگی خودمان را می‌توان دید. 

پایان کتاب هم به همان اندازه پرمعنا بود؛ نه با پیروزی مطلق همراه شد و نه با شکست کامل، بلکه همچون خود زندگی، آمیزه‌ای از تلخی و پذیرش. این پایان یادآور شد که زندگی بیش از آنکه بر اساس رؤیاهای ما پیش برود، بر پایه پیامد انتخاب‌هایمان شکل می‌گیرد. همین نگاه صادقانه و بی‌پیرایه بود که به دور از مردم را برای من به تجربه‌ای ماندگار تبدیل کرد؛ تجربه‌ای که بعد از بستن کتاب همچنان در ذهن و جان ادامه دارد. 

در پایان، باید از نشر نو و مترجم ارزشمند این اثر سپاسگزار باشم؛ چرا که با دقت و نثر روانشان، پلی زدند میان جهان تامس هاردی و ذهن منِ خواننده، پلی که اگر نبود، شاید این تجربه چنین روشن و تکان‌دهنده نمی‌شد.
        

          مرگ‌‌ تدریجی..
جلد دوم مجمع‌الجزایر گولاگ برای من فقط ادامه‌ی روایت نبود؛ بلکه فرو رفتن در ریزترین لایه‌های یک جهنم ساختگی بود. اگر جلد اول تصویر کلی این جزیره‌های تاریک را پیش چشم می‌گذاشت، اینجا نویسنده ذره‌بین را برداشته و ما را وادار می‌کند به تماشای شکستن انسان‌ها، فرسایش روح و زوال امید در مقیاس فردی.
خواندن این جلد یعنی دیدن چهره‌های بی‌نامی که هرکدام داستانی دارند؛ داستان‌هایی که دیگر در آمار و نمودارها گم نمی‌شوند. اینجا است که وحشت، ملموس می‌شود؛ و دیگر نمی‌توان تنها با نگاه تاریخی یا سیاسی عبور کرد.
برای من، مواجهه با جلد دوم مثل تکرار یک هشدار است: سیستم‌های سرکوبگر فقط با عدد و رقم نمی‌کشند؛ آن‌ها با جزئیاتِ کوچک، با تحقیرهای روزمره، با تکه‌تکه کردن اراده‌ی آدم‌ها، مرگ تدریجی می‌آفرینند.
        

          لایه پنهان..
وقتی اولین بار سراغ آثار تولستوی رفتم، مجذوب جهان داستانی و شخصیت‌هایش شدم؛ اما هیچ‌وقت فکر نمی‌کردم پشت آن قلمِ پرقدرت، ذهنی تا این اندازه درگیر خودکاوی و تحلیل روانی باشد.
 
حالا که «روان‌کاوی» از نشر پارسه را می‌خوانم، تازه با لایه‌ای روبه‌رو شده‌ام که قبلاً از دیدم پنهان مانده بود؛ این‌جا دیگر خبری از قهرمانان داستانی نیست، بلکه خودِ تولستوی، با تمام تردیدها، وسواس‌ها و کشمکش‌های درونی‌اش روی میز روان‌کاوی نشسته است. 

خواندنش شبیه باز کردن پنجره‌ای به اتاقی‌ست که همیشه درِ آن قفل بوده؛ و پشت آن، نویسنده‌ای را می‌بینی که هم‌زمان قضاوت می‌کند، می‌ترسد، شک می‌کند و می‌جنگد.
        

          غرورِ گمشده
در تاریخ آلمان از ۱۹۱۴، آن‌چه بیش از جنگ‌ها، قراردادها و بحران‌ها ذهنم را درگیر کرد، نبردی پنهان‌تر بود؛ نبرد یک ملت با خودش. کتاب نه صرفاً روایتگر وقایع، که بازتاب‌دهنده‌ی تکانه‌های درونی جامعه‌ای‌ست که مدام در لبه‌ی انتخاب‌های تاریخی ایستاده بود. میان امپراتوری و مردم‌سالاری، میان پیشرفت و انزوا، میان غرور ملی و فاجعه‌ی جهانی. وقتی می‌خوانی که چگونه آلمان با زخمی عمیق از جنگ اول جهانی وارد عصر جدید شد، حس می‌کنی که این فقط یک تاریخ نیست، بلکه درسی‌ست از خطر انباشت ناکامی‌های حل‌نشده. خانم فهیمه حصارکی، با ترجمه‌ای روشن و پرجزئیات، به این متن جان داده است؛ بی‌آن‌که آن را از پیچیدگی‌های ضروری‌اش تهی کند. و من، پس از بستن این کتاب، به این فکر افتادم که شاید خطرناک‌ترین لحظه‌ی یک ملت، آن لحظه‌ای‌ست که می‌خواهد دوباره برخیزد اما هنوز نمی‌داند برای چه.
        

          معماری نفرت..
در دل هر تبعیض، چیزی پنهان است که تاریخْ آن را ثبت نکرده، اما روح انسانْ لمسش کرده: هراس از «دیگری». هانا آرنت در یهودی‌ستیزی با چاقوی تحلیل، لایه‌لایه، نه صرفاً یهودستیزی، بلکه ریشه‌های تلخ‌تر آن را می‌کاود؛ آن‌جا که خرد جای خرافه می‌نشیند، آن‌جا که جمعیتْ حق را می‌بلعد.
این کتابْ فقط درباره یهودیان نیست؛ درباره ماست، هرکجا که هستیم. درباره آن‌جاست که جامعه‌ای "منِ" متفاوت را حذف می‌کند تا نظم خیالی‌اش محفوظ بماند. آرنت با آن دقت فلسفی و بی‌رحمی روشنفکرانه‌اش، به ما نشان می‌دهد نفرتْ اتفاقی نیست؛ سازوکار دارد، اندیشه دارد، حتی منطق دارد. و این ترسناک‌ترین بخش ماجراست.
نشر پارسه با ترجمه‌ای هوشیارانه از مهدی تدینی، صدای آرنت را چنان منتقل کرده که گویی دارد اکنونِ ما را می‌نویسد، نه گذشته‌ی اروپا را. تجربه خواندن این کتاب، فقط آموختن نیست؛ بیدار شدن است.
        

          در ستایش تاریکیِ لطیف..

کتاب «گل قرمز» در حقیقت مجموعه‌ای از چند داستان کوتاه است که هر یک به‌گونه‌ای عمیق و تکان‌دهنده به ابعاد گوناگون رنج انسانی،بیماری روانی و تضادهای اجتماعی می‌پردازد.

یکی از ویژگی‌های بارز آثار گارشین  ترکیب نثر واقع‌گرا با درون‌مایه‌های نمادین است. او نه‌تنها از وضعیت بیرونی انسان‌ها سخن می‌گوید، بلکه به لایه‌های پنهان روان آن‌ها نیز نفوذ می‌کند.

اگر تا حالا این‌ کتاب رو نخوندی، بدون که با خوندنش قراره وارد دنیایی بشی که درد داره، ولی این درد، از همون جنسیه که قلب آدم رو روشن می‌کنه.
        

          ولتر،عاشقِ بی‌قرار روشنگری
گاهی آدم کتابی می‌خونه که نه فقط درباره‌ی یه شخصیت تاریخی باشه، بلکه تبدیل بشه به پنجره‌ای به درون قلبش. «ولتر عاشق» برای من دقیقاً همین بود.
نانسی میتفورد با زبانی زنده و روایتی بی‌نهایت دلنشین، ماجرای رابطه‌ی پیچیده و پُرشور ولتر با مادام دو شاتله رو روایت می‌کنه؛ عشقی که فقط جسمی یا رمانتیک نیست، بلکه لبریز از گفتگو، اندیشه و عطش دانستنه.
این کتاب فقط یه زندگی‌نامه نیست؛ انگار داری پشت درهای بسته‌ی قرن هجدهم میری و شاهدی بر کشاکش عقل و احساس، فلسفه و دلبستگی.
ولتر رو نه در قامتِ تندیسی سرد، که به شکل انسانی باهوش، لجوج، و دیوانه‌وار عاشق می‌بینی.
اگه دوست داری تاریخ رو زندگی کنی، عشق رو در بستر اندیشه ببینی و از نثری شیوا لذت ببری، ولتر عاشق یه انتخاب طلاییه.
من که بعد از خوندنش، حس کردم دلم می‌خواد برم وسط قرن هجدهم و کنارشون بنشینم، فقط گوش بدم...
        

          خب بالاخره این کتاب هم تموم شد.
کتابی که ساده نبود، نه در زبان، نه در محتوا، و نه در پیامی که می‌خواست در لابه‌لای سطرهای خشکش منتقل کند. فاشیسم برای من نه صرفاً یک مطالعهٔ تاریخی بود، بلکه نوعی مواجههٔ تلخ و جدی با ریشه‌های تاریکی در روان انسان و تاریخ اروپا بود. نولته، با آن دقت نظر فلسفی‌اش، ما را وادار می‌کند که فاشیسم را نه فقط به‌عنوان یک جنبش سیاسی، بلکه به مثابه‌ی واکنشی تمدنی در نظر بگیریم؛ پاسخی به بحران عقلانیت مدرن، به شکست لیبرالیسم، و به ترس از انقلاب.
در بسیاری از لحظات خواندن، خودم را میان چرخ‌دنده‌های یک ماشین فکری سرد و بی‌احساس حس می‌کردم. اما شاید همین سردی نگاه نولته است که اثر را ارزشمند می‌کند: او قضاوت نمی‌کند، فقط با وضوحی نگران‌کننده نشان‌مان می‌دهد که چطور یک جهان عقلانی، می‌تواند بی‌رحم‌ترین ایدئولوژی‌ها را در دل خود بپروراند.
و حالا که کتاب را می‌بندم، حس می‌کنم که باید بیشتر از پیش مراقب باشم؛ مراقب ایده‌ها، مراقب تاریخ، و مهم‌تر از همه، مراقب بازگشت‌های بی‌صدا و خزنده.
        

          خب همه ما مشاهده کردیم که بعضی وقت‌ها زندگی ما رو می‌ذاره سر دوراهی؛ در رمان کلرامبو، مردی هست که وسط جنون جنگ، جرأت می‌کنه جور دیگه‌ای فکر کنه. نه چون ضد مردمشه، چون نمی‌خواد وجدانش رو بفروشه به شعارها و هیاهوها. رولان در این رمان به ما میگه  که گاهی لازمه خلاف جهت شنا کنیم نه برای لجبازی، بلکه برای انسان موندن.
        

          در نگاه اول، تریسترام شندی یک رمان شلوغ، پرحاشیه و بی‌نظم به نظر می‌رسد؛ اما دقیقاً همین آشوبِ ظاهری است که قلب مرا تسخیر کرد. استرن با بازیگوشیِ بی‌پروا، همهٔ قواعد رایج داستان‌نویسی را کنار می‌زند و با نگاهی طنزآلود، روایت را به یک تجربهٔ ذهنی بدل می‌کند. 

برای من، این کتاب فقط قصهٔ زندگی تریسترام نیست؛ بلکه تأملی‌ست دربارهٔ روایت، زمان، حافظه و اصلاً خودِ نوشتن. در جاهایی خندیدم، در جاهایی سردرگم شدم، و گاهی دلم خواست دفتر و قلم بردارم و مثل خود شندی، قصه‌ای را از وسط قطع کنم تا به خاطره‌ای دیگر بپردازم! 

خواندن این کتاب، مثل نشستن کنار دوستی‌ست که هر بار که لب باز می‌کند، تو را به هزارتوی ذهنش می‌برد؛ جایی که منطق، شوخی و جدیت با هم درآمیخته‌اند. تجربه‌ای که نه فقط کتاب، بلکه زندگی را از زاویه‌ای تازه به من نشان داد.
        

          این جلد به چگونگی دستگیری و بازداشت افراد، مراحل اولیه حبس در زندان‌ها و سپس انتقال به اردوگاه‌های کار اجباری (گولاگ) می‌پردازد. همچنین، به بررسی ساز و کار این سیستم سرکوب و تأثیرات آن بر زندگی میلیون‌ها انسان می‌پردازد.
        

          به نظرم این داستان به ما یادآوری می‌کند که عشق واقعی، فراتر از مادیات و جایگاه اجتماعی، می‌تواند قدرتی شگفت‌انگیز و متحول‌کننده داشته باشد.
        

          دیکنز در این کتاب از طریق مشاهدات دقیق و بینش‌های اخلاقی خود، شما را با زوایای پنهان جامعه‌ی آمریکا در قرن نوزدهم آشنا خواهد کرد.
        

          رمان «رنج دلدادگی» داستانی فراتر از یک رابطه عاشقانه است؛ داستانی از مبارزه با موانع اجتماعی، تقابل عشق و وظیفه و در نهایت، پذیرش سرنوشت است.

        

          اگر به دنبال کتابی هستید که شما را به فکر فرو ببرد، احساساتتان را برانگیزد و تا مدت‌ها در ذهنتان باقی بماند، مجموعه داستان «آقایی از سان فرانسیسکو» بهترین انتخاب است. این کتاب سفری است به دنیای داستان‌های کوتاه و فرصتی است برای لذت بردن از هنر نویسندگی ایوان بونین.
        

          رمان هلنا داستانی جذاب و احساسی را روایت می‌کند و به بررسی روابط انسانی، عشق و چالش‌های زندگی می‌پردازد. در واقع در این رمان به مباحثی نظیر هویت، تنهایی و جستجوی معنا در زندگی پرداخته شده است و شخصیت‌های آن در مواجهه با مسائل گوناگون اجتماعی و فردی قرار می‌گیرند.
        

          کتاب به وقت عشق و مرگ اثری مملو از همنشینی تضادها و ترکیب‌های غیرمنتظره است. نگاهی گذرا به عنوان رمان ارتباط جالب توجهی را روشن می‌کند – اینکه عشق مترادف با زندگی است و مرگ فقط فصلی از آن.

برای اریش ماریا رمارک، که پیش‌تر تسلط خود در روایت جنگ، حوادث و افراد آن را در شاهکارش «در جبهه غرب خبری نیست» ثابت کرده است، این رمان فرصتی می‌نماید برای روایت و گذر از یک کرانه به کرانه‌ای دیگر، از وحشت‌ِ جنگ به شورِ عشقی نو.  آن‌جا که چیزهای زیبا در انحراف خود به رخدادهایی دهشتناک بدل می‌شوند؛ خواه تیزی شوم رشته‌های یک پیانوی باز باشد یا تکه‌ای از یک لباس که به ناگه در شعله‌های آتش گرفتار می‌شود.
        

          در استونر می‌توان معمولی بودن و رنج پذیرش آن ولو با تمام تلاشی که در خلاف جهت  آن صرف می‌شود را درک کرد و در کمال تعجب پاره‌هایی از زندگی خودمان یا کابوس خودمان را در این روایت ببینیم.
        

          روایتی ساده اما جذاب و دلنشین و البته استعاری که پیامدهای روانی و عاطفی جنگ را به نمایش میگذارد. نکته جالب  در سبک روایت زاویه دید راوی‌های مختلف بود.