بریده‌های کتاب ابراهیمی

در فرهنگِ انسان سنتی تقدیرگرایی موج می‎زند و معنای واقعی تقدیرگرایی آن است که در سلسله‎ی علل، مشیّت را حتی در علل قریبه نیز ببینیم. درحالی‎که انسان مدرن تقدیر و مشیّت را به جایگاه علل بعیده تبعید می‎کند. فلذا جا برای طرح سوال چه باید کرد باز می‎شود .... پس انسان سنتی می‎گفت: «تدبیر ما تقدیر ماست» ولی انسان مدرن به این قائل است که «تقدیر ما تدبیر ماست». لذا انسان مدرن در مقابل این پرسش که «چیست یاران طریقت بعد از این تدبیر ما» قادر است با اتکاء به خرد جمعی سرنوشت خود را رقم بزند. این‎که بتوان بهشتی روی زمین ساخت و با انقلاب و اراده هر کاری را از طریق ذهن خود بر جامعه و طبیعت تحمیل کرد؛ طبیعی است متعلّق به قرن انقلابات است که تجربه سده‎ی اخیر ثابت کرد این نوع اراده‎گرایی و بی‎توجّهی تام به ساختارهای متصلّب راه به جایی نمی‎برد. به خصوص در کشور ما نوعی وفاق حاصل شده است که گرچه تقدیر ما را تدبیر ما رقم می‎زند؛ اما این تدبیر جنبه‎ی اصلاحی، تدریجی و مسالمت‎آمیز دارد.

آن‎ها که در راه‎اند و همکارند، یکدیگر را سفارش می‎کنند بر حقی که به دست آورده‎اند و بر صبری که باید به دست بیاورند، این نقش یک نقش سفارشی و اضافی بر نقش ثابت ایمان و عشق است ... آن‎چه از خسارت کلی انسان جلوگیری می‎کند و آن‎چه که تمام رشد را به دست می‎دهد دو عامل است؛ یکی ایمان که زیربنای کار و همکار و استقامت در کار است و آفریدگار این هر سه و دیگری مومن است که با تذکرها و تواصی‎ها، غفلت‎ها را می‎سوزاند و استعدادها را به جریان می‎اندازد و این تذکر و سفارش، تنها پس از این زمینه ایمان و عشق مفید است ... تذکرها و سفارش‎ها و جرقه‎ها برای مومن‎‎ها و فشرده شده‎ها و به راه رسیده‎ها مفید است و آن‎ها را پیش می‎برد.

کسی که عاشق حق شد، عاشق خلق می‎شود که: عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست. و این عشق می‎شود زیربنای مبارزه و امربه ‎معروف و نهی ‎ازمنکر. کسی که عاشق شد، خواستار بهروزی و بهزیستی و رشد و حرکت و کمال معشوق است و در این دید حتی یک پر سبزی و یک لقمه نان و یک ورق کاغذ هم هدر نمی‎شود و ضایع نمی‎گردد، که باید هر چیز به رشد خود و کمال خود برسد ... و این فرد چگونه می‎تواند شاهد ازدست‎ رفتن استعدادهای خلق باشد ... کسی که عشق به حق دارد عاشق خلق می‎شود و آن‎ها را از بت‎ها و طاغوت‎ها و شیطان‎ها نجات می‎دهد، هر چند به درگیری و مبارزه با آن‎ها بینجامد ... مومن نمی‎تواند بی‎تفاوت و یا سازش‎گر بماند ... مومن برای انتخاب شکل‎های مبارزه ‎اش، ملاک‎هایی دارد و نورهایی دارد. هدف او و شرایط او و دشمن او، شکل مبارزه او را مشخص می‎کند ... صبر و سازندگی و رشد دادن و عمل صالح و رشد کردن، ادامه ایمان هستند و دنباله عشق به حق ... عاشق حق از یک سو عمل می ‎آورد و شاهکار می‎ آفریند و از سوی دیگر همراه و همکار؛ چون در راه، درگیری‎هایی هست که به تنهایی نمی‎توان با آن‎ها روبرو شد.

باید در این وقت کم به تجارتی دست زد که بی نهایت سود بیاورد و باید به دنبال خریداری رفت که پولش نقد باشد و بازگردان داشته باشد و باید در جستجوی بازاری بود که رونق داشته باشد. یک بازار، بازار پایین است با خریدارهایی به نام دل و هوس‎ هایش و به نام مردم و حرف‎هایش و به نام دنیا و جلوه‎ هایش؛ و یک بازار هم بازار دیگری است با خریداری به نام الله، مالک، رحیم و مهربان. آن بازار پایین نمی‎تواند این همه سرمایه انسان را جذب کند، سرمایه ‎ها گزاف هستند و متورم می‎شوند و عصیان می ‎آورند و بحران می‎ آفرینند ... من از خانه وسیع وجودم با قسمت‎های گوناگون و اتاق‎های متعدد، فقط به مستراحش چسبیده ‎ام و به آن مشغول شده‎ ام، درحالی‎که باید تمام این اتاق‎ها منظم می‎شد. همانطور که دست و پا و موی و اندامم را منظم می‎کنم و پرورش می‎دهم، باید دل و مغز و فکر و عقل و اراده ‎ام و روحم را پرورش می‎دادم و در جای خود می‎نهادم و در جای خود به جریان می ‎انداختم.

برای پاسخ به این پرسش واحد که «آیا در زندگی من معنایی هست که با مرگی که بطور حتم در انتظار من است از میان نرود؟» که می توان آن را بصورتهای گوناگون مطرح کرد، در علوم بشری به جستجو پرداختم و دریافتم همه دانش های بشری نسبت به این پرسش گویی به دو نیمکره متضاد تقسیم می شوند که در دو انتهایشان دو قطب مختلف قرار دارد. یکی مثبت و دیگری منفی. ولی در هیچ یک از این دو قطب پاسخی برای پرسش های زندگی وجود ندارد. دسته ای از دانش ها گویی این پرسش را به رسمیت نمی شناسند، ولی در عوض با دقت و روشنی به پرسش هایی که مستقلا طرح می کنند، پاسخ می دهندو این گروه دانش های تجربی است که در آخرین نقطه شان ریاضیات قرار می گیرد. آن دسته دیگر دانشها، مسئله را به رسمیت می شناسند، ولی به آن پاسخ نمی دهند. این گروه دانشهای انتزاعی است و منتهی الیه آن، متافیزیک.

احساس می کردم هرقدرهم که نتیجه گیری هایم درباره بیهودگی زندگی از لحاظ منطقی خدشه ناپذیر باشد (نتیجه گیری هایی که به تایید بزرگترین اندیشمندان نیز رسیده بود)، باز اشکالی در آنها وجود دارد. نمی دانستم این اشکال در استدلالهای من است یا در نحوه مطرح کردن پرسش، فقط احساس می کردم نتیجه گیری هایم از لحاظ منطقی کاملا اقناع کننده است، اما کافی نیست. همه این برهانها نمی توانستند تا آن اندازه مرا قانع کنند که دست به کاری بزنم که حاصل نتیجه گیری هایم به آن منتهی می شد، یعنی خودم را بکشم. و اگر می گفتم با عقل خودم به اینجایی که الان هستم رسیده ام و خودم را نکشته ام، حرفی غیر واقعی بر زبان آورده بودم. عقل کار می کرد، ولی چیز دیگری هم در کار بود که نمی توانم نامی جز معرفت زندگی بر آن بگذارم. نیرویی در کار بود که مرا وامی داشت به فلان چیز، به چیز دیگری توجه نشان دهم، و همین نیرو بود که مرا از وضع درماندگی بیرون آورد و عقل مرا در مسیر کاملا متفاوتی به حرکت انداخت. این نیرو مرا واداشت به این نکته توجه کنم که من و صدها انسان مانند من، کل نوع بشر نیستیم، و من هم هنوز زندگی نوع بشر را نمی شناسم.

اگر فقط فهمیده بودم که زندگی معنا ندارد، می توانستم این را با آرامش پذیرا شوم، می توانستم قبول کنم که این تقدی من است. ولی حالا نمی توانستم آرام بگیرم. اگر همانند انسانی بودم که در جنگل زندگی می کند و می داند راه خروجی از این جنگل وجود ندارد، آنگاه می توانستم زندگی کنم؛ ولی من همانند انسانی بودم که در جنگل گم شده و از اینکه گم شده وحشت کرده و به هر سو می شتابد و می خواهد راهش را پیدا کند و یا آنکه می داند هر گامش بیشتر او را گمگشته ی کند ولی از حرکت هم نمی تواند دست بردارد. همه اینها بسییتر وحشتناک بود و من برای آنکه از این وحشت رهایی یابم، می خواستم خودم را بکشم.

درد علی ع دو گونه است: یک درد، دردی است که از زخم شمشیر ابن ملجم در فرق سرش احساس می کند و درد دیگر دردی است که او را تنها در نیمه شبهای خاموش به دل نخلستان های اطراف مدینه کشانده و به ناله درآورده است. ما تنها بر دردی می گرییم که از شمشیر ابن ملجم در فرقش احساس می کند. اما این درد علی ع نیست، رددی که چنان روح بزرگی را به ناله آورده است، تنهایی است که ما آن را نمی شناسیم. باید این درد را بشناسیم، نه آن درد را، که علی ع درد شمشیر را احساس نمی کند، و ... ما درد علی ع را احساس نمی کنیم.

از همه سخنانی که علی ع در مدت عمرش گفته است، جمله ای از همه رساتر، بلیغ تر، زیباتر، اثربخش تر و آموزنده تر وجود دارد و آن 25 سال سکوت علی ع است، که خطاب به همه انسانهاست، انسان هایی که علی ع را می شناسند. 25 سال سکوت در نهایت سختی و سنگینی برای یک انسان، آن هم نه یک انسان گوشه گیر و راهب؛ یک انسان فعال اجتماعی.

در دنیا می بینیم که چگونه انقلابیون بزرگ جهان بعد از به قدرت رسیدن و به سیری رسیدن بازیگر حرفه ای سیاست می شوند ... و تنها علی است که هم در دوره ای که یک فرد در گروه پیغمبر ص بود و برای مکتب مبارزه می کرد انقلابی بود و هم در 25 سال سکوتش که قدرت به دستش نبود انقلابی ماند و هم در 5 سال حکومتش که همه قدرتها در دستش بود.

ایلان پاپه: بیشتر صهیونیستها، اعتقادی به خدا ندارند، اما معتقدند که خداوند وعده ی سرزمین فلسطین را به آنها داده است.