شرحی بر دو داستان و نسبت ما با غیب

پَختِستان عنوانی رمان کوتاهی می‌باشد که ادوین ابوت در سال ۱۸۸۴ نگاشته است. ابوت به عنوان یک زن که بواسطه پدر معلمش کسب تحصیل کرده و معلم گشته در این رمان به نقد تند و گزنده ساختار اجتماعی و سیاسی جامعهٔ روزگار خود و ارزش‌ها و روابط انسانی در آن می‌پردازد.

این کتاب که بیشتر یک تمثیل عبرت‌آموز است تا یک داستان؛ نشان می‌دهد انسان‌ها در این دنیا از نظر افق دانش و بینش در چه قفس تنگی گرفتارند. داستانی از جهانی خیالی با باشندگانی دو بُعدی که این باشندگان دارای شکل‌های هندسی مثلث، مربع، پنج‌پر، شش‌بر و بالا و بالاتر تا دایره‌اند که ناگزیر در سطح می‌زیند. نویسندهٔ و راوی داستان، یک مربع است که این دنیا را شرح می‌دهد. 

اگر نقطه را هیچستان در نظر بگیریم، آنگاه یک خط می‌شود خطستان زیرا طول دارد، پس اگر بعد عرض به آن اضافه شود وارد پَختستان شده‌ایم و اگر علاوه بر طول و عرض، ارتفاع نیز داشته باشیم در حجمستان قرار گرفته‌ایم. آیا بعد بالاتری نیز داریم؟ فکرستان بُعد بعدتر است. بعد از فکرستان چیست؟ خدا داند. 

کتاب روایت زندگی مربع، از اهالی پختستان است. در پختستان همه چیز پَخت است و هیچ ارتفاعی ندارد. هرچه اضلاع بیشتری داشته باشیم از شهروندان شریف‌تر خواهیم بود. به صورتی که دایره به جهت کثرت اضلاع از گروه حاکمان است و در پایین‌ترین درجات جایگاه زنان می‌باشد که دو ساق برابر داشته و اضلاع تیزی دارند. 

در شرحی که رفت گزیده‌ای از زمینه داستان گفته شد. در این داستان نظام سلسله مراتبی مبتنی بر تعداد اضلاع هر شخص مبنای اعطای امتیازات است. آنها که اضلاع نامنتظم دارند به جهت عدم پیروی از الگو از جامعه حذف می‌شوند و... 
در چنین روایت تمثیلی، نظام اجتماعی انگلستان ۱۸۸۴ و دیگر نظامات اجتماعی که رنگ و بویی از عدالت نبرده‌اند مورد نقد قرار می‌گیرند. 
اما جذابیت ماجرا در این است که مربعِ داستان که راوی می‌باشد توسط یک دایره از بُعد بالاتر که دارای حجم است مورد وحی قرار می‌گیرد. در واقع هر هزار سال یکبار چنین اتفاقی می‌افتد و اینبار به مربع از عالم یا بعد بالاتر وحی می‌شود. مربع چند ساعتی را در انکار می‌گذراند و باور ندارد بُعد ارتفاع را. بعد دایره حجمستانی را به شعبده و جادو متهم می‌کند و حتی به قصد کشت به او یورش می‌برد. در نهایت دایره او را از عالم پخت بیرون می‌کشد و مربع با چشم خود عالم بالاتر را می‌بیند.
از اینجا این ایده برای مربع شکل می‌گیرد که پس بالاتر از حجمستان هم آیا ممکن است عالم دیگری وجود داشته باشد؟ دایره که از اهالی حجمستان است می‌گوید شده که بعضی افراد صحبت‌های عجیبی در مورد عالم فکرستان داشته باشند اما (با قاطعیت) چنین چیزی ممکن نیست. مربع که با حضور در عالم بالاتر تمام باورهایش فروپاشیده و ایمان آورده به عالم حجمستان اما راضی نمی‌شود و مدعی می‌شود که حالا که پس از طول و عرض بُعد ارتفاع داریم و حجم شکل می‌گیرد چرا بُعد چهارمی نباشد و عالمی بالاتر از حجمستان؟



گفتگو از غیب برای ما امر راحتی نیست. چونان در ابعاد زندگی کنونی خود غرقه هستیم که آن را قطعی و عالم غیب یا زندگی پس از مرگ را خرافه پنداشته و به تمسخر می‌گیریم. پیامبران را نیز به حربه جادو از راه بیرون می‌کنیم و حاضر نیستیم دمی به افقی بالاتر بیاندیشیم. پرسش از افق بالاتر اما پرسشی از معنای زندگی نیز می‌باشد. اگر تمام زندگی در همین چیزی که اکنون فهم می‌کنیم خلاصه شود پس مبنای زندگی نباید جز فایده و لذت، ثروت و شهرت یا قدرت باشد. اما اگر افق،بُعد یا عالم بالاتر وجود داشته باشد چه؟ عالمی که راه دستیابی به آن از مسیر تجربه ارزش‌های انسانی بگذرد. یعنی با تجربه گذشت، قناعت، احسان، وفا، دیگردوستی، خیراندیشی و... جان آدمی وسعت وجودی یافته و اندک اندک چشم دلش روشن شود و راه به عالمی دیگر بَرَد؟!

در کنار این داستان، داستان کوتاه دیگری از گابریل گارسیا مارکز وجود دارد به نام زیباترین غریق جهان. این داستان روایتیست از مردمانی که روزی در ساحل دریا مردی با اندازه‌ای بسیار بزرگ می‌یابند. شخصی که از دروازه هیچ خانه‌ای نمی‌توان عبور داد. زیرا همه دروازه‌ها کوچک است. تمامی صندلی‌ها برای او کوچک هستند و با هیچ ابزاری نمی‌توان او را جابجا کرد. شخصی زیبا که پس از مرگ رشد کرده و بزرگ شده. در این داستان آن شخص گویی تمثیل یا اسطوره‌ای است از وسعت وجودی یافتن انسانها. مردمان آن دیار با دل‌های حقیر و دروازه‌های کوچک جایی برای شخصی با چنان وسعت وجودی ندارند.

در هر دو داستان درمی‌یابیم آنکه نقش روشنگر را برعهده دارد، خواه پیامبر باشد یا امام و یا روشنفکر باید با تنگ‌نظری‌های بیشماری مواجهه پیدا کند و از پس اتهامات فراوان جان سالم بدر برد. 
همانگونه که پیامبران نیز در عصر خودشان به تمامی فهم نشدند و انقیاد ذهن‌های بسته راه را بر قلب آزادشان دشوار می‌نمود.

ترجمه پَختستان که کار آقای منوچهر انور می‌باشد بسیار ادبی بوده و لذت مطالعه را دو چندان می‌کند. در کنار این ترجمه، ترجمه دیگری وجود دارد که متعلق به آقای ناصر حافظی مطلق می‌باشد که اگر چه من ندیده‌ام به جهت دوستی و آشنایی با او تایید و پیشنهاد می‌کنم. 
      

        همانطور که در پشت جلد کتاب آمده در دل روایتی قرار می‌گیرید که به تردیدها و هراس‌های انسان قرن بیستمی دامن می‌زند. 
به دنبال  پاسخ برای مسئله دوبرابر شدن مسافران یک هواپیما و پیامدهای آن، یکبار نخبگان جامعه علمی و انسانی گرد هم می‌آیند و سپس بعد از علنی شدن ماجرا و تبدیل شدن آن به موضوعی عمومی و واکنش دینداران جزم‌اندیش، توده‌ها برابر باورهای خود گمانه‌زنی می‌کنند. 
تردیدها و هراس‌های وجودی انسان را پایانی نیست.
توصیه من اینه که متن اصلی کتاب مطالعه شود. ترجمه اگرچه ترجمه خوبی می‌باشد و من هم به توصیه دوست نازنینم، علی صنعوی، تهیه کردم، اما در مسیر چاپ به ناچار تا حدی ادبیات آن تغییر می‌کند و کار را از اصالت می‌اندازد. ناچاری مترجم قابل درک است. 
یکجا پیشنهاد می‌شود اینترنت آمریکا قطع شود تا موضوع علتی نشود. سپس اشاره می‌شود که اینجا مگر ایران است! روایتی واقعی ولی دردناک در دل این کتاب. 
در بخش دیگری موضع‌گیری نمایندگان ادیان بزرگ را شاهدیم. و در بخشی دیگر شاهد تندروی یک مسیحی و اقدامش برای ترور. این روایت از واکنش مذهبی‌ها در کنار تصمیم رئیس جمهور برای شلیک به هواپیما، گویای آن است که در مواجهه با پدیده‌های جدید و نو و هراس‌های ناشی از آن، ایسم‌های گوناگون نوعا محافظه‌کارانه عمل خواهند کرد. اهمیت در آن است که متوجه باشیم این نقد بنیادگرایی یا محافظه‌کاری صرفا متوجه دینداران نبوده و نیست.
به نظرم موضوع کتاب ظرفیت بحث و گفتگو دارد. 
      

        «آغاز کردن یک سفر معنوی مانند این است که در قایق بسیار کوچکی بنشینیم  به قصد جستجوی سرزمین‌های ناشناخته رهسپار اقیانوس شویم.»

پِماچودرون به عنوان فردی آشنا با آموزه‌های بودا، مرزهای بیداری و حال آگاهی را می‌پیماید و شما را در دل لحظات دشوار همراهی می‌کند. روایت کتاب برای افرادیست که فارغ از فلسفه زندگی، در پی پیوند با بدن، ذهن و افکار و احساسات خود هستند و براستی برای یک زندگی حقیقی چاره‌ای جز چنین پیوندی نیست. تمرینِ مشاهده خود به عنوان زمینه، زمینه یا آسمانی که موج ابرهای احساسات و افکار به آن هجوم می‌آورند در روزهای سخت، در کتاب تشریح می‌شود. 
این مشاهده ذهن، همچون ماهی تازه از آب گرفته، بسیار گریزان است و جز با تمرین مکرر تقویت نمی‌شود. شرح تجربیات چودرون، ابزار کمکی خواهد بود برای تاب‌آوری در روزهای دشوار. 

این ترجمه از کتاب با توجه به ویرایش محمد مهدی اردبیلی و با معرفی مصطفی ملکیان به دیگر نسخه‌ها ارجحیت دارد. اصل کتاب، سال 1997  منتشر شده و جزو کتاب‌های پر‌مایهٔ مرتبط با مراقبه و بودیسم می‌باشد. کتابیست که اگر مخاطب آن باشید مجدد به آن رجوع خواهید کرد. 
من کتاب را با کمک و تسهیلگری سیاوش نیک‌پور و به صورت گروهی آغاز کردم و کل کتاب را نیز به صورت فایل صوتی درآوردیم. مطالعه گروهی کتاب به خصوص با تسهیلگری افراد آشنا با روان‌درمانگری مبتنی بر اَکت، تجربه بهتری به خواننده ارائه خواهد نمود.
      

        روایت کودکیست که روز خوبی نداشته و بعد از اینکه میبینه غذای مورد علاقه اش براش درست نشده می‌ره اتاقش و بعد از یک پوف خشم مثل یک گوریل ازش میزنه بیرون و اتاقش رو بهم میریزه.
در نهایت کودک با خشم مقابله می‌کنه و اتاق رو مرتب می‌کنه و خشم کوچیک میشه و از بین می‌ره.
 من البته تخصصی در حوزه ادبیات کودک ندارم اما حس خوبی به این کار نداشتم. به نظرم ناپختگی داره و با نشون دادن اتفاقاتی که در اثر خشم برای کودک رخ میده به جای اینکه رهنمود اصلاحی داشته باشه مدل توصیفی صرف داره که ممکنه ایده بده به کودک برای تخلیه خشم. 

      

        رمانی که در روزگار شتاب و سرعت، از آهستگی سخن می‌گوید. دوباره خواهم خواند 😍💚
      

        جلد اول رو خونه داشتیم و با تصور اینکه همین یک جلد هست شروع کردم به خواندن. بخش های پایانی رو که می‌خوندم برام سوال شد که چرا روایت رو اتمام نیست :) صفحه آخر رو خوندم و به پایان نرسید :/ 
از برادرم پرسید که این چرا اینطور تموم شد؟ بهم گفت جلد اولش تموم شد :)
جلد دوم تا هفتم رو از کتابخانه آستان قدس رضوی گرفتم و اونها هم هر کدوم پونصد صفحه بودن ولی در نهایت روایت خورشید شاه رو با همراهی سمک عیار به نقطه پایان جلد هفتم رسوندم. رکب اصلی رو وقتی خوردم که فهمیدم باقی داستان از دست رفته و در دست نیست. غم سنگینی نشست به دلم. 
سالها بعد متوجه شدم که چاپ جدیدی اومده بیرون ولی اون هم ناتمام بود. 
در زیبایی و کشش فراوانی که این داستان قرن پنجمی به شما عرضه میکند شک نکنید. بخش بزرگی از باروری تخیل و خلاقیت من در جریان مطالعه این رمان شکل گرفت. خدای رحمت کند فرامرز بن خداداد ارجانی را. 
      

        بیچاره اسفندیار در کنار مقدمه ای بر رستم و اسفندیار شاهرخ مسکوب روایتی دلچسب از تمنای قدرت اسفندیار و مقاومت رستم برای دست بسته شدن است. تعریض های زیبای سعیدی سیرجانی از نسبت دین، آزادگی و قدرت طلبی بر تارک هر نظام مستبدی چه دیروز و چه امروز خواهد نشست 
      

        با اینکه مدت مدیدی از خواندن این کتاب سعیدی سیرجانی گذشته به جهت روایت جذاب و دوست داشتنی آن علاقه مندم مجدد به آن رجوع کنم و بخوانمش. سیرجانی از جمله نویسندگانی بود که در دو سوی انقلاب با قدرت زاویه داشت و استقلال رایش به قیمت جانش تمام شد. در این کتاب سیرجانی ضمن روایت تعریض های زیبایی به روزگار معاصر ما نیز میزند. 
      

        یکی از بهترین روایت ها از داستان رستم و اسفندیار به روایت شاهرخ مسکوب  و همراه با نکاتی در خصوص ارتباط دین و سیاست 
      

        کتابی جذاب که دو نویسنده با توجه به مطالعات میدانی خود به رشته تحریر در آورده اند. افتخار این را داشتم که در حلقه تسهیلگری رستا این کتاب را جمع خوانی کنم. متن روان و ساده به وضعیت های عینی که به فقر دامن می زند می پردازد و مدل اقتصادی فقرا برای رشد، همچون آجر روی آجر گذاشتن، صحبت می کند. روش نویسندگان در پرداختن به بحث روشی هوسرلی و پدیدارشناختی می باشد و با توجه به همین روش جایزه بین المللی هم دریافت می کنند.
      

        در محفل ادیان و عرفان به همراه دوستان حدودا دو سال روی منابع بودیسم مطالعه داشتیم در مشهد و هر جلسه ابتدا یک سوره از این کتاب می خواندیم. جای تامل بسیار دارد و به حقیقت همانطور که استاد ملکیان اشاره کرده اند اگر قرار باشد در جزیره ای تنها با یک کتاب باشم این کتاب را انتخاب خواهم کرد.