فریادی برای روشنگری
مشخصا ولتر همان قدری که توی زندگینامه اش نوشته شده مرد نیک نهادی بوده که در اوج کاتولیسم افراطی جامعه پیشا انقلابی فرانسه افکار و عقاید خودش رو از قیود مذهب تند و آتشی کاتولیک رها ساخته .
وی با ذکاوت و صلابت زیادی رنج های مردم را به تصویر کشیده ، رعیت های که هتک حرمت انسانی شان بواسطه اشرافی نبودن در ثانیه ای امکان پذیر بود ،همچنین رنج مردمان فرانسوی که پروتستان و کالونیست بودند و بواسطه آزار اذیت های شاه فرانسه و پاپ بی تاج و تخت مجبور به جلای وطن کردن به سمت انگلستان شدند.
کل کتاب نقد های تیزی به پاپ دارد و میگوید انگار تمام بدبختی مان از پاپ است منتها در این سخنان ولتر ایده های بزرگ و انقلابی تری مدفون است و آن هم همدست بودن کلیسا و سلطنت است مرض جامعه را اینگونه معرفی میکند جدا نبودن این دو نهاد از یکدیگر.
ولتر در ساده دل تلاش می کند برای فهماندن ایده های جدید و آن هم آزادانه انسان بودن است پیروی کردن از عواطف انسانی به جای خشک و مذهبی باقی ماندن بازگشت دوباره به طبیعت، رجوع به عقل و منطق ، برخورداری از آموزش غیر مذهبی، تلاش برای قانون مند کردن جامعه به منظور حفظ شأن انسان ها و...
ولتر هنرمندانه رشادت های سنت ایو یعنی قهرمان بانوی داستان را به تصویر می کشد و فکرمیکنم رادیکال تر از چنین چیزی وجود نداشته باشد که در روزگاری چنین قهرمان داستان تو یک زن باشد ، زنی که زندگی خود را فدا کرد تا مردی شرافتمند بهتر زندگی کند.
واضح ترین نکته ای که از این کتاب به یاد من ماند این بود که چقدر زیان بار است که اخلاقیات موضع مستقلی از دین و اعتقادات نداشته باشه ، اینگونه هیچ عمل کاملا اخلاقی یا غیر اخلاقی وجود نخواهد داشت اگر از خودمان باشی کار درستت اخلاقی تر و کار نادرستت کمتر ناپسند می باشد .