«به نام خدا»
مجموعه‌ داستان به‌هم‌پیوسته‌ی آلیس(۲۰۰۹) دومین اثری است که از هرمان به فارسی ترجمه شد. هر داستان به مرگ شخصیتی از اطرافیان آلیس می‌پردازد و اثر این نیستی را بر او نشان می‌دهد.
در این اثر هیچ هیجانی جریان ندارد و ما بیشتر با روان سوگوار شخصیت اصلی همراه می‌شویم، در یک روند آرام و عمیق.
هرچند کتاب پیچیدگی فرمی ویژه‌ای ندارد اما فهم معنای مدنظر نویسنده به خاطر تفاوت فرهنگ‌ها و بیان غیرمستقیم در مواقعی سخت می‌شود.
ترجمه در برخی جمله‌ها و معادل‌یابی‌ها روان نیست اما در مجموع  خوب است.
محمود حسینی‌زاد گفته‌است منتقدان آلمانی مجموعه‌داستان آلیس را در آلمان چندان ستایش نکردند و یودیت هرمان به این نکته اشاره کرده که آلمانی‌ها آن را نفهمیده‌اند و ایرانی‌ها آن را درک نموده و جزء کتاب‌های خیلی موفق است


        

          نميدونم، ولى بدجورى يه حرفائيش حرفاى خودم بود...، فكراى خودم بود...
اين كلمه كلمه هايى كه حس ـارو منتقل ميكردن هم عالى بودن.
"احتمالا چاى با تفاله هاى چاى، كه چاى خشكش را رايموند بين سر انگشتانش نگه داشته بوده. عزيز عـــــزيز."
" البته آخرين هواپيما ها هم مى آمدند."
        

          پیش از هر چیز، اجازه بدهید غُرهایم را بابت ترجمه‌ای بزنم که به نظرم -احتمالاً بر خلاف نظر خیلی‌ها- چندان خوب نبود!
اوّلین بار وقتی مارال به من گفت که «این آقای حُسینی‌زاد شاید آلمانی‌اش خوب باشد، امّا فارسی‌اش تعریفی ندارد!» باهاش مخالفت کردم. به اتّکای ترجمه‌هاش از دورنمات و به اتّکای این که نشرماهی -که به زعم من ناشری است سخت‌گیر- برگردان‌های او را منتشر می‌کند. بعدتر، وقتی ترجمه‌ی فولادوند از «قول» را خواندم، در دلم کمی با مارال موافق شدم و حالا... شاید باید موافقت کامل خودم را باهاش اعلام کنم! :(
کتاب پر بود از جمله‌هایی که در فارسی «ممکن» نیستند. یعنی ما آن مطلب یا آن پُرسش را در فارسی این‌طور طرح نمی‌کنیم. بگذریم از این که همان جمله‌های ممکن هم نیازمند ویرایشی اساسی بودند. شاید کم‌لطفی باشد، امّا احساس می‌کنم نویسنده با آن جمله‌های مقطّع و بریده بریده‌اش کلّی کارِ درآوردن فضا را برای مترجم، آسان کرده... چه می‌دانم! شاید هم من و مارال استانداردهامان بالاست یا این که داریم به چیزی که به دلمان ننشسته، برچسب «بد» و «نه چندان خوب» می‌زنیم! امّا آخر مارال آلمانی می‌داند!...
[آیکونِ امتداد گفت‌وگوهای درونی یک آدمِ خوددرگیر
امّا بعد!
می‌شود اوّل چیزی را بخوانید که میرزا درباره‌ی این کتاب در میرزآبادش گذاشته؟
http://mirzabad.com/archive/2012/03/002443.php

تهش هم، می‌شود کامنت آقای حسینی‌زاد را دید که گفته‌اند: «ترجمه فارسيش (اليس) خيلي به آلمانيش شباهت داره»
شاید هم راست گفته‌اند! به قول فرنگی‌ها:
who knows
?
:)

با اغلب گفته‌های میرزا موافقم. مخصوصاً با آن تکّه که درباره‌ی بی‌تاریخ بودن آدم‌های هرمان نوشته. تا یک جایی، آدم منتظر است که از گذشته‌ی آلیس و بقیه برایش بگویند. امّا از یک جایی به بعد، از صرافتش می‌افتی. انگار دیگر مهم نیست که این‌ها از کجا آمده‌اند و چرا الان این‌جا هستند و نسبتشان با هم چیست؟ تن می‌دهی به این که فقط بدانی در «این لحظه» چه احوالی دارند، چه می‌کنند. و بعد می‌بینی که در «این لحظه»شان غرق شده‌ای. بس که جان‌دار است. بس که زنده است...
نمی‌دانم این قیاس تا چه حد موجّه است. امّا هرمان و «آلیس»ش برای من به شدّت تداعی‌گر کارور و قصّه‌‌هاش بودند. کاروری با لحنی پُخته‌تر، زبانی منسجم‌تر و یکدست‌تر، و فضایی که -به قول معرّفی‌نویسِ کتاب‌های نشر افق- «حسرتی نهفته در آن موج می‌زند». در سرتاسر کتاب، در نم‌نم باران فصل «میشا»، آفتاب داغ فصل «کنراد»، بعدازظهر تابستانی فصل «ریشارد» و رگبار تند فصل «مالته» و حتّی در گذار بهار به تابستان فصل آخر، «رایموند»، این اندوه و جای خالی قابل لمس است. و این هنر نویسنده است که -به درستی- دریافته که برای وصف  این جای خالی، کم‌تر می‌توان به کلمه‌ها امید بست. به دیالوگ‌ها و به بیان مستقیم احساسات. بار انتقال این سبکیِ به طرزِ تحمّل‌ناپذیری سنگین را باید وصف اشیاء و لحظه‌های بی‌قدرِ «همیشه آنجا، همیشه در گذر» به دوش بکشند. و همین می‌شود که در فصل آخر، آن صحنه‌ی ساده که با این چند جمله‌ی معمولی تصویر شده است، می‌شود یکی از تکان‌دهنده‌ترین پاراگراف‌هایی که تا به حال، کسی در سوگ کسی نوشته و تو خوانده‌ای:
«آن‌چه که مانده بود، روی میز بود.یدکی اتومبیل، کیسۀ کاغذی با تکّه شیرینی بادامی. چیزی باقی نماند.» (ص 165)
برای من هرمان، کاروری بود با قلمی زنانه‌تر، جُزئی‌نگرتر و قابل‌لمس‌تر. خواندن قصّه‌های کارور، هرچند که تجربه‌ای بود اعجاب‌آور (آن‌طور که او شیره‌ی کلمات را کشیده بود و تهی‌شان کرده بود، از هر حسّی، از هر «بار»ی که ممکن است کلمه‌ای با خود حمل کند...) مرا مطمئن کرد به این که «هرگز نمی‌خواهم داستان کوتاه‌هایی مثل این بنویسم». این حسّ‌وحال و این نتیجه‌گیری را -با اندک تفاوتی- پس از خواندن آلیس هم داشتم. و شاید همین است که این کتاب را با این که در نوع خودش عالی است، برای من از پنج ستاره به چهار تنزّل می‌دهد.
فراتز از این بحث‌ها که بیش‌تر ناظر به فرم و شیوه‌ی نگارش اثر هستند، نوع نگاه نویسنده به مرگ و نبود آدم‌ها هم جالب توجّه است. چیزی که باعث می‌شود فکر کنم آلیس از جمله کتاب‌هایی است که از «جشنواره‌ی مرگ» جا مانده‌اند! :)
و در آخر، باید تشکّر کنم از رعنای عزیز که نزدیک به یک سال، دوری کتاب عزیزِ پنج ستاره‌اش را تحمّل کرد و از لیلیِ جان که اگر نبود ترس از دیدار دوباره‌ی کامنت‌هاش پای این کتاب (که مثال کنتور!!! حساب کتاب‌های خوانده‌ی ریویونادارِ مرا نگه می‌دارد)، بعید بود حالاحالاها این روده‌درازی‌ها قلمی شوند...
        

          اولش قاطی کرده بودم!! فک نمیکردم آلیس یه نفره! فک میکردم چندتا شخصیت با اسم آلیس ولی بعدش یهو فهمیدم 🤦🏻‍♀️‌کتاب خوبی بود، نسبت به بقیه کتابا حالو هوای خاصی داشت
        

          مرگ زنده بود تو همه‌ داستان‌ها( به جز داستان آخر )
میشه بهش گفت: پروست کوچک
        

          .
کتاب دارای پنج داستان است درباره‌ی مرگ و غم از دست دادن، که البته به نظر من همون مسئله‌ی مرگ پررنگ‌تر بود تا انتقال حس غم و مسائلی که افراد بعد از مرگ عزیزانشان با آن مواجه می‌شوند. در این پنج داستان شخصیت آلیس مشترک است. او زنی است که در این پنج داستان با مرگ دوستان و آشنایان خود روبرو می‌شود. کتاب کمی برای من کسل‌کننده بود، با احساساتی نامفهوم درگیر بودم، ریتم آرام کتاب هم مزید بر علت بود... چرا که شخصیت آلیس بسیار دور از دسترس و دست‌نیافتنی و گنگ بود! در هر داستان، او با مرگ کسانی درگیر است که دوستش هستند یا زمانی دوستش بودند و یا با آن فرد زندگی کرده است؛ که فکر میکنم آلیس برای سایر شخصیت‌های داستان هم همین قدر دور از ذهن بوده. البته شاید هدف اصلی نویسنده نشان دادن کمی از عشق و دوست‌داشتن بوده که در میان آن‌ها به مرگ هم اشاره کند ولی قطعا مسئله مرگ پررنگ‌تر بود.
        

          در کل کتاب فضای عجیب و جالبی داشت؛ بعضی جاها شاید حوصله‌سربر، بیشتر جاها تأمل‌برانگیز... این‌که بعد از مرگ ما/عزیزان‌مان چه حالی خواهند/خواهیم داشت؟ چه بر سر وسایل شخصی‌مان/شخصی‌شان خواهد آمد؟ به نظرم موضوع بکری است برای اندیشیدن...

آلیس در چنین شرایطی قرار دارد...
        

          جهان اثر در روایت خود تحت تاثیر عنوان متفاوت، پر راز و رمز و البته کنش‌گر «مرگ» است. عنوانی که شخصیت اصلی را متوجه خود می‌کند تا او بتواند از زاویه دیدش با آن روبرو شده و برخورد کند. 
«یودیت هرمان» در این نوشته‌ی خود کوشیده است که با تمرکز بر کنش و واکنش شخصیت‌هایی که طراحی کرده است لحظاتی را خلق کند که مخاطب گاهی خود را به جای او بگذارد و در مواقعی بعنوان شاهد با آن‌ها پیش برود. 
قابل ذکر است «یودیت هرمان» یکی از نویسنده‌های محبوب معاصر ادبیات آلمان است. از دیگر آثار  «اول عاشقی» و «لتی پارک» می‌باشد.
        

          «آلیس» روایتی است از زندگی درونی انسان ها
از دوستی های مختلف که تو به عنوان شخصیت اصلی زندگی خودت ، خود را نقطه کانون و تمرکز داستان هایشان می بینی و به نوعی ، دوربین به دست اتفاقات نه چندان ویژه و به همان اندازه معمولی ، به ثبت آن ها می پردازی.
        

          .
«آلیس»

آلیس را خانم توکلی معرفی کرد.
وقتی یک متن برایشان فرستادم و گفتند:« من را یاد یک صحنه درآلیس انداخت، حتما بخوانش.!»
این حتما بخوانش برای من، هفت ماه طول کشید تا کتاب را پیدا کنم.
نمیدانستم آلیس کنج قفسه کتابخانه‌ی یادگار امام انتظارم را می‌کشیده! من را ببخش آلیس. 
آلیس روایت سوگ است. داستان زمان ندارد یا من متوجه زمانش نشدم.
آرام روایت می‌شود‌ولی حس دارد. توصیف صحنه‌ها گاهی لج درآر است. ولی متن موجز است و قوی.
آلیس از دست دادن آدم های دوروبرش را روایت می کند. دوست پسر سابق، عمویش، همسرش، شوهر مارگارت دوستش و.. 
یک جایی می گوید:« من سه سال بعد از خودکشی عمو دنیا آمدم، مادربزرگ اول یک کتاب برایم نوشته بود:« تو نوری در تاریکی ما هستی».
 آلیس توضیح می‌دهد که باید چی کار می‌کردم اگر نمی‌خواستم نوری در تاریکی کسی باشم؟
من نخواستم که مرهم یک سوگ باشم ،بدون اینکه من خواسته باشم اتفاق افتاده است.
یاد کسانی افتادم که بعد فوت کسی در خانواده برای زنده نگه داشتن یاد آن فرد، اسمش را روی  بچه‌هامی‌گذارند. انگار باهربار صدا کردن آن بچه یک غم زنده می‌شود‌.
بگذریم.
خلاصه که داستان کتاب خاص است و ترجمه هم خاص ترش کرده. یعنی قدمی برای دلچسب کردن داستان برنداشته. شاید هم خاصیت زبان آلمانی این است. نمیدانم‌.

امتیاز ۳از۵
#کتاب‌ـخواندم
#آلیس
.

.