کتاب را یک روز که عصبانی بودم خریدم. خرید خوبی بود چون فهمیدم در مقایسه با عصبانیت نویسنده، احساس من ناراحتی جزئی بوده. 
نویسنده که به زور از وطن خودش رانده شده هنوز بعد از سالها با این مهاجرت اجباری کنار نیامده و روز به روز هم دردش عمیق‌تر شده. چند جستار اول خیال می‌کردم نویسنده روبه‌رویم ایستاده و فریاد می‌کشد. روایتی، برای من، گنگ و نامفهوم از آنچه به سرش آمده و به آن محکوم شده. آشنا نبودن با تاریخ یوگوسلاوی و آنچه بر آن گذشته هم این گنگی را بیشتر می‌کرد. 
همین باعث شد برای اولین با ر صفحات کتابی را نخوانده رها کنم.
فقط خواندن جستار آخر لذت‌بخش بود که درباره بایگانی کردن بود. اینکه ذات بایگانی کردن چیست و ما همگی در دورانی زندگی می‌کنیم که بایگانی کردن زندگی فردی خودمان کار روزمره همه ما شده و به گونه‌ای به آن معتادیم. مثلا همین ثبت کتاب در بهخوان و  نوشتن یادداشت مگر غیر از بایگانی آنچه می‌خوانیم است. بایگانی می‌کنیم به امید جاودانگی و دیده شدن.
          

            شاید یکی از فرق‌های ژانر داستان و ناداستان اینه که جستارها قرار نیستند برای خوش‌آمد خواننده نوشته شوند. در جستار، نویسنده قهرمان اصلی است و ما داریم درون ذهن این قهرمانی را می‌خوانیم که آدم واقعی است و با واقعیت سر و کار دارد.
من از یوگوسلاوی و کرواسی و قضایاشون چیزی نمی‌دانم اما این جستارها برای من غریبه نبودند. نمی‌توانستم بگویم نمی‌فهممشان چون صرفاً از تاریخ و جغرافی‌اش آگاهی ندارم
من انسان با احساس‌ها و تجربیات انسانی‌ام و می‌فهمم اجبار به ترک وطن به چه معناست
هر چند آن وطن به خصوص را نشناسم.
لحن نویسنده با تمام جستارهایی که تا به حال خوانده‌ام تفاوت دارد. او معترض است و برای این اعتراضش از هر کجا که دستش برسد فکت می‌آورد...
هر چند برخی جستارها به نظرم کمتر با ادعای “جستارهایی درباره وطن و انزوای خودخواسته” قرابت داشتند،
اما در نهایت خواندن این کتاب برای من تجربه متفاوتی از ژانر جستارشخصی بود.
          

            کتاب مجموعه‌ پنج جستاره. پنج جستاری که‌ احتمالا هیچ‌کدوم مخاطبش ما نیستیم؛ (البته جستار آخر کمی متفاوته) و بنظر من مشخصا برای کروات‌ها، برای یوگسلاوها نوشته شده. اما خوندنش برای من خالی از لطف نبود. قلمش بسیار روون بود. احساسات آدمی رو می‌شناخت و روی نکته‌هایی دست می‌گذاشت که من هیچ‌وقت بهشون اینطور منسجم فکر نکرده بودم.
نوشته‌ها همه‌شون از زخم‌های عمیق دراومدن. رنج پذیرفته‌نشدن در وطن. حتی مشخص نبودن اینکه چه ملیتی داره. زندگی در سرزمین‌های جنگ‌زده و سانسور ادبیات.
          

            کتاب را خیلی با دست‌انداز خواندم. جاهایی واقعا از دست نویسنده شاکی می‌شدم و گاهی هم، خیلی اندک گاهی هم، البته نوشته‌اش جذاب می‌شد و شگفت‌زده‌ام می‌کرد. من رمان‌ها و داستان‌های کوتاه دوبراوکا اوگرشیچ را نخوانده‌ام اما با جوایزی که برده حتما بهتر از این مجموعه است. حتما که بخشی از این نچسبیدن کار به من دلیلش مانیفست‌گونه بودن متن است. انگار که یک نفر ایستده و بسیار پرخاشگرانه و عصبانی فقط و فقط اعلام موضع می‌کند. چیزی که صدالبته شاید ضدحال اصلی برای من در هر متن روایی باشد.
جالب آن که نویسنده نثر روایی و تصویفی خوبی دارد اما تنها هر ازگاه و در واقع به ندرت از این نثر بهره گرفته است و باقی متن دقیقا مثل کسانی صحبت می‌کند که خودش می‌گوید هم‌میهنانش او را آن گونه توصیف می‌کنند! 
انگار یک نفر عصبانی (و فقط و فقط عصبانی) ایستاده و یک بند فحش می‌دهد و تحقیر می‌کند و ناسزا می‌گوید
از حق نگذریم یکی دو جستار آخر جذاب‌تر بودند. اگرچه باز با مواضع نوسنده در آن جستارها هم مشکل بنیادی داشتم و نوعی چپ‌گرایی و جهان‌وطنی ارتجاعی در همه کار موج می‌زد اما شاید اگر این جستارهای آخری  را اول کار آورده بود و آن فهرست بلند ناسزاها را آخر کار، سریع‌تر راحت‌تر و با علاقه‌تر کتاب را خوانده بودم. واقعا تردید جدی دارم که ساعاتی از عمرم را به خواندن کارهای دیگر این نویسنده  اختصاص دهم و این یکی را هم تا آخر خواندم چون گمان می‌کردم انتخاب‌های نشر اطراف آن قدر خوب و قابل اطمینان هست که حتما بالاخره جایی شگفت‌زده‌ام می‌کند.
          

            Baqer Haqani Fazl:
روح الله اینجاست و جستارخوانی مطلوب می‌نماید. این کتاب را بر می‌دارم. هر چه می‌خوانم کمتر می‌فهمیم. جای دیگر را امتحان می‌کنیم، وضع همین است و جای دیگر و جای دیگر.

کتاب چند جستار است درباره کرواسی در دهه ۹۰ میلادی، اگر کسی تاریخ کرواسی بداند یا اینکه دلبسته داور شوکر باشد شاید بتواند با کتاب ارتباط بگیرد. 
نشد که پای شب نشینی من و روح الله باشد.