یادداشت‌های سارا حسینی (50)

          لذت فهم و تدبر در سوره‌های کوچک قرآن کریم، با این کتاب محقق شد. خوبی‌ش هم این است که به جای ماهی دادن، ماهیگیری یادت می‌دهد. 
        

          اگر احمد شاملو به حقیقت چنین عاشقی بوده، پس زهی سعادت آیدا!
        

          کتاب، خاطرات جالب زیادی داشت و البته، خاطرات بی‌مزه هم، تک و توک لابه‌لای آن دیده می‌شد و سبک طنزنگاری نویسنده گاهی، ملال‌آور به نظر می‌رسید.
این کتاب، اطلاعات خوبی دربارهٔ فضای کاری قضّات به مخاطب عموم می‌دهد و کار مولف از جهت روایت‌نگاری حرفهٔ خود، کار ارزشمندی محسوب می‌شود. 
        

          کتابی که نیاز دارم هر روز بخونمش، با این که قصه نیست و بیشتر یه مانیفسته برای خوب زیستن!
 در روزگاری که یه عالمه علت وجود داره برای این که آدم فکرهاش و علاقه‌هاش رو جدی نگیره و مثل یک آب راکد بشه، این کتاب بهت می‌گه به ندای قلبت گوش کن و به دنیا چیزی بگو!
برای تقویت خودابرازگری، اعتماد به نفس و شجاعت در کودکان و بزرگسالان می‌تونه پیشنهاد خوبی باشه. 
        

          مجموعهٔ سه‌جلدی تاریخ با غرغرهای اضافه، روایتی از تاریخ ایران از سپیده‌دم تاریخ تا پایان دورهٔ اشکانیان است. روایت تاریخ در این مجموعه، همراه با چاشنی طنز است و خواندنش برای مخاطب نوجوان می‌تواند جذاب و مفید باشد. جلد اول به مراتب از دو جلد دیگر و جلد دوم از جلد  سوم بهتر نگارش شده  است. 

        

          یک کتاب مرجع نسبتا خوب برای پژوهشگرانی که کارشان مطالعهٔ تاریخ آموزش ادبیات فارسی در نظام آموزشی ایران معاصره. 
        

          دو نکته در این کتاب برایم جذاب بود:
این که اگر معلمی هنرمند باشی، می‌توانی هر بچهٔ بدقلقی را به راه آوری و این که بچه‌ها بیش از آن که شیفتهٔ جذابیت محتوا شوند، شیفتهٔ شیفتگی معلم نسبت به آن محتوا می‌شوند!


        

          این کتاب، با آن که روایتگری حرفه‌ای‌ نداشت، بارها اشک به چشمم نشاند. انس این بزرگمرد با آثار کهن ادبیات فارسی برایم هم عجیب و هم شیرین بود؛ انسانیتش که در جای جای اتفاقات رخ می‌نمود هم.  در مقام معلم هم می‌توانستم چیزهای زیادی از منش تربیتی  حاج‌آخوند یاد بگیرم. 
حاج آخوند، درست همانی بود که هر روحانی‌ای باید باشد و افسوس که در این روزها، حاج‌آخوندها یا نیستند یا انگشت‌شمارند...
گاهی فکر می‌کنم کاراکتر حا‌ج‌آخوند هیچ جوره امکان تحقق در یک زندگی مدرن شهری ندارد و تنها می‌توان در صمیمیت روستا سراغ آن را گرفت. 
برایم جالب بود که نویسنده چطور در گذر این همه سال، هنوز خاطرات گرمش را با این روحانی به یاد داشته و حدس می‌زنم ناگزیر بوده برای پرداخت و روایت این خاطرات، از نیروی خیال هم زیاد بهره بگیرد. 
        

          چرا وقتی داستان در خود شاهنامه، بی‌کم و کاست و جذاب و گیراست؛ اصرار داریم به هر نحوی داستان را تغییر دهیم؟ 
نویسندگان محترم! بازآفرینی، آداب و اصول و قاعده دارد. داستان‌های کهن ادبیات فارسی، ملک طلق شما نیستند؛ آن‌ها میراث یک ملت هستند.  یا هنر دارید اثر جدید، زیبا و مستقل خلق کنید یا هنر ندارید. اگر ندارید، لطف کنید داستان‌های شاهنامه را واژگونه تحویل مخاطبِ از همه‌جا بی‌خبرِ کودک و نوجوان ندهید. 
        

          کتاب دست گذاشته روی افسانه‌‌های کهن عامیانه (چهل گیس، بزبزقندی، حسن کچل و ...) و می‌خواهد روایت تازه‌ای از آن‌ها ارائه دهد؛ اما در این بازآفرینی، هیچ موفق نیست‌. پیرنگ‌های داستانی، اغلب ضعیف است و مخاطب دائم از خودش می‌پرسد خب که چی و چرا؟ 
تخیل می‌تواند در داستان‌‌ها به صورت بی‌مرزی به کار رود؛ اما شرط آن این است که برای مخاطب باورپذیر باشد و «که چی و چرا؟» در پی نداشته باشد. 
        

          حیات، دختری سیزده ساله در کرانهٔ باختری است که همراه خانواده‌اش در بیت لحم زندگی می‌کند‌. او و هرکدام از اعضای خانواده‌اش، یک‌جوری زخم‌خوردهٔ اسرائیلند. خود حیات، زخمی یادگاری از اسرائیلی‌ها به صورت دارد؛ زمین‌های کشاورزی پدر حیات را بولدوزرهای اسرائیلی نابود کرده‌اند و  حالا پدر حیات با افسردگی، دست و پنجه نرم می‌کند؛ بی‌بی زینب، مادربزرگ حیات هم خانهٔ زیبایش را در تپه‌های قدس در ماجرای اخراج هزاران فلسطینی در سال ۱۹۴۸ از دست داده است. پس از این اخراج، بی‌بی و خانواده‌اش تا سالهای سال به امید آن که قرار است روزی دوباره به قدس برگردند، در اردوگاه آوارگان زندگی می‌کنند و مادر حیات  هم در همان اردوگاه متولد می‌شود. بی‌بی‌زینب سالهاست که قدس را ندیده و رویایش این است که در خاک قدس بمیرد؛ همین رویا حیات را وامی‌دارد که دست به  کار عجیب و خطرناکی بزند...
این کتاب تا حد خوبی توانسته بود زندگی روزمرهٔ اهالی کرانهٔ باختری را نشان دهد؛ این که هیولای اشغالگری چه به روزگارشان آورده و آن‌ها چگونه با ظلمت آن دست و پنجه نرم می‌کنند. فکرش هم دشوار است در وطنت برای بیرون آمدن از خانه، رفتن به محله و شهری دیگر و برای کار کردن و کار پیدا کردن، نیازمند مجوز  اسرائیلی‌ها باشی؛ این که در خاک فلسطین باشی و سالها گذشته باشد و تو اجازه نداشته باشی قدس را ببینی؛  این که رویایت از همان کودکی، بیرون آمدن از جهنمی باشد که اسرائیلی‌ها برایت درست کرده‌اند؛ این که اسرائیلی‌ها خانهٔ امید و آرزویت را از چنگت درآورده باشند یا از روی زمین کشاورزی‌ای که سالها برایش زحمت کشیدی، بولدوزر بگذرانند؛ این که فرقی نمی‌کند چند ساله‌ای، به هر حال اسرائیلی‌ها یک جوری  زهرشان را  به تو ریخته‌اند؛ مثلاً آن که والدینت کشته‌اند یا آن‌ها را زندانی کرده‌اند یا یادگاری خونینی بر بدن خودت به‌جا گذاشته‌اند یا ..‌.؛ این که برای زندگی کردن، مجبور می‌شوی دائم خفت بکشی؛ این که هر لحظهٔ زندگی برایت می‌شود مقاومت، مقاومت در برابر تفرعون آدم‌های جهنمی  به امید آن که روزی، دنیا بفهمد که تو و هم‌وطنانت فقط می‌خواستید مثل ملتی آزاد زندگی کنید، یعنی ملتی که عزت و احترام دارد و از بدیهی‌ترین حقوق انسانی و اجتماعی‌اش محروم  نمی‌شود. 


        

          نادر ابراهیمی در این کتاب، با زبان شیرین و کودکانه و غیرمستقیم به مفهوم ظلم‌ستیزی و مقاومت پرداخته است. با این که نقشهٔ فلسطین، زیرپوستی در یکی از تصاویر کتاب آمده،  در کتاب نامی از ظالمان و مظلومان واقعی نیست. همه چیز مربوط در عالم موش‌ها و شهرشان است و مخاطب، خوانندهٔ پرسش‌های موشی است که دیگر نمی‌خواهد به ظلم بی‌تفاوت  باشد و بنیاد ظلم را به پرسش می‌کشد.
برشی از کتاب: 
«باید فکر کنم؛ باید دربارهٔ موش‌های دیگر فکر کنم - حتی اگر فکر کردن باعث شود که شاه موش‌ها، دستور بدهد که لانه و آب و غذایم را ازم بگیرند و خیلی هم اذیتم کنند. عیب ندارد. هیچ عیب ندارد. »
اگر می‌خواهید بچه‌های دبستانی (گروه سنی ب و ج) را با مفهوم ظلم‌ستیزی آشنا کنید و خیلی غیرمستقیم، زمینهٔ آشنایی سال‌های بعد بچه‌ها را با تاریخ فلسطین و استعمار و نظام‌‌های آپارتایدی فراهم کنید، «حالا دیگر می‌خواهم فکر کنم» کتاب خوبی است. 
        

          چگونه یک شاعر عارف آشفتگی‌های زندگی مدرن مرا درمان کرد؟
کتاب «درمانگری مولانا»، نوشتهٔ ملودی معزی و ترجمهٔ یاسرفراشاهی‌نژاد است که توسط انتشارات «طرح نقد» چاپ شده‌ست. کتاب را که باز کردم، ابتدا فهرستش متعجبم کرد! ۱۰ فصل با ۱۰ تشخیص بیماری و ۱۰ نسخهٔ درمانی از مولانا، بیماری‌ها نه بیماری جسمی بلکه بیماری‌های روحی ابنای بشر در طول تاریخ و بیش از آن در روزگار ما بودند؛ زیاده‌خواهی، انزوا، عجله، افسردگی، حواس‌پرتی و سردرگمی، اضطراب، خشم، ترس، ناامیدی و غرور. دل به دریا زدم و با روایت ملودی و بابا احمدش همراه شدم.
 ملودی یک نویسندهٔ ایرانی-آمریکایی است و دختر پدری که سخت شیفتهٔ مولاناست. او که روزگاری دراز، طفل گریزپای مکتب مولانا و اشعار او بر زبان پدر بود، حالا در دههٔ چهارم زندگی با پای خود به مکتب مولانا آمده است و پیر راهش بابا احمد است.
روایت شیرین و صمیمانهٔ داستانی ملودی معزی و ترجمهٔ خوب کتاب باعث شد تا وقت تمام شدن، کتاب را زمین نگذارم. آنچه در این کتاب خواندم، تجربهٔ زیستهٔ ملودی و پدرش احمد در محضر عارف شوریدهٔ ایرانی، مولاناست. نقطهٔ قوت کتاب برقراری پیوندی اسطقس‌دار بین یک زندگی مدرن شهری در آمریکا و متن کهن عرفانی است. مولوی در این کتاب، نه شخصیتی دور و دست‌نیافتنی در روزگاری کهن، بلکه پیری حی و حاضر است که از زبان بابا احمد دائم برای شیوهٔ زیستن ملودی در دنیای مدرن، نسخه می‌پیچد؛ نسخه‌هایی که ملودی این بار با گوش جان می‌شنود و تلاش می‌کند به کار بندد.

        

          خلاقیت اگر یک تابلوی تام و تمام بود، می‌شد همین کتاب! و چه باک اگر نتوان آن را یک روایت داستانی محسوب کرد؟!
خیلی دوست دارم بدونم یوشی‌تکه چه طور بزرگ شده و از چه آبشخورهای فرهنگی‌‌ای بهره برده که تونسته این‌‌همه خلاق باشه و چنین آثاری برای کودکان، خلق کنه! 
اگر درون کلهٔ‌تان مثل همهٔ آدم‌بزرگ‌های دیگر، مغزی زنگ‌زده است، پیشنهاد می‌کنم حتماً این کتاب رو بخوانید. 

        

          «همیشه گفته‌اند خودت را در آینهٔ دیگری ببین؛ اما تا وقتی خودت را یک بار هم ندیده‌ای ، چطور ممکن است آینهٔ دیگری به کارت بیاید؟»
کتابی فبکی با محوریت مفهوم هویت، خودآگاهی و نسبت ما با دیگری. شخصیت‌های این کتاب در یک سفر کوتاه شناختی‌اند تا خودشان و دیگران را بهتر بشناسند. 
        

          وقتی کودکی با پاسخ‌های عصاقورت‌داده و تنگ و چارچوب‌دار آدم‌بزرگ‌ها قانع نشه و دنبال جواب‌ها و راه‌های بیشتر و متفاوت‌تری برای زیستن و رقم زدن آینده، بگرده. 
        

          یک کتاب تصویری نسبتا خوب که «روایت» و «داستان» محسوب نمی‌شه.  اثر، مواجههٔ تازه‌ای با عناصر طبیعت  داره و مفهوم «تکثرِ نگاه و زاویه‌دید» در اون مرکزیت داره. با خواندنش یاد این جملهٔ مشهور افتادم که: «تُعْرَفُ الاشیاء باضدادهم» و البته چند باری هم با خودم گفتم انگار  نویسنده، کتاب «گربه را دیدند» رو یه جور دیگه، دوباره نوشته.
 و به نظرم می تونه خوراک یه گفت‌وگوی فلسفی خوب با کودکان، دربارهٔ تفاوت نگاه موجوادت به پدیده‌ای واحد باشه. 
        

          مجموعهٔ «پرسندو» با هدف آموزش فلسفه برای کودکان نوشته شده و به غیر از کتاب‌ داستان‌ها، مولف، کتاب‌ راهنمایی را هم مخصوص تسهیلگران فبک، تهیه کرده است. من فقط داستان جلد پنجم این مجموعه را خواندم .
داستان، مشخصا با هدف آموزشی نوشته شده بود و اگر آن را از جهت زیبایی‌شناسی و جذابیت هنری و ادبی بررسی کنیم، هیچگونه امتیازی نمی‌گیرد و به زعم من، ادبیات محسوب نمی‌شود. از نظر فبک هم با وجود طرح پرسش‌های فلسفی، به دلیل فقدان انسجام روایی و پیرنگ قوی، اثر موفقی نیست و نمی‌تواند چندان اثرگذار باشد. البته شاید در یک حلقهٔ کندو‌کاو فلسفی بتواند موضوع گفت‌وگو قرار بگیرد  و با درایت تسهیل‌گر و مشارکت خلاق اعضای حلقه، مقدمه‌ای برای یک طرح بحث فلسفی خوب باشد. 
پیشنهاد جدی‌ام به اساتید محترم فبک این است که اگر می‌خواهند برای کودک داستان فلسفی بنویسند، بهتر است این نکته را در نظر داشته باشند که اثرشان پیش از آن که فلسفی باشد، باید یک داستان محسوب شود و برای داستان نوشتن، باید سال‌ها آموزش دید و تمرین کرد و  قلم زد. 
        

          این کتاب را برای درس تصویرگری کتاب کودک دانشگاه خواندم و به نظرم برای کارشناسان، پژوهشگران و به‌ویژه، تصویرگران کتاب کودک، مناسب و خواندنی است. فصل‌های کتاب عبارتند از:
فصل اول: تاریخ کهن تصویرگری کتاب
فصل دوم: اختراع دستگاه چاپ و انتشار کتاب‌های کودکان
فصل سوم: تصویر در نخستین کتاب‌های چاپی کودکان در ایران
فصل چهارم: تصویرگری کتاب کودک در ایران (۱۳۰۰-۱۳۴۰)
فصل پنجم: دورانی نو در تصویرگری کتاب‌های کودکان ایران (۱۳۴۰-۱۳۵۷)
فصل ششم: کتاب‌های تصویری، پدیدهٔ سدهٔ بیستم
فصل هفتم: تصویرگری کتاب کودک در ایران (از ۱۳۵۷ تا امروز)
فصل هشتم: تصاویر جدید بر افسانه‌‌های کهن
فصل نهم: جایزه‌های جهانی تصویرگری
فصل دهم: تصویر در کتاب‌های کودکان: تعریف‌ها
فصل یازدهم: کتاب‌های تصویری: گونه‌ها
فصل دوازدهم: عناصر دیداری در کتاب‌های مصور و تصویری
فصل سیزدهم: دریافت و واکنش کودکان به کتاب‌های تصویری 

        

          «نامه به کودکی که هرگز زاده نشد» روایت کشمکش اوریانا فالاچی است با خودش، با جهان پیرامونش و البته با نطفه‌ای که به شکم می‌کشد؛ کشمکشی بر سر به دنیا آوردن و نیاوردن او.
 از خلال واگویهٔ مولف با کودکی که هرگز زاده نشد، می‌توان به نگاه اوریانا به جهان، به زندگی، به مفهوم عشق و به نقش زنانهٔ مادری پی برد. 
نکتهٔ جالب توجه، جسارت فالاچی در روایتِ صادقانهٔ ماجرایی کاملاً شخصی بود؛ ماجرایی  که در جامعهٔ زمانهٔ خود او هم یک تابو محسوب می‌شده: نگه‌داشتن یا نداشتن نطفه‌ای که ماحصل  رابطهٔ ازدواج نبوده است.
خوانندهٔ ایرانی، احتمالا اختلاف فرهنگی زیادی با جهان مؤلف دارد، با این همه این کتاب به او کمک می‌کند که پیش از هرگونه ارزشگذاری، از دریچهٔ چشم یک زن مستقل مدرن فمینست به ماجرا نگاه کند؛ زنی که به رغم همهٔ تمایلات مدرن  فمینیستی و به رغم  شهرت حرفه‌ای‌اش، می‌خواهد زن باشد و مثل هر زنی، طعم مادری را بچشد؛ بی‌آن که بداند این دو وجه از زندگی‌اش (شهرت حرفه‌ای و  مادری) می‌توانند به سادگی و از ابتدا یکدیگر را نقض کنند و مانع از جریان طبیعی دیگری شوند.