کتاب حاضر از پنج فصل تشکیل شده است. پاسخ به مسئل? ایرانیّت، قومیّت و ملیّت در ایرانِ پیش  مدرن، موضوع فصل نخست است. این کار با مروری بر نظرهای مختلفِ کارشناسان و مدعیان در این باره آغاز و با سنجش آن  ها از دید مؤلف به انجام می  رسد.فصل بعد اختصاص به بررسی و سنجش گرایش  های نظری مختلف ایران  گرایی (ملّت  گرایی، قوم  گرایی، ایران  گراییِ دولتی و اسلامی) و ایران  گریزی در ایران قرن نوزدهم دارد و با نگاهی به فعالیت  های سیاسی و فرهنگی در آستان? انقلاب مشروطیت خاتمه می  یابد. یکی از موضوعات این بخش از کتاب، وضعیت زبان فارسی در آستان? پیدایش گرایش  های ناسیونالیستی و قوم  گرایانه در همسایگی ایران و تأثیر آن  ها در ایران است.ادام? بررسی این گرایش  ها و فعالیت  ها در محیط تاریخی انقلاب مشروطیت و تأثیر آن  ها بر گسترش آگاهی  های ملّی در فصل سوم صورت می  گیرد. بررسی موانع انقلاب و تأثیر آن  ها در روند ملّت  سازی موضوع دیگر بحث است.فصلی نیز به بررسی تأثیر استعمار، جنگ و شورش  های تجزیه  طلبانه بر تقویت گرایش  های اقتدارطلبی، تمرکزگرایی، یکسان  سازی قومی و در نتیجه تضعیف روند ملّت  گرایی اختصاص دارد.پاسخ موافق کودتا و استبداد رضاشاهی به دعوت این سه گرایش و سرکوب ظرفیت  های ملّت  گرایی مطالبی هستند که در کنار اصلاحات مدرنیستی این دوره، محتوای اصلی واپسین فصل کتاب را تشکیل می  دهند.  درباره این کتاب بیشتر بخوانید ">درباره این کتاب بیشتر بخوانید