در کل دوستش داشتم، اما اوایلش خسته کننده بود. عالیه خانم تا جایی که با سرکار خان همسفره، چیز دندانگیری نمی نویسه. اما از نجف که از سرکار خان جدا میشه، سفرنامه ش واقعا جان می گیره. مخصوصا بعد از ورودش به طهران که یادداشت های بسیار جالبی می نویسه.
کلا عالیه خانم، زن مستقل و محکمیه. علاوه بر سواد خواندن و نوشتن، حساب هم بلده و به نفع حضرت والا، میزبانش در طهران، سی تومن (اگر اشتباه نکنم) اختلاف حساب درمیاره. ارتباطات مهمی هم داره، وارد طهران که میشه خیلی راحت به اندرون شاه رفت و آمد داره و چیزهای بسیار جالبی در مورد شاه و اخلاق و رفتارش نوشته. دست خیر هم دارد و در طول اقامتش در طهران، تقریبا همه رو عروس و داماد می کنه. در کل به قول مادربزرگم، انسان دست و پا داریه :)
خیلی از خوندنش لذت بردم. فقط کاش در مورد بعضی از اشخاص و ارتباطات مقداری توضیح در قالب پانویس اضافه کرده بودن.
          

            کتاب سفرنامه حجی است از یک بانوی معاصر ناصرالدین شاه که قبلاً در مجموعه «سفرنامه‌های حج قاجاری» استاد رسول جعفریان منتشر شده بود و حالا با ویرایشی تازه، همراه با اضافات سودمندی مثل واژه‌نامه و نقشه و فصل‌بندی جدید، به همت همکار ما خانم زهره ترابی دوباره منتشر شده است. آن طور که از گفتگوی با خانم ترابی فهمیدم، این کتاب بخشی از یک پروژه برای انتشار سفرنامه‌های قدیمی زنان است و دو جلد بعدی مجموعه هم در دست انتشار است. نوشته‌های تاریخی زنان، به خاطر نگاه جزیی‌نگر نویسندگانش اهمیت ویژه‌ای دارد، صدای متفاوتی را از دل تاریخ به گوش ما می‌رساند و کمک بزرگی در فهم بهتر تاریخ اجتماعی است. با این حال این نوشته‌ها چندان زیاد نیستند و نشر همین مقدار هم چندان مورد توجه محققان نبوده. امیدوارم کار انتشار این مجموعه جدید با جدیت ادامه پیدا کند و مورد استقبال مخاطب هم قرار گیرد. کتاب اول، یعنی همین سفرنامه «چادر کردیم رفتیم تماشا» که خواندنی است
          

            اگر قرار بود یک زمان دیگری رو برای زندگی انتخاب کنم، قطعا دوران قاجار بود، اونقدر که عاشق این خاله زنک های اندرونی و کوته فکری های عوام و خواص هستم!
با تشکر ویژه از عالیه خانم شیرازی، چادر چاقچور کردیم، سرمه و وسمه استعمال کردیم، بار و بنه بستیم، سوار استر شدیم، همسفر شدیم به دیار کفر و اسلام، میهمان اندرون و بارگاه شدیم و حظ بردیم
          

            عالیه خانم بی‌اعصاب و بامزه بود. بعضی قسمتهای کتاب کلی من را خنداند.
این کتاب را همزمان با ایام حج می‌خواندم، سال قبل از کرونا.
به نظرم خواننده باید حتما به نثرهای قدیمی علاقه داشته باشد تا بتواند به اندازه کافی ازین کتاب لذت ببرد و با آن همراه شود.
          

            کتاب رو به پیشنهاد اقای منصور ضابطیان که در یک پادکست معرفی کرده بود شروع کردم. چون چند تا از سفرنامه هاشون رو خونده بودم، به خوندن این سفرنامه قدیمی هم راغب شدم ولی در اصل خیلی با سفرنامه فرق داره و قسمت عمده کتاب به کارهای روزانه نویسنده در تهران و دربار ناصرالدین شاه و خانهای قجری میگذره
نکته مثبت کتاب: تعریف جزئیاتی از زندگی عهد قاجاری اون هم در خانواده های اشرافی و دربار ناصرالدین شاه که خالی از لطف نیست
نکته منفی: خلاصه نویسی و نوشتن نکاتی که اصلا بدرد نمیخوره مثل امروز کلا در خانه بودم ..... امروز رفتم حمام.... امروز بی حال بودم و در خانه ماندم و .....
          

            کتابی بی نظیر از زنی جسور، مدیر و باسواد در عصر قاجار.
زنی که ارزش نوشتن و سفرنامه نویسی را میداند. توصیفات او درک برشی دو ساله و نیمه از تاریخ را فراهم می کند. 
اصراری بر گزافه گویی ندارد. زندگی روزمره را در پیش چشم خواننده امروزی به تصویر می کشد.
کتاب را میتوان به سه بخش تقسیم کرد. حین سفر حج، حضور در تهران و کاخ گلستان و بازگشت به کرمان.
یک پایان نامه مردمشناسی است.
عاشق شخصیتش شدم.
سر سخت و کاربلد.
از خودش زیاد نمیگوید اما مشخص است که از طبقه سلطنتی است یا حداقل نسب بالایی دارد.
یک سر و گردن از زنانی که شرح حالشان در سفرنامه امده بالاتر است. 
          

            بسمه تعالی
		( چادر کردیم رفتیم تماشا) یکی از سفرنامه های قدیمی به جا مانده از زمان قاجار است که اگر چه به سبک امروزی نوشته نشده اما قسمتهایی از آن برایم بسیار جالب و خواندنی بود.
 جزییات گویی در کتاب از نظر من کم است که شاید برای آن زمان کافی بوده. البته این را باید بگویم که درکی نسبت به سفرهای مشقت بار آن دوران پیدا کردم که حقیقتا خوب بود. 
 کتاب از جهت دانستن قلم آن زمان و آداب رسوم و نحوه سفر خوب است وگرنه که تکنیک در آن هیچ نقشی ندارد. 
 
		#سفرنامه
#چادر_کردیم_رفتیم_تماشا
#قاجاری

          

            سفرنامۀ عالیه خانم شیرازی به مکه، زیارت عتبات، سکونت موقت در تهران و بازگشت به کرمان اصلا آن چیزی که تصور می‌کردم نبود. حجم ستایش‌ها از این اثر موجبات تعجب و تاسف من را فراهم آورد. حتی اگر دوستان اهل کتاب در بخش کوتاهی از این سفرنامه با آداب و رسوم، احوالات دربار، نمایش‌های مذهبی و خوراکی‌ها، پوشش دیگر اقوام و سطح نازل کیفیت سرویس‌های غیربهداشتی دیار دیگر آشنا شوند باز هم اختصاص وقت ارزشمند ما برای مطالعۀ این اثر زیان‌ده است. 

البته پر‌شروشور‌بودن این خانم بر نمکین‌کردن نوع روایت افزوده است. هرچند که این حجم از نمک به شوری گراییده و با حجم افاضات بی‌ادبانه و متعصبانه ایشان به تلخی می‌زند. البته این نوع گفتار با توجه به دوره‌ای که ایشان در آن می زیسته قابل درک است. 
حتی اگر نوع گزارش‌های ایشان از دربار شاه ارزش تاریخی یا روایت‌نویسی داشته باشد و محققان را سر ذوق آورد و بتواند در ادامۀ تحقیقات و مطالعات تاریخی خود از آن به عنوان مطالعات تکمیلی استفاده کنند ولی تبلیغ این سفرنامه برای فروش به مخاطب عام چه وجهی دارد؟ 

سوالی که ذهن من را به خود مشغول کرده این است که آیا اثر جایگزینی که دست مخاطب را بیش از این کتاب پر کند وجود دارد؟ بیش از این نوشتن و اندیشیدن درباره این اثر را روا نمی‌دانم. 

۱ فروردین ۱۴۰۳
🖋️سید علی مرعشی
https://eitaa.com/marashi_books
          

            تصور کنید کسی توی تاکسی برایتان از سربازی و طلاق و اقساط سنگینش اراجیف بگوید، بعد آخرش فاکتور بنویسد که بابت شنیدن این خاطرات این مبلغ را بپردازید!!

خرید این کتاب چیزی شبیه همین ماجراست.
          

            .




چادر کردیم رفتیم تماشا 


تا ظهری هفتصد نفر حاج از سنی، کابلی، هندوستانی، مسلمان، همه جمع شدند در جهاز. ظهری جهاز راه افتاد. چون حالا اول برسات بمبئی است، بنای باد گذارد. جهاز در تلاطم افتاد که همگی افتادیم بدحال. یکی قی می‌کرد، یکی بی‌حال بود، یکی گریه می‌کرد، یکی دعا می‌کرد. الهی خداوند نصیب کافر نکند... شب تا صبح یا الله یا محمدا یا علیا بلند بود. سنی‌ها اذان می‌گفتند، همه متصل کلمه شهادت می‌گفتیم. آب چنان پر می‌زد و موج می‌زد که می‌آمد تا دم عرشه و بالاتر از آن جایی نبود. یک دفعه آب از دریا زد بالا که خورد پس گردن میرزا محمدعلی، افتاد زمین و حال آنکه ما در عرشه بودیم. شب تا صبح صدای یا الله بلند است. سنی‌ها اذان بی‌وقت می‌گویند. درویش‌های هراتی، کابلی، هندی هوهو می‌گویند. شیعه‌ها سینه می‌زنند. قیامت است، مثل صحرای محشر. 


 
غروبی خانم فوت کردند. خدا نصیب کافر نکند. کاش گردن من شکسته بود، نیامده بودیم. میان بیابان، غریب، بی‌کس، نه آب، نه آبادی. خدا پدر حاجی اسماعیل اصفهانی حمله‌دار را بیامرزد، زودی توی دامنه کوه چادر زدند و سه نفر غسال آوردند. بنده کاری که هرگز نکرده بودم، رفتم نشستم تا این که غسل دادم، کفن کردند. هر ساعت می‌گفتند زود باشید که عرب حرامی می‌آید ما را می‌کشد چون توی دامنه کوه بودیم. در هر حال بعد از غسل آوردیم پایین کوه، نزدیک چادر حاجی‌ها شتری کشتند، نعش را پیچیدند در پوست شتر. ما آمدیم توی چادر، نه جرئت گریه، می‌گویند برای اهل حاج خوش‌آینده نیست. تا صبح آهسته‌آهسته گریه کردیم.



شش فرسخ راه بود. از بس که راه بد بود، همه گل و سنگلاخ، گدار نعل‌شکن، همه پیاده شدیم. قریب نیم فرسخ آمدیم. باز سوار شدیم. چهار ساعت به غروب مانده رسیدیم ماهی‌دشت. کجاوه‌ها همه پر از آب، رخت و لباس‌ها همه تر. 


یک ساعت به غروب مانده رسیدیم بیستون. در این راه همه سبز و خرم. چه گندم دیمه کاشته بودند و چه سبزه چمن، یک تخته سبز بود. انصافاً این همه شعری که وحشی و وصال گفته‌اند در باب زمین زمین بیستون جا دارد. در پای کوه بیستون کاروان‌سرای شاه‌عباسی است، در آنجا منزل کردیم. 


هشتاد زن شاه همه بزک می‌کنند، زرد، سرخ‌، سبز، همه رنگ، چارقدها کارس نازک، مثل ملائکه‌های تعزیه. شاه خودش جلو می‍افتد، زن‌ها دنبالش. دور حیاط می‌گردد، با تعجیل مثل این که کسی دنبالش کرده باشد. گاهی با غلام بچه‌ها گوی بازی می‌کند. گاهی با زن‌ها شوخی می‌کند. حیاط شاه هم خیلی بزرگ است. در وسط حیاط نرده آهنی ساخته‌اند، دو ذرع قدش. سرهای این‌ها را مثل سرنیزه تیز کردند که کسی نتواند بالا برود. بزرگی صحن آن نرده هر طرفی چهل و پنج قدم من است. وسط این، عمارتی بلند ساختند سه طبقه که خوابگاه شاه آنجاست. شب‌ها آنجا می‌خوابد و زیرزمین این عمارت خزینه است که هرچه پول می‌آورند، آنجا می‌آورند. دوره این حیاط شاه هم همه پایین و بالا دو طبقه عمارت، حوض خیلی بزرگی که هفده فواره دارد که یک ذرع و نیم، دو ذرع می‌جهد. باغچه‌های فرنگی‌مآبی بزرگ و همه جور درخت‌ها و همه چیز. زن‌ها هم همه توی این اتاق‌ها پایین و بالا منزل دارند. بعضی‌ها حیاط خارج دارند. خلاصه تا یک ساعت به غروب مانده شاه می‌گردد. آن وقت می‌رود حیاط امین‌اقدس، هست تا یک ساعت از شب، اگر دیوان‌خانه شام می‌خورد، می‌رود دیوان‌خانه شام می‌خورد، سه ساعتی می‌آید و اگر اندرون شام می‌خورد که می‌رود در همان خوابگاه که قصر هم می‌گویند. یک ساعت از شب رفته سر شام می‌نشینند، سه ساعتی بر می‌خیزد. وقتی می‌رود سر شام، همه زن‌ها مرخص می‌شوند، می‌روند منزل‌هاشان، نماز می‌کنند و شام می‌خورند. آن وقت باز تغییر لباس می‌کنند. هرکدام سعی می‌کنند که بهتر از دیگری بشوند شاید شاه امشب آن را ببرد. در سر شام شاه، انیس‌الدوله بایست بنشیند ولی نمی‌خورد. آقامحمدخان خواجه‌ای هم هست. خیلی کوتاه، آن هم بایست سر شام باشد. یا می‌نشیند یا می‌ایستد صحبت می‌کند. کنیزهای قهوه‌خانه هم هرکدام که کشیکشان باشد، حاضرند برای آب و کباب و دوا. عزیزالسلطان هم بایست باشد. سه ساعتی که شام برداشته می‌شود، زن‌ها می‌روند بالا توی قصر. چند نفر از این خدمتکارهای خانم‌ها که شاه صیغه کرده، آواز دارند، ساز هم می‌زنند. شاه خودش پیانو می‌زند. عزیزالسلطان رقاصی می‌کند، آن صیغه‌ها هم ساز می‌زنند. زن‌های دیگر از شاه‌زاده و غیره همه حاضرند. بعضی‌ها می‌نشینند، بعضی‌ها می‌ایستند. تا شش از شب رفته آن‌ها را مرخص می‌کنند که بروید، بروید. همه می‌روند سر منزل‌هاشان. هرکدام که شاه خواست، بعد غلام‌بچه می‌آید که شاه شما را خواسته. آن شخص می‌رود. عمل که گذشت، خود برمی‌گردد اگرچه انیس‌الدوله مقرب باشد. آن وقت دو نفر از عمله‌جات قهوه‌خانه که بیشتر آن‌ها هم زن شاه هستند، می‌نشینند تا صبح شاه را می‌مالند. 


پنج ساعت به غروب مانده خنچه آوردند. ما هم در بالاخانه تماشا می‌کردیم. چهارصد خنچه بود. هرخنچه یک فراش سر گرفته بود، یک سرباز این طرف و یکی آن طرف. هر بیست خنچه یک دسته موزیکانچی جلو خنچه‌ها. دویست سیصد فراش همه چماق‌های نقره دو طرف ردیف می‌آمدند. بعد خنچه‌ها هم تمام شاهزاده‌ها و صاحب‌منصب‌ها و نوکرهای خاص مثل صدراعظم و امین‌الدوله و سایرین آمدند توی حیاط شاه. صندلی‌ها چیده بودند. نشستند، خنچه‌ها را آوردند حیاط خانم. پنجاه خنچه شیرینی و پنجاه خنچه میوه و باقی دو قند، یک کاسه نبات، همه کارس‌های الوان روی این‌ها انداخته، یک قهوه سینی هم ده طاقه شال، یک قهوه سینی هم پنج حلقه انگشتر الماس، دو دست و یکی عقیق پنج تن دورش الماس، یک نیم‌تاج بزرگ و یک جفت بازوبند الماس و یک حقه الماس و یک قهوه سینی هم چهارصد اشرفی برای دلمه. 



قریب سی چهل دسته، جور به جور، لباس‌های رنگ به رنگ، مقبول، پشت سر این‌ها باز مزغانچی‌ها همه پشت سر هم می‌آیند. از این در تکیه می‌آیند، از آن در می‌روند. پشت سر این‌ها سواره‌نظام قریب دویست سوار، کلاه‌های جور به جور، لباس‌های جور به جور، بعضی کله کلاه‌شان یک دسته منگله سفید نیم ذرع قدش، خیلی تماشا دارد. پشت سر این‌ها سواره‌یراق، همه اسب‌ها یک رنگ، سریراق نقره، پشت سر آن‌ها نقاره‌خانه، همه شترها بزک کرده ولی مثل کرمان می‌زنند. پشت سر آن‌ها زنبورک‌خانه، شترها را جور دیگر بزک کردند. پشت سر آن‌ها قاطرخانه، یخدان، مفرش، چادر خانه، هر قاطری یک من منگوله و سه چهار من مهره دارد. همه این‌ها بزک کرده، پشت سر آن‌ها نی دارد، یدک، قریب سی یدک و نی‌دار، پشت سر آن‌ها آب‌داری قبل و منقل، پشت سر آن‌ها شاطرهای شاهی، همه لباس‌های یراق‌دوزی، کلاه‌های غریب عجیب که جلوی شاه هم همان جور می‌روند. فراش‌ها پشت سر آن‌ها، کالسکه‌چی‌ها همه لباس‌های مخمل یراق‌دوخته. هر تعزیه هست، بزرگ آن تعزیه می‌نشیند توی کالسکه و می‌آید. این‌ها که رفتند آن وقت تعزیه‌ها دسته‌دسته نوحه می‌خوانند و می‌آیند. قریب صد صدو پنجاه تعزیه درست می‌کنند. 



شب آمدم خانه دیدم نواب علیه خانم شاهزاده کاغذی نوشتند که حکماً فردا صبح بیایید اندرون. امروز که یکشنبه ششم است رفتم اندرون. عصری دیوان‌خانه را قرق کردند. رفتیم دیوان‌خانه و موزه تماشا کردیم. اسباب‌های انتيكۀ خوب، جواهرهای خوب که هر چه بگویم کم گفتم. تسبیح‌های مروارید به قدر فندق و نخود درشت، تسبیح‌های زمرد به قدر عناب‌های درشت، از جواهر چه بگویم چه نویسم. از ظرف‌های قدیم، از چینی و بلور، گلدان‌ها جفتی پنصد تومان. پرده‌های ده یک گلابتون‌دوزی کار هندوستان، فرش‌های ده یک، تخت طاووس که وقت سلام، شاه می‌نشیند. چه بنویسم. بلبل‌های مصنوعی، این‌ها را کوک کرده بودند، می‌خواندند. هر گوشه یک جور ساز فرنگی کوک کرده بودند، می‌زدند. مجسمه‌های جور به جور، سیاه و سفید ایستاده. هر کدام چیزی دست‌شان دادند. جانورهای مصنوعی ساخته‌اند. صورت شاه را از سنگ سفیدی در فرنگستان تراشیده، آورده‌اند. دورۀ میز چیده، همه صورت‌های مختلف، انواع اقسام جانورها را ساختند. یک دانه فیل طلایی ساخته‌اند، کوک که می‌کند دور می‌گردد، دمش را تکان می‌دهد، خرطومش را تکان می‌دهد. طاووس مرصعی ساختند که کوک می‌کند، دور می‌گردد، سرش را پایین بالا می‌برد. پشت سرش مناری ساخته‌اند، کم‌کم می‌رود بالا. قریب دو ذرع می‌رود بالا، آن‌وقت نهر آبی از توی آن جاری می‌شود. از این مقوله چیزها، بسیار تا بسیار. تاج مكلل که پادشاهان قدیم سر می‌گذاشتند. قلیان مرصع که وقت سلام شاه می‌کشد. خلاصه تماشا کردیم. آمدیم پایین، توی دیوان‌خانه به گردش حوض‌های بزرگ که تراده تویش انداخته‌اند.  




در خدمت ایشان رفتیم باغ شاه، منزل انیس‌الدوله. باغ بسیار خوبی، عمارت‌های خوب. این باغ مشهور به باغ اسب دوانی‌است. در بیرون شهر واقع شده. دورۀ این نیم‌فرسخ است. بیشتر در آن‌جا اسب‌دوانی می‌کردند. برجی ساخته‌اند پنج طبقه، دورۀ آن عمارت ساخته‌اند. ارسی‌های خوب، همه فرش کرده، اسباب چراغ و مبل اتاق چیده. وقتی که اسب می‌دوانیدند، شاه و حرم‌خانه توی این عمارت‌ها تماشا می‌کردند. این برج هم وسط باغ افتاده. پایین این برج حوض بزرگی ساخته‌اند. جزیره وسط حوض ساخته‌اند. مجسمۀ صورت شاه سوار است، ایستاده اطراف حوض، همۀ فواره‌ها آب به قدر دو ذرع سه ذرع جستن می کند. وسط خیابان ها جوب آب، هر یک ذرع یک فواره توی جوب درست کردند. خیلی تماشا دارد. کوزه‌های گل قریب دوهزار چیده. وقتی که ما رفتیم، شاه سوار شده بود. عصری آمد. آن وقت در باغ را باز کردند. خواجه‌ها هر کدامی به طرفی رفتند، ایستادند. آن وقت شاه جلو و حرم‌خانه از عقب سر. ما هم رفتیم توی باغ، تماشا کردیم. الان هم که شاه در آن باغ منزل دارد، شب‌ها در همان برج می‌خوابد. ما هم رفتیم بالای برج. توی عمارات، طبقه به طبقه تماشا کردیم، آمدیم سر منزل. حرم‌خانه‌ها بعضی‌ها توی عمارت بودند، بعضی‌ها در چادر منزل کرده بودند. گردش کردیم. غروبی آمديم. امشب هم در خدمت نواب عليه عزیزالدوله بودم. هر اوقات که مرا می‌بینند، دلیل و برهان می‌آورند که بفرست بچه‌هایت را بیاورند. در طهران امر شما بیشتر می‌گذرد. من دعا کردم، تو نمی‌روی کرمان. عبث خیال رفتن نکن. امروز که چهارشنبه چهارم است آمديم منزل. باز هم دیدیم از مال خبری نیست. من هم چنان پریشانم که حد وصف ندارد.




یک نفر می‌آید توی اتاق یا تالار می‌ایستد، یک نفر دیگر هم دو تا دو تا قلیان از قهوه‌خانه می‌آورد، می‌دهد دست آن که توی اتاق ایستاده، می‌دهد مردم.
          

            کتاب جالبی بود هرچند تکرار زیاد داشت ولی اطلاعات جالبی می داد... اینکه سفر کردن در گذشته چقدر سخت بوده، قشنگ سختی های راه رو حس میکردم در طول خواندن، یا اینکه در دربار شاه زندگی روزمره چطوری بوده نشون میدهد، 
 عالیه خانم که یک خانم فرز و زرنگ، با عقیده ای مذهبی و دارای روحیه ای قوی به  یک سفر زیارتی می رود و ما رو همراه با اتفاقات و خاطرات خودش همسفر می کند. 
          

            سفرنامه جالب و عجیب عالیه خانم شیرازی در عهد قجری!
ایشان بدون همسر و فرزندانشون در سال 1271 شمسی از کرمان میرن بندرعباس و ازونجا با کشتی به بمبئی میرن!
از بمبئی همراه عده ای دیگر باز با کشتی میرن جده و بعد مکه برای انجام حج واجب
بعد از انجام اعمال حج زمینی میرن مدینه. و بعد هم عراق زیارت نجف و کربلا و سامرا و کاظمین!
بشدت در این راه طولانی سختی میکشن و نزدیکترین همسفرشون هم بین مکه و مدینه فوت میکنه و تنها و بی پول میشن!
با هر سختی از بغداد به کرمانشاه و بعد تهران میرسن و در تهران حدود 2 سالی ماندگار میشن
مشخصه خانمی از خانواده ای سرشناس بودن چراکه در تهران به منزل افراد بزرگی میرن و حتی مدتی در حرمسرای ناصری هم رفت و آمد داشتن!
نیمه دوم کتاب شرح اندرونی شاه قاجار و تهران قدیم و اتفاقات مختلفیه که ایشون داشتن و از این نظر بخصوص تصویر کردن اندرونی شاه، خیلی خیلی کتاب خاص و جذابیه
یمقدار نیمه دوم کتاب دچار تکرار میشه البت
تعداد بالای عروسی هایی که ایشون در وصلت و راه انداختنش دخیل بوده واسم جالب بود
بالاخره در سال 1273 به شهر خودش یعنی کرمان برمیگرده

Ms. Shirazi's interesting and strange travelogue in the Qajar era!
She alone and without her wife and childrens, left Kerman for Bandar Abbas in 1271 AH and from there they went to Mumbai by ship!
From Mumbai, they go with another ship to Jeddah and then Mecca to perform the obligatory Hajj
After performing the Hajj, they go to Medina. And then Iraq, the pilgrimage to Najaf, Karbala, Samarra and Kazemin!
They are having a hard time on this long journey, and her closest companion dies between Mecca and Medina, and she become lonely and penniless!
With every difficulty, she go from Baghdad to Kermanshah and then to Tehran, and she stays in Tehran for about 2 years
Characteristic of being a woman from a well-known family, because in Tehran she goes to the homes of great people and even travel in the Naseri home for a while!
The second half of the book describes the interior of king Qajar and old Tehran and the various events that he had, and in this regard, especially depicting the interior of the Shah, is a very, very special and fascinating book.
The second half of the book will be repeated, of course
The high number of weddings he was involved in connecting and launching was interesting to me
Finally, in 1273, she returned to his hometown of Kerman
          

            «زنی با وجوه گسترده، هم تلاشگر، هم پُر احساس و پُر جاذبه و پُر نفوذ. زنی که به اندرونی میرزای شیرازی، آن مرجع بزرگ راه دارد و وقتی به تهران می‌اید، مدت‌ها در اندرونی ناصرالدین شاه به دتق و فتق امور دختران و ازدواج آنان می‌پردازد. این سفرنامه سرشار از داده‌های باارزش از هر آن چیزی است که بر سر راه او بوده؛ سفرنامه‌ای پُر احساس.»
کتاب چادر کردیم رفتیم تماشا از کتاب‌های پیشنهادی دورۀ نویسندگی بود، برای مطالعۀ سفرنامه. مطالعۀ آن برایم لذّت‌بخش بود. تا به حال، نثرهایی از عهد قاجار خوانده‌ام (یعنی این چنین به ذهن دارم)؛ ولی این مربوط به گذشته بود و یادم نمی‌آید که از آن نثرها چیزی آنچنان فهمیده باشم. در حال حاضر، چند سال از آن زمان گذشته و خواندن این کتاب، تجربه‌ای نو برای من به شمار می‌آمد. نثر کتاب به خوبی ویرایش شده و به گونه‌ای است که در هنگام مطالعه، هم متوجّه می‌شوید که نثری قدیمی است، هم خواندنش آنچنان مشکل نیست. این سفرنامه، روایت سفری از کرمان به بندر عباس، بمبئی، عربستان، تهران، و در نهایت، کرمان است. مفصّل‌ترین بخش سفرنامه، قسمت روایت تهران است. نویسندۀ سفرنامه مدّتِ زیادی در آنجا می‌ماند و روایتی مفصّل از دربار ناصرالدین شاه و حرمسرای او دارد.
با آنکه نویسندۀ این سفرنامه، ظاهراً جایگاهی دارد که به واسطۀ آن می‌تواند به خانۀ میرزای شیرازی و دربار ناصرالدین شاه برود، سفرنامۀ او شامل تعلیق و هیجان و روایت مسائل سیاسی و کلانِ آن روزگار نیست، بلکه شاملِ کارهای شخصی سفرنامه‌نویس است. گاهی کارهای شخصی او در طول سفر، با دربار و مسائل جالب گره می‌خورد و گاهی هم نه. ضمن آنکه روایت او از هر روز خود، معمولاً کوتاه و مختصر است، نه آنکه آن را مفصّل بیان کند. گاهی روایت او از یک روزِ خویش، در کمتر از یک خط بیان می‌شود و بعضی از اموری که در این سفرنامه درج شده، کارهای شخصی نویسنده است که بعید است برای ما فایدۀ خاصّی داشته (مانند رفتن به حمام، ماندن در خانه، و ...). ابتدای سفرنامه نیز ممکن است کمی کسل‌کننده به‌نظر برسد، که شاید به علّتِ ناآشنایی با قلم نویسنده باشد. نگارنده نیز تا چند صفحۀ آغازین کتاب، با متن ارتباطی نگرفت؛ ولی بعد از اندکی خواندن، علاقه به خواندن وقایع روزانۀ یک مسافر در زمان قاجار، برایم جالب شد، به ویژه در تهران. در لابه‌لای این متن، با آنکه چندان مفصّل نیست و جزئیّاتِ زیادی بیان نمی‌کند، می‌توان گاهی با کنارِ هم قرار دادنِ همان بیان‌های خلاصه، به فضایی ذهنی از دورۀ نویسنده رسید.
خلاصه: اگر کسی به دنبال سفرنامه‌ای مملو از اطلاعات جغرافیایی و تفصیل و وصف اماکن و اشخاص باشد، این سفرنامه به کارش نمی‌آید. این سفرنامه، در پِیِ بیان همۀ جزئیّات نیست و به‌طور کلّی، حالت خلاصه دارد و از همین رو، اگر کسی به‌دنبال یک سفرنامۀ پُر از اطّلاعات تاریخی است، شاید این سفرنامه را چندان نپسندد؛ ولی اگر کسی همچو انتظاراتی از متن ندارد و می‌تواند تحمّل کند که متنی ساده (یعنی عاری از اطّلاعات تاریخی بسیار) و مربوط به دورۀ قاجار بخواند، مطالعۀ این سفرنامه تجربۀ خوبی می‌تواند باشد.
          

            نچسب بود برای من.
فارغ از اینکه نوشتار و زبان قاجاری شاید کمی نامفهوم باشد، اطلاعاتی که عالیه خانم به شما می‌دهد، درصد زیادی اش شاید چنان جذاب و قابل توجه نباشد. در کل اگر نخریدید ، می‌توانید نخرید. هر طور البته صلاح است :))
راستی
بیشتر از ۵۰ صفحه هم نخواندم ولی کافی بود.
          

            احساسات متناقضی نسبت به کتاب دارم
نثر‌کتاب خیلی ابتداییست خیلی از جملات و اصطلاحات پشت سرهم تکرار می شود، خیلی از اوقات متوجه نمیشدم اول و اخر قضیه ای که تعریف میکند چیست یا چند نفر در دربار ازدواج کردند و چند نا عروس رفت خانه بخت!! تمام کردن کتاب زمان برد چون کشش لازم رو نداشت
من نیمه اول قبل از ورود به دربار رو بیشتر دوست داشتم
در کل اما نوشتار بامزه و صادقانه ای داشت و اطلاعات جالبی در خلال سفرنامه راجع به دوره قاجار و مدل زندگی و سفرهای طاقت فرسای اون دوران فهمیدم
          

            هرچقدر از سفرنامه‌ی حجش، از گرفتاری‌های توی مسیر حج، از دریانوردی‌ها تا مکه کیف کردم، حالم از حضورش در اندرون ناصرالدین شاه به هم می‌خورد. پر از خاله‌زنک‌بازی‌های شاه و زن‌هایش و صیغه‌هایش و... اَه... اَه.

سفرنامه‌های این شکلی گرچه نثر دلنشینی ندارد و جملات ساده و بی‌پیرایش است، اما پر از اطلاعات ناب است، برای آنکه در جست‌وجویش است.
          

            کتاب داستان سفر یکی از زنان عصر قاجار به مکه و کربلا است. اما به هیچ وجه جذاب نیست و حتی اطلاعات مفید خاصی هم ارائه نمی دهد. اصلا مشخص نیست به چه دلیل چاپ شده. من تا حدود صفحه 150 به کتاب مهلت دادم تا از خودش دفاع کنه ولی موفق نبود. 😊 در نتیجه کنار گذاشتمش و وارد لیست کتاب‌های دوست نداشتنی شد. 😒