یادداشت‌های صادق شریفی (60)

          این کتاب نوشته های  شش نفر روشنفکر و صاحب قلم است که زمانی تمایلات آشکار کمونیستی داشتند و الان از آن ایدئولوژی بریده اند. چون این شش نفر نویسنده هستند شرح وارد و خارج شدن آنها به این نحله ی فکری حالت روایی جذابی دارد.
این کتاب برای کسانی که از کمونیسم بدشان می آید و می‌خواهند بیشتر از سابق از آن متنفر بشوند خیلی مفید است ولی فکر نکنم برای حال کسانی که بعد از این همه نمونه ی عینی از خرابکاری های چپ در عالم همچنان علاقه مند آن هستند چندان فایده ای داشته باشد. 
        

          کتاب های خانم کیدی جذاب، منصفانه و البته تا حدودی مختصرکرده هستند.  برای تحقیق اساسی تر پیرامون این دوره ی تاریخی منابع جدی تری وجود دارد، مانند کتابهای آقایان ابراهامیان و عباس امانت. از همین کتاب مختصر صفحات زیاد شامل عکس های قدیمی هست، بخش آخر مربوط به تاریخچه ی نمایش در دوره قاجار است. و توضیحات مقدمه خیلی دلچسب و گیرا نیست. شاید نزدیک به صد صفحه کتاب برای من جذابیت داشت. توی صد صفحه تاریخ دوره قاجار خیلی ام پی تری شده از آب در می آید. ولی در هر صورت خواندش خالی از لطف و بی فایده نیست. دست خانم کیدی درد نکند که از خیلی ما ایرانی ها بیشتر به تاریخ و فرهنگ ماها علاقه دارد.
        

          کتاب رویکردی ویژه به مسائل انسان شناسی دارد. توصیه میکنم کتاب را بخوانید و از آنجا که نمی‌خواهم داستان را اسپویل کنم سر بسته ادامه می‌دهم. 
متاثر از این کتاب با خود گفتم آیا رفتار امروز ما با حیوانات  اخلاقیست؟ چرا باید کشتن و خوردن و سایر رفتارهای ما با حیوانات امری طبیعی و اخلاقی قلمداد شود؟ آیا آیندگان به ما به عنوان هیولاهای وحشی و بی رحم و غیر اخلاقی نگاه خواهند کرد؟ همانطور که ما به برده داران.
جدای از این سوال اساسی‌تر خوب چیست و کار خوب کدام است از پشت صفحات کتاب به خواننده چشمک میزند.
از طرفی کتاب ما را با سوال‌هایی پیرامون چیستی انسان و کلا مسئله ی دیگری مواجه می‌کند. شاید بهترین کتابی نباشد که در عمرم خوانده ام ولی یکی از خاصترین و چالش برانگیزترین هاست. همین که نویسنده در طول یک داستان، بدون خطابه و موعظه ، فلسفه ورزیده است کاریست کارستان
        

          این کتاب را دوست عزیزی به من هدیه داد. کتاب خاصی نبود، نکته ی خاصی نداشت، مجموعه ی نظرات نویسنده بود‌ در مورد مسائل روز ، و البته قدیمی تر. انتشارات روزنه نشر قدریست ، از آن نشرهایی که به کتاب ها اعتبار می‌دهد. ولی این کتاب از نقاط قوت روزنه نیست. اساسا چرا آدم باید پول بدهد و وقت بگذارد تا نظرات یک آدم‌معمولی که تکرار همان چیزهایست که از مردم کوچه بازار کمابیش می‌شنود بخواند. آن هم وقتی کلی کتاب ارزشمند نخوانده هنوز وجود دارد. مخصوصا قسمت اسپرسو با رضاشاه که آدم انتظار دارد شاهکار کتاب باشد و سنگ تمام نویسنده، چندان به دلم‌ننشست. این کتاب را دوست عزیزی به من هدیه داد و درباره مسائل روز بود. دیگر نه این کتاب ، کتاب روز است. نه آن دوست ، عزیز.
        

          چهار مقاله، دو تا پیرامون علل عقب ماندگی، یکی در توصیف مشروطه و بررسی قانون خواهی به عنوان اصلی‌ترین خواست مشروطه خواهان و چهارم درباره ملک الشعرا بهار و آرا و اقدامات او در سپهر سیاسی ایران.
        

          کتاب خوبی بود. برای آشنایی با تاریخ آمریکا حداقل من کتاب بهتری سراغ ندارم. تا صد صفحه اول بیشتر کتاب جغرافی بود، خیلی هم جذابیتی نداشت، این که سرخپوستان قبیله فلان در شمال مسب رودخانه ی فلان ذرت و فلان می کاشتند چه جذابیتی ندارد. اما تقریبا از صفحه صد به بعد داستان‌ها معنادارتر می‌شود. و هر چقدر هم جلو می رویم معنادارتر می‌شود.
دعواهای بین فرانسه و انگلیس، سلطه ی انگلیس، دعوا با سرخپوستان و جانبداری آنها از طرف ها اروپایی، زمزمه های استقلال ، انقلاب، جنگ و استقلال، پدران بنیانگذار، بزرگواری های واشنگتن ، فرانکلین، همیلتون و جفرسون که نقش عمده ای در آمریکا شدن آمریکا داشت، گسترده شدن قلمرو، تثبیت ، رونق اقتصادی، دعواهای نژادی ، جنگ داخلی، جنگهای جهانی، سقوط وال استریت، جنگ سرد تا ریاست جمهوری جانسون مطالبیست که در این کتاب به آن پرداخته می شود.
        

          کتاب شامل چند افسانه از ملل مختلف، اکثرا آفریقاییست که از فرانسه ترجمه شده ( توضیحات کتاب اشتباه است) و چه شیرین ترجمه کرده شاملو. جوری که آدم مطمئن نیست متن اصلی به همین زیبایی نوشته شده باشد. قصه ها هم برای بچه ها مناسب است و هم برای آدم بزرگها اشاراتی نمادین و استعاری دارد. هیچ کدام از داستان ها را نشنیده بودم و همگی جدید بود. یک داستان در مورد سیاه ها و سفید ها و دلیل جدایی آنها و چرایی برتری سفیدها به سیاه ها قشنگتر از بقیه بود. 
        

          بخشی از کتاب در مورد قصه های اسطوره ای یونان است، آن بخشش خواندنیست با این تفاوت با سایر آثار که تا حدی این قصه ها رو تحلیلی پیش می‌برد. بهترین و کاملترین قسمت شروع ماجرا و به وجود آمدن اسطوره های اولیه است که خیلی دقیق و مفصل توضیح داده شده.
یک بخش دیگر در مورد آیین ها و ادیان یونان باستان است که اینجا یک مقدار تخصصی می شود و خواندنش علاقه و انگیزه می‌خواهد و شاید به درد همه نخورد. 
برای علاقه مندان به اساطیر یونان باستان کتاب بدی نیست.
        

          با این که کتاب از انتشارات خود سازمان بورس بود اما کتاب خوبی نبود، کلیات به صورت شعاری و غیر کاربردی - فلان چیز درست است، فلان چیز سبب تاثیر بر این میشود، باید دقت کرد،انتخاب درست باید انجام داد- برای یک تازه کار منابع خیلی بهتری وجود دارد و برای یک حرفه ای که تقریبا فاقد نکته ی جدیدیست.  انتهای کتاب خلاصه ای از بیست و سه درس از وارن بافت آمده که آن هم از بس خلاصه است مطالب جا نمی افتد. شاید این کتاب برای دهه هشتاد کتاب بدی نبوده باشد ولی در عصر حاضر خیلی بیشتر از این حرفها از یک منبع انتظار می‌رود. 
همین کتاب سندی بر این نظریه آدام اسمیت است که دولت -نه تنها تاجر، کشاورز و صنعتگر- که حتی ناشر خوبی هم نیست.
توصیه میکنم اگر تازه کارید و می‌خواهید در سهام سرمایه گذاری کنید یونیت صندوق های سرمایه گذاری مشاع بخرید. این توصیه از همه ی مطالب این کتاب برای شما مفیدتر است. و اگر‌حرفه ای هستید قطعا این کتاب اندازه ی وقتی که بابتش می‌گذارید نفعی به شما نمی‌رساند.
        

          این کتاب تاریخ را روایت نمیکند، بلکه تحلیلی پیش می‌رود. وقایع مهم تاریخی (مثل جنگ ایران و عراق)شاید در دو خط توصیف بشوند. و این نکته ی مثبتیست چون داستان تاریخ ایران مدرن را کمابیش همه شنیده ایم.
نکات تازه این در این کتاب آموختم. یکی درک بهتری از دوران قاجار بود و اینکه حکومت مرکزی اساسا قدرت فراگیری نداشت. حتی در زمان ناصرالدین شاه حوزه حکمرانی شاه و دربار به مرکز و اطراف آن محدود میشد. یک ایران متحد زیر یک لوای واحد از زمان رضاشاه معنا پیدا کرد. با این اوصاف تازه فهمیدم چرا شاهی برای مسافرت خارج از یک بانک انگلیسی یا روسی مجبور به استقراض می‌شده. و دیگر اینکه چرا ارتش ایران در شهریور بیست هیچ مقاومتی در برابر قوای متفق نداشت. چون اساسا توان این کار نبود. 
نکته های دیگری از این دست هست که کتاب را خواندنی می‌کند.
البته کتاب گاهی اشتباهاتی دارد که وقتی آنها را می‌بینی دلت می‌لرزد که نکند در بین مطالبی که خوانده ای و آموختی هم اشتباهاتی بوده باشد. اشتباهاتی در این حد که جایی گفته است حبیب الله عسگر اولادی ، برادر وزیر بازرگانی بوده است. در حالیکه خودش وزیر بازرگانی بوده است.
در مجموع کتابی خوش خوان و مفید است. 
        

          کتابی خوب شامل تعداد زیادی مسائل فلسفی.  به مورد زیر توجه کنید. تم کلی کتاب یک همچین چیزیست:

یک نفر توی خیابون شما رو گیر میندازه و اسلحه ای روی سرتون میزاره و میگه یا برو خونه و یک سیلی محکم به خواهر کوچیکت بزن یا میکشمت. شما میدونید که با جدا شدن از اون آدم اون دیگه دسترسی به شما نداره. 
در حالت عادی شما بهش میگید این کار رو انجام میدین. ازش جدا میشین. می آیند خونه و زیر قولتون میزنین و همچین کاری نمی کنید. و تمام

اما خفت گیر داستان ما توانایی عجیبی داره. و میتونه از بادی لنگوئیج و حالت صورت شما بفهمه که شما راست میگین یا دروغ. شما از ترس جونتون  بهش قول جدی میدین که بزنین. اما وقتی خونه میرسین. و از دسترس اون خارج میشید دیگه دلیلی نداره این کار رو انجام بدین. اما خفت گیر محترم باهوش تر از این حرفهاست. و باز متوجه میشه که شما در زمانی که دسترسی بهتون نداره کار دلخواه اون رو نمی‌کنید. پس اسلحه رو به سختی رو پیشونیتون فشار میده و آماده شلیک میشه. شما این بار جدی جدی نیت میکنید که بزنید. لحظه ی زدن سیلی رو تصور می‌کنید. عذاب وجدان میگیرید. ولی چاره ای نیست. بعدا ازش معذرت‌خواهی خواهید کرد. وقتی از مرد جدا شدین مستقیم میرید خونه و روبروی خواهر وایمیستین دستتون رو بلند میکنید و ...  ولی دلیلی برای زدن نمی‌بینید. قطعا نمیزنید. چرا بزنید؟ اون که دیگه تسلطی رو شما نداره.
همینجور که دارید به این چیزا فکر می‌کنید خفت گیر مسلح اخمی میکنه و میگه تمام افکارتون رو داره میخونه. شما مستاصل میشید. خفت گیر آماده شلیک میشه....

شما باشید چه کار میکنید؟
        

          این کتاب مجموعه ۳ مصاحبه با آقای دکتر زیباکلام است. پیرامون مسائل  مربوط به روشنفکران دینی و انقلاب اسلامی. اگر دنبال کننده آثار و اندیشه های زیباکلام باشید مطالب کتاب برای شما تا اندازه ای تکراری خواهد بود. البته  نکات جدید هم دارد. 
        

          ای کاش می‌توانستم تک تک مردم این سرزمین را وادار کنم که این کتاب را بخوانند. چه قدر جامعه ی ما از بابت دیدگاه‌ اقتصادی ضعیف است. چرا در دانشگاه ها چند واحد اقتصاد تدریس نمیشود؟ چقدر این کتاب خوب است.
        

          بهنود با قلم توانمندش، داستان و تاریخ را به هم آمیخته. معلوم نیست تاریخ ،داستان گونه دارد روایت میشود، یا قصه ای با شخصیت های و وقایعی تاریخی می‌خوانیم.
این نکات درباره کتاب به ذهنم رسید:
۱. روایت کتاب چندان مبتنی بر فکت و سند و مدرک نیست. یا باید به نویسنده اعتماد کنید یا فقط فکر کنید دارید رمان می‌خوانید.
۲. کتاب تا نیمه ی اول تقریبا راجع به این سه زن نیست. بیشتر راجع به پدرانشان و شرایط حاکم بر روزگار آنان است. از نیمه ی دوم این بانوان کم کم در داستان جا پیدا می‌کنند.
۳. کتاب پر از اسامی فلان الدوله و چی چی السلطنه است که شاید کمی گیج کننده و ملال آور باشد.
۴. این کتاب به نسبت کتاب خانم، دیگر اثر بهنود، یک سر و گردن پایین تر قرار می‌گیرد. اگر می‌خواهید یکی را انتخاب کنید حتما سراغ خانم بروید.
۵. عجب بالا و پایین داره دنیا.
        

          با کتاب های خودیاری و خودشناسی میانه ی عالی ندارم. حقیقتش از کتابهای دوباتن هم بهره ی چندانی نبرده بودم ( به جز تسلی بخشی های فلسفه) اما این کتاب خوب بود.
کم حجم و کاربردی و روشنگر است. دید تازه ای به خواننده میدهد. هم توصیه میکنم. هم در آینده باز میخوانمش.
        

          اگر مثل من هیچ چیز از بیت کوین نمی دانید با خواندن این کتاب هم چیزی به شما اضافه نمی شود. توضیحات نسبتا تئوریک که ان ها هم چندان راهگشا نبودند.  شاید برای درک این پدیده کتاب خواندن بهترین راهکار نباشد.
        

          مگه آدم‌موقع کتاب خوندن هم بغض میکنه؟ حالا فیلم یه چیزی. ولی کتاب آخه؟ شدنیه؟

بله. ممکن است کتابی اشک آدم را در بیاورد.

خانوم. نوشته مسعود بهنود لامصب. چه چیزی خلق کرده ای آقای روزنامه نگار. چقدر از زندگی این شاهزاده ی قاجاری واقعی بود چقدرش داستان پردازی های مسعود خان بود. نمی دانم. ولی هرچه بود دل را با خود میبرد. آدم را با رنج های یک زن، از کودکی تا پس از مرگ همراه میکرد. از سلطنت باباشاه (مظفرالدینشاه) تا ۱۱ سپتامبر. چه توصیفات قشنگی داشت. چه قصه های دیو و پری که نقل نمی کرد. و چه غافلیم ما که در دنیای خانوم ها و نزهت ها و بهنودها، اسیر چرخ روزمرگی شده ایم. 

خلاصه که آقا، خانم. کتاب بخوانید. کتاب خوب بخوانید، کتاب خانوم را بخوانید.
        

          کتاب خوبیست. با خواندن این‌کتاب با فلسفه ی غرب آشنا نمی شوید. بلکه به انتخاب نویسنده ی کتاب به بخش هایی از فلسفه ی بعضی فلاسفه از منظری نو نگاه خواهید کرد. نگاهی که شاید واقعا در زندگیمان بهش احتیاج پیدا کنیم. خود من این روزها در شرایطی هستم که بخش مربوط به ژان پل سارتر برایم‌خیلی دلنشین و شیرین بود.
        

          کتاب حامل موضوعی حساس و به اعتقاد من سرنوشت ساز است. بشر به کدام سمت میرود. کتاب شامل چندی مقاله ی پنج شش صفحه ای ژورنالیستی است. توصیف اقتدارگرایی زمانه ی ما، قضاوت اخلاقی آن، خطراتی که متوجه لیبرال دموکراسی است و نهایتا راههای مواجهه با اقتدارگرایی. ترجمه اش عالی نیست. برای خواننده ی ایرانی شاید کمی ارتباط برقرار کردن با آن سخت باشد. اما موضوع کتاب آنقدر مهم است ‌که به شخصه دیگران را به خواندن آن دعوت میکنم.
        

          رمان بدی نبود. هم‌به لحاظ ادبی، هم ترجمه، هم‌داستانگویی و هم بارقه های روانشناسانه. حسین یعقوبی مترجم خوب و گزیده کاریست. یک داستان جنایی که میتواند شما را غافلگیر کند.