یادداشت‌های محمد ابراهیمی (26)

          سیاوش کسرایی شاعر درجۀ یکی نیست؛ امّا آن‌چه او را به جایگاهی قابل‌توجه در شعر معاصر فارسی رسانیده، منظومه‌های بلندی‌ست همچون: «آرشِ کمانگیر»، «قصیدۀ درازراهِ رنج تا رستاخیز» و همچنین «مُهرۀ سرخ». البته از شعرِ «والا پیامدارِ!» او نیز نباید گذشت؛ شعری که با صدای فرهاد مهراد عجین شده و در خاطر خیلی‌ها نقش بسته است.
امّا گلایه‌ای هست از انتشارات مروارید: «بر اشتباهاتی که ویراستار در این کتاب مرتکب شده چه نامی می‌توان نهاد به جز جنایت علیه شعرِ سیاوش کسرایی؟ هر کسی که این کتاب را تهیه کند از همان آغاز، باید قلم به دست بگیرد و دم به دقیقه کلمه‌ای را اصلاح کند. از انتشارات مروارید توقع خیلی‌بیشتری می‌رفت... .»
این نسخه از اشعار کسرایی را به هیچ‌وجه پیشنهاد نمی‌کنم.
        

          تعدادی غزل.
شاعر در برخی از غزل‌ها، ساختارشکنانه عمل کرده است.
به دلم ننشست.
        

          شاعر خیلی‌خوبی‌ست. هرچند غزلیاتش چندان به دلم ننشست؛ اما در سپیدسرایی، خارق‌العاده عمل کرده است.
لازم به ذکر است که کتاب حاضر، به عنوانِ کتابِ سالِ نابینایانِ ایران برگزیده شده است.
پیشنهاد می‌شود.
        

          به نظر من انتشارات پاگرد، از نظر طراحی خلّاقانه، یه انتشارات خاص محسوب میشه. جلد کتاب حاضر، هیچ طرحی نداره اما از نظر طراحی درونی، بی‌نظیره. باید دید؛ قادر به توصیف نیستم.
افسوس که کتبِ این نشر، خیلی سخت پیدا میشه... .
        

          «برای چه؟ برای چه؟»
عنوانِ کتاب، مرا فریفت!
این داستان در مجموعۀ «تمشک»، انتشارات افکار جدید، با ترجمۀ علیرضا جباری (آذرنگ) و تحت عنوانِ «پس از طوفان» چاپ شده بود و من نیز چندی پیش، آن را خوانده بودم. داستانی کوتاه و در عین حال، سخت متأثرکننده است که تولستوی در آن، نهایت انزجار خود را از دولتِ وقتِ روسیه ابراز داشته است؛ اما خواندنِ این کتاب، خالی از لطف نبود؛ چرا که در ابتدای کتاب، مترجم، اطلاعاتی مفید در مورد لهستان و شرایطِ این کشور در قرن‌های هجده و نوزده ارائه کرده که پیش از مطالعۀ داستان، می‌تواند کارآ باشد. منتها چون چاپ نخست بوده گاهی اشتباهات تایپی به چشم می‌خورَد؛ امید که در چاپ‌های بعدی برطرف شود. اولین کتابی است که از این نشر خواندم و انصافاً کیفیت چاپ و ترجمۀ خوبی داشت. ترجمۀ حاضر را به ترجمۀ جباری ترجیح می‌دهم.
پیشنهاد می‌شود.
        

          هنرجویانِ تار و سه‌تار، پس از اتمامِ نواختنِ قطعاتِ جلد اول، که سبزرنگ است، به سراغِ قطعات این کتاب می‌روند. قطعاتِ کتابِ حاضر تا حدودی از کتابِ پیشین، پیچیده‌تر و در عینِ حال، مأنوس‌تر به نظر می‌رسند.
        

          بیشتر کسانی که تار یا سه‌تار در آغوش می‌گیرند به احتمال زیاد با نواختنِ قطعات این کتاب، نوازندگی را آغازیده‌اند. شاید قطعاتی از کتابِ حاضر، بدقلق باشند و برای گوشِ نوازندۀ تازه‌کار، نامأنوس؛ اما به طور معمول برای شروع، این کتاب توسط استادان به هنرجویان معرفی می‌شود.
        

          کتابِ حاضر، به ریشه‌یابیِ اساطیر و افسانه‌های روسی می‌پردازد و  اطلاعاتِ بسیار ارزنده‌ای در این خصوص ارائه می‌دهد. این کتاب می‌تواند شما را به شناختِ بیشتر و عمیق‌تری از ادبیات روسیه برساند.
        

          این کتاب، حاوی عجیب‌ترین داستان‌هایی‌ست که من در عمرِ نه چندان بلندِ خود خوانده‌ام. داستان‌هایی که شخصیت‌هایشان، در طُرفة‌العینی می‌میرند و زنده می‌شوند؛ با کوبیدنِ پا بر زمین، مسخ می‌شوند و با گفتنِ جملاتی عجیب و غریب، معجزه می‌کنند. شخصیت‌هایی با اسامی عجیب مثل: «کوزمای زودپولدارشو!» و سرزمین‌هایی با عناوینِ عجیب‌تر مثل: «سرزمینِ سه بار نُه، آن سوی قلمروِ سه بار دَه!» و این، تنها بخشی از مجموعۀ آفاناسیف است!
داستان‌هایی کوتاه، بی‌منطق؛ اما فوق‌العاده تأثیرگذار.
پیشنهاد می‌شود.
        

          افسانه‌ها و قصه‌های عامیانه:
کوتاه و بی‌منطق؛
اما فوق‌العاده تأثیرگذار.
        

          نامه‌های شاملوی پسر، چندان چنگی به دل نمی‌زند؛ صرفاً شاید اطلاعات جالب‌توجهی بدهد از آن روزگار. اما وای از زمانی که شاملوی پدر، دست به قلم می‌بَرَد. حتی سلام و احوال‌پرسیِ او مرا می‌آشوبد.
        

          شعر شفیعی کدکنی، محتاج به درک بالایی از شعر فارسی‌ست. طبیعتاً شاعری که از رودکی سمرقندی تضمین می‌کند، شاعر آسانی برای مخاطب عام شعر فارسی نیست. دلیل نیز واضح است: «ایشان، عمر خود را وقفِ پژوهش در ادبیات فارسی کرده.» در نتیجه، برای بُردنِ بیشترین بهرۀ ممکن از شعر ایشان، باید با ادبیات فارسی، خصوصاً کلاسیک، آشنا بود.
در انتها باید اشاره کنم که در ابتدای این گزیده، گفت‌وگویی با شفیعی کدکنی به چاپ رسیده که خواندنش برای من فوق‌العاده شیرین بود.
پیشنهاد می‌شود.
        

          بهخوان، اشتباهی مرتکب شده است و کتاب‌های «ن» و «ی» را یک کتاب فرض کرده است؛ در حالی که این‌ها، دو تا کتاب جدا هستند.
به قولِ خودِ جنتی، زیاده‌عرضی نیست؛ تنها، عرضی هست در خصوص انتشارات فصل پنجم:
این انتشارات، خود را ناشرِ تخصصیِ شعرِ فارسی می‌داند. در صورتی که به عقیدۀ این بنده، لایقِ این عنوان نیست. ویراستارِ کتابِ شعر، علاوه بر هوشِ سرشار، باید دقت زیادی به خرج دهد و جایی برای اشتباهِ مخاطب در خوانشِ اشعار باقی نگذارد. در این کتاب، چندین مورد بی‌دقتی سراغ دارم؛ و این در حالی‌ست که این کتاب، هفت بار تجدید چاپ شده است. فاصله و نیم‌فاصله، خیلی اهمیت دارد. نمی‌دانم چرا دوستان متوجه نیستند. نکتۀ بعدی، ظاهرِ کتاب است. کمی سلیقه به خرج دهید. جزئیات، مهم است.
        

          به خاطر دارم شفیعی کدکنی در یکی از آثار خویش، چنین گفته است: «شعرِ فریدون مشیری، مهربان است!»
اما شعر که نباید مهربان باشد. شعر باید بسوزانَد؛ گریبان بگیرد، سیلی بزند و موی برانگیزد.
من از مُفصّلِ این نکته مُجمَلی گفتم.

در ضمن؛ در توضیحاتی که برای این کتاب در این صفحه ارائه شده است، کلمۀ «حال» باید به «احوال» تحوّل یابد. ای که دستت می‌رسد، کاری بکن.
        

          به قولِ سایه: «نمی‌دانم چه می‌خواهم بگویم.»
حسین منزوی، شاعرِ عجیبی‌ست با اوزانِ نامألوف و مفاهیمِ غریب. حقیقتاً گاهی اوقات، برق از سرِ آدم می‌پَرانَد. البته باید بگویم که همیشه هم این‌طور نیست!
به عنوانِ مثال، غزلی هست که شاعر در آن، از زبانِ عشق، سخن می‌گوید؛ با این مَطلَع: «نامِ من عشق است. آیا می‌شناسیدم؟»؛
که می‌رسد به این بیت: «این‌چنین بیگانه از من رو مگردانید / در مبندیدم به حاشا، می‌شناسیدم!»
به خاک و خونِمان کشیدی آقای منزوی...
        

          چندی پیش، داشتم برگۀ امتحانی طفلی دوازده ساله را تصحیح می‌کردم که نوشته بود: کتابِ بوستان، اثرِ قیصر امین‌پور است. خیلی وقت است که از مواجه شدن با این موارد تعجب نمی‌کنم. چرا که فی‌المثل، طفلی دیگر، منطق‌الطیر را از آثار اگزوپری می‌دانست! اما در این مورد که یک دانش‌آموزِ فارسی‌زبان، بوستان را از آثار قیصر بداند بسی جای تأمل است. با خود اندیشیدم این طفلک که تقصیری ندارد. کتاب‌های ادبیات او را پر کرده‌اند از اشعار قیصر امین‌پور.
قیصر امین‌پور، انصافاً شاعرِ خوبی‌ست؛ بر منکرش لعنت. اما به قدری او را برجَسته ساخته‌اند که دانش‌آموزِ بی‌چاره خیال می‌کند بوستان را قیصر نوشته است. با ناخودآگاهِ فرزندان ایران چه کردند که هر زمان، حرفی از شعر و شاعری به میان بیاید قیصر امین‌پور را به خاطر می‌آورد؟ قیصر امین‌پور شاعر انقلاب است و شاید به همین دلیل، اربابانِ ما جوری رفتار می‌کنند که: «قیصر، حتی از سعدی هم بالاتر است.» بر منکرش، رحمت!
با همین تصمیمات مغرضانه، کاری کردند که قیصر امین‌پور حتی از جایگاهی که شایستۀ آن است بی‌نصیب بمانَد.
چون غرض آمد هنر پوشیده شد.
بگذریم پیش از آنکه به اطنابِ مُمِل گرفتار آییم.
و اما در مورد این کتاب:
معمولاً شاعر با گذر زمان، پخته‌تر می‌شود. اما انگار این قاعده، برای امین‌پور، صادق نیست. تنفس صبح (۱۳۶۸)، غزلیات خوبی دارد و آینه‌های ناگهان (۱۳۷۲)، نیمایی‌هایی دلپذیر. اما نمی‌دانم چرا مجموعه‌های بعدی، به صورت کلی، چندان چنگی به دل نمی‌زنند.
این کتاب، گزیدۀ خوبی‌ست و ویراستار نیز  دقت کافی داشته است. پیشنهاد می‌شود.
        

          بِسوده‌ترین کلام است
کلامِ شاملو.
        

          نشر نگاه، بعضی مواقع ریپ می‌زند!
و این کتاب، یکی از همان مواقع است.
رولانِ بیچاره.
        

          و جاودانگی رازش را با تو در میان نهاد جناب شاملو.
        

          کتابی خشک و حوصله‌سربر، اما فوق‌العاده ارزشمند برای پژوهش. با اینکه خواندن نامه‌های دیگران، غیراخلاقی به نظر می‌رسد ولی با این کار، می‌توان به درک عمیق و عجیبی از یک شخصیت رسید. در این کتاب، تحول تدریجی تولستوی، از زاویه‌ای جدید به نمایش گذاشته شده است. تولستویِ جوان در نامه‌هایی که نوشته، بی‌اندازه ورّاج، ضعیف، چشم‌دریده و عقل کل می‌نماید. در حالی که به مرور، ورق برمی‌گردد و خواننده، این تغییر را به نظاره می‌نشیند.

ترجمۀ مشفق همدانی، خوب بود اما عالی نه. ویراستار هم، گاهی اوقات کم‌دقتی کرده است.