بریده‌های کتاب مبین محمودی

تزاوروا تلاقوا ... برخوردهایتان زیاد بشود، از برخوردها بیاموزید و دل نیرومند را بدست بیاورید. برخوردها خاصیتش درگیرى‌هایش است. در درگیرى‌هاست كه آدم‌ها اندازه‌هاشان مشخص مى‌شود.

ما خیال مى‌كنیم كه اگر زندگى یك زندگى بى‌دردسر و بدون درگیرى باشد، یك زندگى مناسبى است، در حالى كه آنچه كه مطلوب است و آنچه كه به آدم‌ها تكامل مى‌دهد و آنها را رشد مى‌دهد و بهره‌مند مى‌کند این است كه در هر برخوردى بیاموزم كه چگونه موضع‌گیرى كنم و در هر موقعیتى چگونه با مسائل روبرو بشوم. اینجاست كه دیگر آدم دنبال یك زندگى بى‌دغدغه و بى‌درگیرى نیست. برایش این مسأله است كه با هر درگیرى و با هر گرفتارى چه باید بكند. بین خودش و مشكلات حائل نمى‌اندازد، از مشكل فرار نمى‌كند، بلكه مى‌كوشد كه از مشكلاتى كه برایش شكل مى‌گیرد بهره‌مند شود، یعنى؛ از مشكلات، بهره‌مندى بدست بیاورد.

انسان با آن عظمت، در جهانى زندگى مى‌كند همراه نظام و سنت و در جامعه‌اى زندگى مى‌كند همراه ارتباط و پیوست. و نشاط این انسان، در بى‌نیاز شدن و تأمین شدن تمام كمبودها و شكوفا شدن تمام استعدادهاى اوست، نه در هرز كردن استعدادها و نه در احتكار كردن آنها، كه این هر دو درگیرى مى‌آورد و رنج مى‌زاید.

هنگامى كه من با مقایسه‌ها، ارزش‌هاى بیشتر خودم را یافتم و با شهادت استعدادهایم، كار بزرگ خودم را شناختم و از تنوع و تكرار و از لذت و خوشى، به تحرك و به خوبى‌ها رو انداختم، با این بینش، دیگر هیچ تنوعى مرا ارضاء نخواهد كرد و هیچ چشمى و هیچ دهانى و هیچ دلى، جایگاه من نخواهد بود، كه من در این تنگناها نمى‌گنجم و در این محدوده‌ها، محبوس نمى‌شوم. هنگامى كه با همین مقایسه، عظمت من مشخص گردید و كار من نمودار گشت، ناچار من به شناخت دنیا راه مى‌یابم. اگر نقش من تحرك باشد و كار من حركت، ناچار دنیا راه من خواهد بود و در این راه من نباید گردى به پا كنم و دلى را بگندانم و كسى را به خود جلب كنم و خودم را در چشم‌ها بنشانم.

قناعت به سود اندک و گردش مستمر سرمایه اندیشه‌ی تازه‌ای بود که با تفکر رایج و سنتی اقتصادی که یکی از اصول اساسی آن کسب و کار به نیت اخذ درآمد کافی برای ادامه‌ی حیات و امرار معاش بود، تفاوت بنیادین داشت و باید گفت که یهودیان بنیانگذاران این اصل جدید تجارت بودند. اعتقاد رایج این بود که منفعت چیزی است که سنت و عرف تعیین می‌کند و باید ثابت بماند، اما بر اساس این اندیشه‌ی جدید، منفعت آن کمیتی بود که هر بازرگانی به شخصه تعریف می‌کرد. این امر به نوبه‌ی خود نوآوری بزرگی بود و باعث و بانی آن هم یهودیان بودند. یهودیان اعتقاد داشتند که میزان سود هر معامله‌‌ی تجاری را بازرگان و بر اساس تشخیص خود باید تعیین کند. هم او بود که تصمیم می‌گرفت هر کالایی را با چه میزان سود بفروشد و گاه تصمیم می‌گرفت که در معامله‌ای اصلاً سود نکند، اما با این حال و برای جلب مشتری و کسب سودهای آتی، آن معامله را با ضرر به انجام برساند.

من فقط یک آرزو دارم و تمام وجودم و قوای وجودم طالب رسیدن به این آرزوست. مدت‌هاست این آرزو در سر من است، آن هم با چنان شوقی که دیگر مطمئنم به آن می‌رسم... زود هم به آن می‌رسم، چون سراپای وجودم را فراگرفته. من از شوق رسیدن به آرزویم دارم می‌سوزم.

انبیا می‌گویند برای ساختن انسان باید محیط مناسب، محیط سالم، محیطی که بتواند او را در خود بپروراند، تربیت کرد و بس. انبیا می‌گویند دانه‌دانه نمی‌شود قالب گرفت، کارخانه باید درست کرد. انبیا می‌گویند اگر بخواهیم ما یکی‌یکی آدم‌ها را درست کنیم، شب می‌شود و عمر می‌گذرد؛ جامعه لازم است، نظامی لازم است، باید در منگنه‌ی یک نظام، انسان‌ها به شکل دلخواه ساخته بشوند و بس، فقط همین است و بس.

آنی که خیال می‌کند دین با عقل منافات دارد، یا دین را نمی‌شناسد یا عقل ندارد، و اِلّا کسی که دارای عقل است، کسی ک عقل را آزموده و تجربه کرده است و دین را هم می‌شناسد، خوب می‌داند که دین هیچ منافاتی با دانش بشر و با عقل بشر نمی‌تواند داشته باشد اصلاً؛ و ندارد. آنچه که دین بگوید، عقل‌های صحیح می‌فهمند و می‌پسندند.

متأسفانه هنوز برای بسیاری از ملتهای اسلامی، مرز بین «اسلام آمریکایی» و «اسلام ناب محمدی‌» و اسلام پابرهنگان و محرومان و اسلام مقدس‌نماهای متحجر و سرمایه‌داران خدانشناس و مرفهین بی‌درد، کاملاً مشخص نشده است و روشن ساختن این حقیقت که ممکن نیست در یک مکتب و در یک آئین، دو فکر متضاد و رودررو وجود داشته باشد از واجبات سیاسی بسیار مهمی است.