ظهور یک نابغه ، این شما و این هم عالیجناب چخوف !

نوشتن درباره چخوف ، جسارت میخواد. چخوف اینقدر بزرگه و اینقدر به گردن ادبیات جهان حق داره که هرچقدر بخوایم در مدحش بنویسیم ، باز هم کلمه برای توصیف این همه نبوغ کم میاریم. 
این پزشکی که فقط ۴۲ سال عمر کرد در قرن رمان نویسی ، بین نویسندگان بزرگ و غول های روسی و فقط با ۵ نمایشنامه تبدیل به یکی از بزرگترین نویسندگان و درام نویسان جهان شد. 
طنزنویسی که مدام وضعیت مردم در روسیه خسته و در آستانه انفجار رو به سخره گرفت و سعی کرد تلخی ها و زشتی ها و حتی مسئله مهمی مثل مرگ رو به کمدی تبدیل کنه . 

ما با نویسنده ای سر و کار داریم که استاد همه استادهاست.  بدون نوشتن هیچ رمانی و فقط با داستان های کوتاه و نمایشنامه هاش تبدیل به نویسنده ای شد که تا با امروز کمتر کسی توان نزدیک شدن به قله ای که او بر روی اون نشسته رو داشته باشه. 

صحبت از چخوفه... عالیجناب چخوف.

در نظرسنجی ای که چند سال پیش یکی از شبکه های تلوزیونی بریتانیا از بیش از ۵۰۰ کارگردان و بازیگر برجسته تئاتر انجام داد ، چخوف بعد از شکسپیر ، دومین درام نویس برتر همه ادوار انتخاب شد‌ . بالاتر از غول هایی مثل اوریپید ، بن جانسن ، مولیر و...
این درحالیه که در ادبیات روسیه اساسا نمایشنامه خیلی پر رنگ نبوده و تا بوده رمان بوده و داستان. 
حتی بزرگانی مثل پوشکین ، تالستوی ، تورگنیف، آستروفسکی و... که دست به خلق آثار نمایشی زدند ، نتونستند به جایگاه چخوف برسند و آثار نمایشی این بزرگان در قیاس با آثار دیگه شون در درجه دوم و حتی سوم اهمیت قرار داره. 

ما در هامارتیا ، سیر خواندن چخوف رو آغاز کردیم و میخوایم به دیدار این نویسنده بزرگ بریم. ابتدا با ۶ نمایشنامه کوتاه شروع کردیم که در نوع خودش خوندنی ، جذاب و جالب بود. 
نمایشنامه هایی که از کمدی خاص خود چخوف بهره میبره. انسان هایی که ملموس هستند.  از فضا نیومدند و در اطراف خودمون میتونیم مثال های زیادی رو شبیه این افراد ببینیم. 
نمایشنامه جشن سالگرد برای من بسیار خاصه چون قبلا این نمایش رو به روی صحنه بردم و خاطرات خوبی ازش دارم.

این نمایشنامه ها با همه کوتاهی شون ، طبیعتا به پای آثار بزرگ ( ایوانف ، مرغ دریایی ، باغ آلبالو ، سه خواهر و دایی وانیا ) نمی رسند. این آثار در واقع داستان های کوتاه چخوف بودند که خود چخوف اونها در تبدیل به نمایشنامه کرده. 

برای شروع چخوف خوانی،  گزینه های خوبی هستند . ترجمه ناهید کاشی چی هم که مستقیم از روسی به فارسی ترجمه شده ، خوندنی و روون و جذابه. 

توصیه می کنم این ۶ اثر کوتاه رو مطالعه کنید و از نبوغ عالیجناب چخوف لذت ببرید. 

🔥 تصویر متعلق به اجرای نمایش " جشن سالگرد " به کارگردانی محمدرضا خطیب و بازی مینا نوجوان و محمد جلوه دار در آبان و آذر ۱۴۰۰ در خانه نمایش مهرگان تهران می باشد.
        

          در این کتاب با شش نمایشنامۀ تک‌پرده‌ای روبروییم که به ترتیب عبارتند از:

ـ آواز قو
ـ شب قبل از محاکمه
ـ در جاده بزرگ
ـ زیان‌های استعمال دخانیات
ـ جشن سالگرد
ـ عروسی

در تمام نمایش‌ها، روحیات و رفتارهای عادی مردم روسیه در آن دوران را می‌بینیم که بسیاری از آنها در مردم کشور خودمان هم دیده می‌شود، حال کم یا زیاد.

در این شش نمایشنامه، چخوف از دلبستگی‌های مردم جامعه‌اش به مسائلی کم‌اهمیت و کم‌ارزش گفته است و نشان داده که مردم بیش از متن که اصل است؛ شیفته، پیگیر و در جستجوی حاشیه‌اند که کم‌ارزش‌تر و کم‌اهمیت‌تر است و فرع به حساب می‌آید.

ما هر روز در زندگی روزمره با این گروه‌ها از مردم جامعه روبرو می‌شویم که تنها به دنبال کسب منافع شخصی‌اند و جز آن چیزی برایشان اهمیت ندارد و همین کارهای ساده، در روابط انسانی به نوعی جنایت‌هایی نابخشودنی و بزرگ محسوب می‌شوند که ریشۀ اعتماد و ارتباطات درست انسانی را از بیخ و بن می‌خشکانند و بر می‌کَنَند.

کلام چخوف ساده است و با کمک واژگانی نه چندان دشوار یا هنری، بناهایی زیبا ـ به جهت توصیف ـ و جالب توجه از زندگی مردم به ما نشان می‌دهد که با این جزئیات کمتر دیده‌ایم.

گاهی نیز با چند جمله به ناخودآگاه آدم‌ها نقبی می‌زند و ذات آنان را برای خوانندگان برملا نموده و آنها را رسوا می‌کند.

و در مجموع این نمایشنامه‌ها،  آن‌گونه که انتظار داشتم، جذبم نکردند؛ هرچند پر از نکته و مطلب بودند و از خواندن‌شان خسته نشدم و لذت بردم. 

شاید هم انتظارم از نویسنده با چیزهایی که از او شنیده بودم، آن‌قدر غیرواقعی بالا رفته بود که این ماجراها را ضعیف‌تر از تصوراتم دیدم. شاید هم دیدگاه من اشکال داشته باشد یا در شرایط خوبی این نمایشنامه‌ها را نخوانده باشم.
به هر روی؛ قصد کم‌ارزش نشان‌دادن کار نویسنده‌ای چون چخوف را نداشته و ندارم.
        

          🟢آثار چخوف ، دارای لحنی آرام و خالی از هرگونه درس اخلاقی یا انجام وظیفه است . تمامی این آثار با بیانی ساده و روالی طبیعی بدون هرگونه تصنعی به رشته تحریر درآمده اند ، به طوری که ملال واحساس  نارضایتمندی از زندگی و واقعیات آن ، چنان که است و آرزوی زندگی جدید ، چنان که باید باشد ، را در احساس و اعماق قلب خواننده و تماشاگر زنده می سازد
🔰در این کتاب چند نمایشنامه‌های کوتاه و تک‌پرده‌ای چخوف منتشر شده است‌،تقریباً عموم آنها به گونه ای آغاز می‌شوند که شخصیت اصلی به تفصیل وضعیت فعلی خود را برای تماشاگر توضیح می‌دهد. این توضیح بی‌واسطه صحنه را برای پیچیدگی‌های بعدی آماده می کند،موقعیتهای ساده ومرسوم اجتماعی مثلِ دوره‌ی عزاداری، یک مراسم خواستگاری، یک جشن عقدکنان، یک ضیافت عروسی و یک جشن سالگرد همگی موقعیت‌هایی نسبتاً رسمی هستند که هر یک از اعضای جامعه با آن‌ها آشناست ولی در نمایش های اینجا به نقطه طنزآلودی میرسند که اکثرا  پایانِ بازی شاهکار دارند
🔰ین هفت نمایشنامه کمدی تحت عنوان
1-آوازقو(کالخاس)اتود دراماتیک در یک پرده
2_بازیگر تراژدی علی رقم میل خود(طنزی در یک پرده
3_شب قبل از محاکمه
4_درجاده بزرگ(اتود دراماتیک در یک پرده)
5_زیانهای استعمال دخانیات(مونولوگ در یک پرده)
6_جشن سالگرد
7_عروسی
🔰آواز قو داستان بازیگر پیر تئاتری را روایت می‌کند که دوره اوجش به سر آمده و در روزگار افول خود به سر می‌برد. او روی صحنه و پس از اجرای نمایشی در‌حال جارو زدن است که خاطرات خود را مرور می‌کند و دیالوگ نمایش‌هایی که در آنها حضور داشته را بازگو و اجرا می‌کند. سوتلوویدف از سختی‌ها و ملالت‌هایی که در دوران بازیگری کشیده با خودش حرف می‌زند. سوتلوویدف، تنها شخصیت این نمایشنامه، مردی 68‌ساله است که در گذشته افسر ارتش بوده، اما به‌دلیل علاقه به تئاتر و رفتن روی صحنه، مقام خود را از دست داده است؛ گرچه در همین کار هم رو به تنزل رفته و از بازیگر نمایش‌های تراژدی به دلقک تبدیل شده است. او در ادامه کار هنری مجبور شده هر نقشی را برای پول بپذیرد. لباس او یک قبای یونانی و جوراب شلواری که بر پاهای 68ساله‌ و لاغرش کشیده است. در سرتاسر نمایشنامه «آواز قو» سوتلوویدف گفتارهایی از نمایش‌نامه‌های «شاه لیر»، «اتللو»، و «هملت» را از حفظ می‌گوید و اینها در تناقض با ظاهر و لباسی است که پوشیده.
🔰بازیگر تراژدی علی رغم میل خود:این داستان درباره‌ی پدر خانواری بود که می‌بایست به طور مرتب بین خانه‌ای ییلاقی که نزدیکان و عزیزانش تابستان را در آن جا گذراندند و شهری که وظایف زیادی در آن جا داشت، رفت و آمد کند.
بازیگر تراژدی هم چنان یک تک‌گویی خنده‌دار باقی ماند، با دوستی که نقش مردی جدی را بازی می‌کرد.
نمایش را با خواستن یک تپانچه برای خودکشی شروع می‌کند و آن را با نقل قولی از «اتللو» که در آن خون مخاطبش را می طلبد، پایان می‌دهد. در میان این دو قطب، موقعیت‌های پیش پا افتاده‌ای که او توصیف می‌کند، از فرط بیهودگی هستی گرایانه، در حد جهان تراژدی نیستند. مأموریت‌های مختلف باعث شده بود که قهرمان این نمایش در میان آشفته بازاری از اشیای بی‌روح زندگی کند.نمایشی دلچسب تحت عنوان تراژدین اجباری از این طنز تک پرده ای را تماشا کردم که خیلی دوست داشتم
🔰زیانهای استعمال دخانیات نیخین تحت فشار همسر خود، ناچار به سخنرانی علمی شده است. او در طول این سخنرانی اجباری، زندگی زن ذلیلانه‌ی خود را بر ملا می‌کند و نشان می دهد که در خانواده‌ی خود عنصری بی‌اهمیت است. با هر دست نوشته‌ی چخوف از این تک‌گویی، نیخین ناسزای بیش‌تری نثار همسر غایب خود می‌کند و به حالت خنثایِ اجباری خود، انزجار بیش‌تری نشان می‌دهد.
🔰در نمایش‌نامه‌ی کمدی جشن سالگردچخوف،بانکی قصد دارد پانزدهمین سالگرد خود را جشن بگیرد و در این جشن قرار است که شیپوچین، مدیر بانک از سهامداران به عنوان قدردانی هدیه‌ای بگیرد. او در تدارک نطق سپاسگزاری و کارمند او مشغول تهیه آمار است که کار آن‌ها با ورود همسر سبک سر و وراج شیپوچین و مرچوتکینا پیرزنی که مدام از طرف همسر کارمندش نق می‌زند، وطلب پول دارد قطع می‌شود. هر چه این زنان بیش‌تر حرف می‌زنند، مردها بیش‌تر از کار باز می شوند. هیئت اعزامی با لوح و کاپ نقره وارد می‌شوند و با صحنه‌ای از آشفتگی رو به رو می‌گردند: همسر مدیر غش کرده و روی مبل افتاده، پیر‌زنی  که مدام قیل و قال می‌کند، وکارمندی که زن‌ها را تهدید به قتل می‌کند.

🔰نمایش عروسی نمایش شاهکار فروپاشی یک رسم اجتماعی است. هر عمل ریاکارانه‌ای که از شخصی سر می‌زند، توسط شخص دیگری بر ملا می‌شود، اسرار هیچ‌کس مخفی نمی‌ماند. در طول نمایش می‌فهمیم که داماد برای جهیزیه‌ی مختصری که هنوز پرداخت نشده، تن به ازدواج داده است، هم چنین در می‌یابیم که خود عروس بر موقعیت خودآگاه نیست، والدین عروس آدم‌های بی‌فرهنگ تنگ چشم و لئیمی هستند، و این که مهمانان هیچ‌گونه خیرخواهی برای عروس و داماد ندارند. نمایش‌نامه حول یک فریب اساسی شکل گرفته است: برای فخرفروشی و زینت جشن از یک ژنرال، به عنوان یک میهمان عالی رتبه‌ی افتخاری دعوت کرده‌اند. مادر عروس یکی از دوستانش را مأمور آوردن این مهمان کرده

🔥این انتخاب بهترین گزینه بود  برای شروع سیر خوانشِ آثار چخوف 
        

          سلام و نور
این دومین نمایشنامه از چخوف بود و باید اعتراف کنم من اصلا از نبوغ چخوف در نویسندگیش هیچی نمیفهمم. به نظر من از اول تا آخر این دو کتابی که ازش خوندم یک نفر فقط داره غر میزنه و از زمین و زمان شکایت میکنه 🫠🫤
واقعا خوندنش خسته کننده بود.
زندگی شخصیتهاش چرا انقدر ملال آوره آخه😢
با اینکه به ظاهر همه چی سر جاشه ولی هیچکس راضی نیست ، آدمها همدیگه رو آزار میدن و باعث آرامش هم نیستن🫤🥴
به نظرم در تعریف ملال انگیز بودن زندگی و آدمها خیلی افراط میکنه/میکرده 🫠