یادداشت‌های وحید شریفی (25)

            داستانی خوب از نویسنده ای خوب.
داستانی از یهودیان مهاجر که هر کدام مردگانی سرگردان در دنیای زنندگانند. داستان در مورد هرمان است. هرمان که یهودی است در زمان حمله ی آلمانی ها به لهستان دو سال در یه انبار کاه توسط خدمتکارشان مخفی شده و در این حین همسرش تامارا و دو فرزندش به دست نازی ها کشته شده. بعد از این ماجرا به آمریکا مهاجرت می کند و در آنجا هم هر آن دنبال جایی میگردد که در صورت حمله ی نازی ها به آلمان آنجا مخفی شود و به سختی مخارجش را تامین می کند و از این بدتر توی دردسری می افتد که خودش برای خودش ساخته. 
          

             این کتاب که نه دقیقا میتوان گفت رمان است و نه داستان کوتاه. بنظرم میتوانی گفت رمانی است که به سبک داستان کوتاه های بهم پیوسته نوشته شده است. هر فصل داستان یکی از اهالی شهر کوچک کراسبی است. که هر داستان حسی از همذات پنداری را برای هر خواننده ای به همراه دارد. از مرگ و پیری و تنهایی گرفته تا روابط بین انسان ها و بیشتر روابط زناشویی و والدین و فرندان. شما انگار کسی هستید که با دانستن همه چیز بیشتر از هر کسی کارهایی که شخصیت ها انجام می دهند را درک می کنید ه چه جلوتر می روید با شخصیت ها به خصوص شخصیت های اصلی که آلیو کیتریج یکی از آنها است آشنا می شود و دلیل رفتار هایش را می فهمید. الیو که معلم بازنشسته ی ریاضی کراسبی بوده زتی بسیار درشت هیکل و در ظاهر زنی سرد و عجیب است اما در باطن او هم دقیقا مثل مابقی انسان هاست با همان تفکرات و روح انسانی. در کل داستانی بسیار دلنشین و انسانی است و معلوم است نویسنده زنی جا افتاده است که اینقدر روابط انسان ها را خوب ترسیم کردم بخوانیدش لذت می برید. 
          

            رمان وعده  برنده ی جایزه ی بوکر، داستانی ست درباره ی خانواده ای سفید پوست در آفریقای جنوبی. داستان در چهار فصل و با نام اعضای خانواده روایت می شود. روایت به گونه ای است که انگار راوی دست خواننده را می گیرد و همچون روحی هرجا دنبال خود می کشد. رمان وعده داستانی ست که بیشتر حول محور مرگ می گردد و خانواده ایی که این مرگ ها برای چند روز به هم نزدیکشان میکند. همانطور که از اسم داستان هم مشخص است وعده ای که پدر به مادر در هنگام مرگش داده و دختر خانواده آمور تنها شنونده و شاهد آن قول بود می چرخد و تا پایان عمرش هم دختر آن وعده را که پدرش فراموش می کند را از یاد نمی برد. داستان به اوضاع سیاسی آفریقای جنوبی هم می پردازد. در کل رمانی است که خواننده را پشیمان نخواهد کرد با شخصیت هایش که جاهایی جالب اند و جاهایی رقت انگیز. 
          

            داستانی ناباکوفی که با شطرنج گره خورده. بنا به گفته ی آپدایک رمان دفاع لوژین حماسه ی شطرنج است همانگونه که موبی دیک حماسه ی شکار نهنگ است. داستان درباره ی پسری عجیب است که نگاهی بی اشتیاق و سرد و تقریبا  بی علاقه به دنیای اطرافش دارد و دوست دارد در تنهایی باشد و انگار به علایق پدر نویسنده اش هم که دوست دارد پسرش نابغه ی موسیقی باشد هیچ اهمیتی نمی‌دهد تا اینکه با شطرنج آشنا می شود و همین موضوع زندگی ش تا آخرین لحظه دگرگون می کند و مثل بازی شطرنج می چیند و پیش می برد. کتابی جذاب و ناباکوفی که با شطرنج گره خوده. ترجمه ی رضا رضایی هم بسیار خوب است و نیازی به تعریف ندارد. و در پایان کتاب هم دو پس گفتار است که یکی ره مترجم نوشته، دیگری را هم آپدایک نویسنده و. منتقد بزرگ آمریکایی
          

            داستان درباره ی برادری ناتنی است که راوی داستان است و ادعا می کند برای نوشتن زندگینامه ی برادر فقید نویسنده اش همان سباستین نایت که عنوانش هم بر روی کتاب امده  شروع بر دنبال کردن بخش هایی از زندگی برادرش می کند و گاهی برای ردگیری طرز تفکر و زندگی سباستین به تکه هایی یا طرح کتاب هایش اشاره می کند. اما داستان را ناباکوف نوشته پس نباید به همین راحتی این خلاصه ی کوتاه کم سوادانه ی من رو به منزله ی خلاصه ی داستان در نظر بگیرید کتابهای ناباکوف به تامل و دقیق و دوباره خوانی نیاز دارد که لذتی بزرگ به تلاش خواننده خواهد داد. بنظرم این کتاب تا حدودی هم ذهنیت ناباکوف به داستان را هم نشان میدهد در کل کتابی لذت بخش خواهد بود. 
          

            کتابی که از خواندنش خوشحالم. داستان رمان حمله، درباره ی سرزمین فلسطین است که راوی آن دکتر امین جعفری است. که اصالتا عرب فلسطینی است اما سالهاست که در تل آویو زندگی و کار می کند به عنوان جراحی نابغه. داستان با حمله ای انتحاری توسط فلسطینی ها در رستورانی در تل آویو شروع می شود و کار سخت و پرمشغله ی دکتر جعفری و همکارانش برای درمان مجروحان. اما این حمله زندگی دکتر جعفری را به نهایت حد دچار دگرگونی و تنش می کند. رمان هم داستان خوب و جذابی داشت و هم نویسنده ای که زیبا می نویسند و توصیف می کند. توصیفات کتاب بسیار عالی بود. بطوری که زندگی دکتر جعفری را می شود تجربه کرد. تجربه ای از جنس کلمه. کسی گفته که رمان تجربه ای حسی را باید به خوانندا اش ببخشد این کتاب هم داستانی جذاب و در عین حال تلخ  را به خواننده می چشاند. بنظرم کسی از خواندن این کتاب پشیمان نخواهد شد. داستان، جنگ، فروپاشی، هویت و... 
          

            کتاب خم رمانی بود که بیش از هرچیز با دیگر رمان های ایرانی تفاوت داشت. داستان  با سه دوست شروع می شود که شب ها به خرید کتاب می روند. از میان این سه دوست یکی راوی است اما  روای نمی خواهد خواننده بفهمد کدامشان  راوی است.  قسمت اول رمان انگار در مهی می گذرد که بعضی چیزها را پنهان می کند و هم فضایی وهم آلود به داستان می دهد. شبی که سه دوست در گرگ و میش صبح برای خریدن کتابخانه ی شخصی زنی سیاه چشم  به صوفیان می روند با ماجرای بسیار عجیبی مواجهه می شوند. کتابخانه ای از کتب خطی بسیار ارزشمند که زن به جای فروش آنها از سه دوست می خواهد آن را به آدرسی که  به آنها می دهد ببرند. آنها کتاب ها را می آورند ولی وارد ماجرای عجیبی می شوند. هم خود داستان و هم نوع روایت جذابیت های بسیاری دارد هرچند که من احساس کردم بعضی از بخش های کتاب لازم نبوده و نویسنده آنها را بی دلیل اورده یا نیمه کاره   رها کرده، شاید هم من متوجه دلیل وجود این بخش ها نشدم که امکان دومی بسیار بیشتر است. 
          

            کتاب لاشه شناور نوشته ی نویسنده ی مدرن تایلندی است. در یک کلام نولایی است حدودا 130 صفحه ای در مورد  این سوال،میخواهی لاشه باشی با کلاغ.
سواستفاده و کلاه گذاشتن سر دیگران در دنیای امروز. 
خواندنش توصیه میشود

          

            مارک تواین با موضوعی عجیب اما ساده  داستانی نوشته که در عین حال فلسفی هم است.
بیگانه ای(شیطان) وارد دهکده ای می شود اما این بیگانه با شیطان های داستان های دیگر تفاوت بسیاری دارد. قصد او گمراه کردن اهالی دهکده نیست و در بسیاری از موارد نیت خوبش به سمت گمراهانه چربش کامل دارد. اما او. مدام کارهایی می کند که ضعف های انسان را به خواننده نشان می دهد. شیطان با سه پسربچه در روستا آشنا می شود و آنها شیفته اش می شوند. اما شیطان مدام رضالت و پستی و دون بودت انسان را به آنان گوشزد می کند البته نه از روی دشمنی، بلکه کاملا نسبت به انسان بی تفاوت است. مثل بی تفاوتی فیل به عنکبوتی کوچک. شاید قصد تواین هم. همین بوده که نشان دهد این استدلال ها دال بر دنائت انسان از زبانی بی تفاوت قانع کننده تر است. داستان فلسفی، مفرح که به شکلی بسیار استادانه نوشته شده. داستانی بسیار پرمغز.
ترجمه هم فوق العاده است. 
          

            کتاب ما حیوان ها داستان سه برادر است. سه پسربچه. کتاب متنی شاعرانه اما رک و خشن دارد پسر بچه هایی شر و مادر و پدری که مثل همه ی خانواده ها سرنوشت شان مملو از غم و شادی است. غم های کوچک و بزرگ و شادی های بیشتر کوچک. راوی داستان پسر کوچک خانواده است. مثل اکثر راوی های خردسال دید و درک خود را دارد از اتفاقات و احساسات خانواده. ارتباطات خانوادگی در این کتاب بسیار جذاب است. ارتباط مادر بسیار جوان با فرزندانش مخصوصا پسر سوم که راوی داستان است گاهی این ارتباط لطیف است و گاهی خشن و ستیزه جویانه. ارتباط پدر هم با همسر و فرزندانش ارتباط خاصی است همان ارتباط مراد و مریدی و در نهایت ارتباط برادران باهم که برادرانه و در هین حال خشن و پسرانه نیز هست. در کل داستان خوبی است و وقت زیادی هم برای خواندنش لازم نیست سه، چهار روز  می شود تمامش کرد. داستانی پسرانه، خانوادگی دارد. 
          

            کتاب بندها داستانی است از زندگی. زندگی ای که با خواننده اش قرابت زیادی خواهید داشت. داستان زندگی ما. ما انسان ها. مگر جز این است که رمان تجربه ای را به خواننده بچشاند. تجربه ای که حسش کنیم با کلمات. بندها در این کار بسیار موفق است. داستان از زبان چهار شخصیت اصلی اش روایت می شود. ابتدا مادر، که پدر خانواده او و دو فرزندش را رها کرده تا با معشوقه اش باشد با خواندن روایت او از پدر متنفر می شوی همانگونه که مادر تنفر و شکست و رها شدن را حس کرده بعد با روایت پدر او را بهتر میفهمی. غمش و سردرگمی اش را و البته تنها زمان شادی اش در  زندگی را. و بعد هم فرزندان. ترک های روحشان  در اثر این زندگی. ترک هایی از زندگی، ترک هایی از پدر و مادرشان. و البته پایانی خوب. بندها داستانی ست که خواننده با آن همذات پنداری خواهد کرد شاید خیلی هیجان انگیز نباشد اما داستان زندگی ست. 
          

            کتاب استنطاق شرح سوالاتی است که در  بازجویی دستگیری داستایفسکی در سال 1849 از او پرسیده شده. بازداشتی که در نهایت  او را به تیرباران محکوم می کند آن هم به دلیل خواندن نامه ای که به گفته ی خود داستایفسکی ارزش ادبی داشته. در این کتاب با محافلی که داستایفسکی در آن ها حضور داشته و باعث آشنایی با شخصیت این نویسنده ی بزرگ می شود. کتاب   برای عاشقان ادبیات و جواهر دنیای ادبیات فیودور میخائیلویچ داستایفسکی می تواند بسیار جذاب باشد و تا حدودی خواننده را به او و زندگی اش در دوران جوانی آشنا کند و البته می توان همچون داستانی که شباهتی به اثاری چون 1984 و دیستوپیایی باشد هم نگاه کرد. 
          

            سلین نویسنده ی جنگ است. کتاب جنگ که در همین چند سال اخير در بین دستنوشته های سلین پیدا شده. دستنوشته هایی مربوط به دهه ی سی میلادی. فضای داستان مرا به یاد وداع با اسلحه همینگوی انداخت. جنگ، جراحت، میخانه ها و انسان های آزرده. داستان رمان، داستان جوانی است به نام فردیناند که تنها بازمانده ی لشکرش است که بر اثر حمله ی دشمن همگی کشته شده اند. در اوایل داستان فردیناند در میان کشتگان همرزمش به هوش می آید با توصیفات بی رحمانه ی سلین جسد ها و خون و جراحت ها را روایت می کند. بعد تصویری بسیار فوق‌العاده را روایت می کند که فردیناند در کوپه ای از مردگان لبه ی قطار در حال حرکت نشسته و چیزهایی برای 4 همرزشم که روح هایشان در جنگلی مه آلود مثل جسمشان تکه پاره است تعریف می کند که بنظرم زیباترین قسمت کتاب است. و بعد هم ادامه ی داستان در بیمارستان. سلین با زبان تند و صریحش در این کتاب هم به همه چیز لعنت می فرستد. داستانی از جنگ، جراحت. از زبان نویسنده ی جنگ لویی فردینان سلین. 
          

            رمان قول از غول نمایشنامه نویسی سوئیسی قرن بیستم فریدریش دورنمات یکی از داستان های کارآگاهی است که به واقعیت نزدیکی بسیار زیادی دارد این رمان کارآگاهی نه بخاطر شکل عجیب قتل ها یا هوش استثنایی کارآگاه بلکه به خاطر روند عجیبی که کاراگاه ماتئی برای حل پرونده پیش می گرد که تمام زندگی ش را برای آن میگذارد جالب است و اینکه شاید دورنمات با این داستان می‌خواهد فلسفه اش در مورد دنیای انسان ها و واقعیت را با رمانی پلیسی تعمیم دهد .  جایی که مضمون حرف های راوی داستان  قتل ها این است که دنیا و واقعیت را نمی توان با روابط علت و معلولی پشت سرهم رمان های کارآگاهی نشان داد دنیا در واقع همچون کلافی سردرگم است از تصادف هاست و اینکه لزوما منطق یا عاقبتی یا واقعیتی را در پی ندارند. بنظر من زندگی ماتئی نمونه ای از دنیا و زندگی کنونی ماست. رئیس پلیس سابق  داستان پرونده ی قتل سه دختربچه ی دامن قرمز با موهای دم اسبی را برای نویسنده ی داستان های کارآگاهی روایت می کند که سومین قتل چند روز قبل رفتن بهترین کارآگاهش ماتئی به اردن که برای آموزش پلیس اردن است اتفاق می افتد دستفروشی که خبر پیدا شدن جسد دختربچه را به پلیس می دهد تحت فشار بازجویی اعتراف میکند قتل کار اوست اما عقیده ی ماتئی به درست نبودن این اعتراف باعث میشود که بین رفتن به اردن و پیشرفت و طی پله های طرقی و یا  پیدا کردن قاتل و امنیت کودکان یکی را انتخاب کند انتخابی که تمام زندگیش را سر آن میگذارد انتخابی که  به شدت عجیب به اجرا خواهد گذاشت. جایی رئیس پلیس سابق میگوید، شما داستان نویسان همیشه همه چیز را سرجای خود قرار می‌دهید و اگر گارگاه داستان تان قواعد را بلد باشد بدون هیچ اتفاق تصادفی ای پرونده را حل می کند تا نشان دهد عدالت وجود دارد اما در داستان ماتئی تصادف و اتفاق به خوبی نقش خود را نشان می دهند داستانی که در یک روز 180 صفحه اش را تا انتهای شب خواندم و از آن لذت بردم اما اگر داستان ها را صرفا به خاطر معما و رازش بخواهید بخوانید احتمالا راضیتان نکند اما داستان عمیق و فکر شده ای دارد.
          

            عزادارن بیل رمانی یا   9 داستان کوتاه با شخصیت ها و مکانی مشترک که همان روستای بیل است می باشد که پنج یا شش شخصیت اصلی و تکرار شونده در داستان ها دارد. داستان ها به گونه‌ای است که توصیفات و فضاسازی های آن از زندگی روستاییان ن و فقرای دهه های اول سالهای ۱۳۰۰ بسیار واقعی و تلخ است اما این توصیفات واقعی با چاشنی های زیادی از تفکرات و خرافات ایران آن زمان همراه است. داستان آن در جاهایی همراه با اتفاقات ماوراطبیعه م همراه است. داستان هایی که حول محور مرگ مریضی فقر می چرخد و پر از روابط انسانی است. یکی از داستان های معروف کتاب داستان گاو است که فیلم گاو هم توسط داریوش مهرجویی از فیلمهای معروف تاریخ سینمای ایران است. عزاداران بیل بااینکه محتوای ساده و بسیار تکرار شونده ای در ادبیات داستانی ایران دارد اما پرداخت غلامحسین ساعدی به آن تفاوت بخشیده است و می توان گفت یکی از از متفاوت ترین رمان ها یا به بیانی درست تر مجموعه داستانی به هم مرتبط ایرانی است.
          

            رمان سقوط به گفته نیویورک‌تایمز یک بررسی غیرقابل مقاومت و درخشان از وجدان مدرن است. نظر من هم در مورد کتاب هم این است اما کمی گسترده تر. یک بررسی درخشان از انسان و زندگی مدرن. روایت رمان سقوط به صورت مونولوگی است که یک قاضی تائب  آنگونه که خود را معرفی می کند در یک کافه در شهر آمستردام هلند که نام  کافه مکزیکوسیتی است آغاز می شود و در تمام داستان قاضی تائب دست شخصیت داستانی اش را می گیرد و  شروع می کند  به روایت  زندگی‌ و عقایدش به عنوان یک وکیل عدالت طلب  که مدافع حقوق زنان و کودکان است و نمودی عینی از عدالت خواهی. روایت داستان به گونه ای است که انگار دست خواننده را گرفته و به صورت مونولوگ با او حرف میزند  و هیچ دیالوگی از هیچ شخصیت دیگری در داستان وجود ندارد اما هرچه از داستان میگذرد کامو با واکاوی روان و و دلایل رفتار شخصیت اصلی داستان ش نقبی به زندگی رفتار و اخلاق مدرن می زند. در جایی از کتاب ب شخصیت اصلی می گوید اگر در زندگی امروز کسی بگوید که از راه برده داری روزگار می گذراند او هم مثل وکلای دیگر به تنظیم شکایت از او او خواهد پرداخت اما هرچه داستان جلوتر میرود نشان می دهد که همه انسان ها در وجود خود خواستار داشتن کسی هستند که بی چون و چرا مطیع آنها باشد یعنی همان برده .نام رمان هم به نظر من به این دلیل سقوط است که نشان دهنده چگونگی سقوط انسان  به اعماق شرارت و پلیدی ها را می کاود. رمان سقوط به نظرم شبیه ترین نوشته ی کامو به نوشته های نویسنده موردعلاقه‌اش داستایفسکی است. ژان پل سارتر در مورد رمان سقوط گفته احتمالا زیباترین و درک نشده ترین کتاب کامو. هر چند که نیمه اول رمان از نیمه انتهایی آن کیفیت بهتری دارد اما همچنان رمان سقوط داستانی است پر مفهوم و قابل اعتنا که غیر از این هم از آلبر کامو انتظار نمی رود. ترجمه کاوه میرعباسی هم بسیار خوب بود.