یادداشت‌های سارا فاطمی (11)

          وقتی کتابی، مانند ارتداد، این چنین مورد توجه اهالی نشر و کتابخوان ها قرار می گیرد ،خواننده ی تنبلِ دیر به مکتب برسیْ مثلِ من ، که اسم کتاب بارها به گوشش خورده، با انتظارات فراوانی به سوی خواندن کتاب خواهد رفت. حتی عنوان کتاب و ارتداد وارونه نوشته شده، گواهی از تجربه ای متفاوت می دهد، که اگر همه چیز وارونه رخ میداد چه میشد. 
مشابهت های بسیاری بین این کتاب و رمان روزگار سخت، اثر بارگاس یوسا  پیدا می کنم. هر دو یک اتفاق سیاسی ـ اجتماعی را در بطن  یک داستان دراماتیک گنجانده اند. به نحوی که گاه میتوان از حوادث سیاسی چشم پوشید و به داستان دلدادگی و بیچارگی آدم ها پرداخت. من شیفته ی شکل و شمایل علاقه مندی یونس به دریا هستم و مهربانی و عشق پیچیده شده در تمام مکالمات، حتی در آنهایی که سر ایدئولوژی  مجادله می کنند. و زبردستی نویسنده در نوشتن همین مکالمات غرق در احساس و فلسفه است.
اما آنچه که در روایت مرا می آزارد، توجیه ناپذیری حوادث است. مثلا، در تمام داستان از استدراج حرف میزنند  و این که چه طور یک انقلابی اصیل را به تدریج میتواند از مسیر اصالت خارج کند ،به خصوص اگر در پس یک شوک باشد، اما در روال داستان، جز یکی دوتا اشاره ی کوچک، به فرآیند تدریجی ذهن دریا، یا نمود بیرونی آن از نگاه یونس نگاه مستقیم نمی شود. 
هم چنین این تئوری که امام دزدیده شده و به شهادت رسانده میشود را اگر بپیذیریم، همچنان به قهقرا رفتن یکباره ی حادثه ی انقلاب، چندان منطقی به نظر نمیرسد. انقلاب حاصل سال ها کار ایدئولوژیک و هم افزایی حوادث پرخون بود که دلیلی ندارد با حذف امام متوقف شود. 
جالب تر این که با حذف چنین امامی و چنین انقلابی، جریان انقلابی به رهبری سید خراسانی،  به ناچار  ،کار را در لبنان  پی میگیرد. حال آن که حوادث لبنان و عراق و سایر کشور های اسلامی، از انقلاب اسلامی ایران کلید خورده و با اقبال مواجه شده است. صحیح که این مسیر محتوم جریان شیعه است، اما از جناب یامین پور انتظار میرود، روشی جایگزین برای پروردن انقلابیون شیعه در سایر ملل اسلامی را؛ در نبود انقلاب ۵۷،  ارائه دهد. هم چنان که، چون انقلاب در آن سال به موفقیت نرسیده، دلیلی ندارد در سال های بعد، با وجود نیروی زبده ی گرم و سرد چشیده ی  باقی مانده به شکل دیگری در ایران به واقعیت نرسد.
به پیوست آن تصمیم آرزو و همسرش نیز  غیر قابل باور می نماید. 
این که جانشین محمدرضا پهلوی، خالی از استعداد و استبداد پدران خویش باشد، مسلّم است اما در توصیف وضعیت پر فحشای ایران، و یا مستعمره ی آمریکا و اسرائیل شدنِ آن، جای کار بیشتری هست. گویی نویسنده، همانند یونسِ از زندان آزاد شده، هیچ تصویر روشنی از حوادث سال های گذشته در جامعه ندارد و حال با توصیف یکی دو تصویر، میخواهد بفهمد چه شده و چه نشده. به گمانم ، خود نویسنده هم نمی تواند به دقت چنین وضعیتی را تصور کند. 
با تمام این اوصاف، خواندن ارتداد تجربه ی متفاوت و دلنشینی است و قلم توانا و پر استعداد آقای یامین پور، در آینده نتایج به مراتب بهتر و زیباتری را به نظر مخاطبان خواهد رساند.
        

          به نظر من نوشتن درباره ی جنگ تحمیلی و زمینه های قهرمانی ملت ما ، از واجبات جامعه ی نویسندگی ایران است. و مجموعه‌ی چند جلدی ایران شهر، تا این جای کار، از عهده ی این مسئولیت خطیر بر آمده است. جلد اول مجموعه تقریبا ، مختص  معرفی شخصیت های اصلی، پیشینه ی خانوادگی آنان و شرایط زندگی آنان تا روز قبل از شروع جنگ است. من با فرهنگ و تعاملات مردم جنوب آشنایی نداشتم و نوع مکالمات و تعاملات و سبک زندگی آدم های روایت، برای من جذاب بود.
 نکته ی جالب توجه داستان این است که همه ی شخصیت ها، کمی ها و عیب های مخصوص خود را دارند. هیچ کس کاملا سفید و یا سیاه نیست و خانواده ها با وجود ایرادات و ناهمخوانی ها، کنار هم و دلسوز جان هم هستند. 
برخی واقعیات و حوادث تاریخی رخ در آن زمان، در بطن داستان گنجانده شده است و با شخصیت ها پیوند خورده، که برای خواننده نسل جوان و بدون اطلاع از تاریخ، موجب اطلاع رسانی، کنجکاوی و تحقیق بیشتر خواهد بود. 
روایت داستان خطی نیست و دارای فلش بک هایی است که بر تعلیق و هیجان آن می افزاید. 
نکته ی جذابی که مرا به تحسین داستان وا میدارد، شخصیت های زن داستان است که هریک، ایدئولوژی، سبک رفتاری و جهان بینی مختص خود را دارند و نقشی محوری در داستان ایفا میکنند. از زنانگی لطیف و معصوم سارا گرفته  تا هیبت و رشادت سیما، مهربانی بی دریغ فاطو و مدیریت و از جان گذشتگی زهرا و عشقی که در تمام این زنان نسبت به همسران و پدران و برادرانشان موج میزند، همه و همه برای من سمفونی جان بخشی بود که در کمتر کتابی دیده بودم. 
از جلد چهارم به بعد همراه کتاب، نقشه ی جغرافیایی مربوطه هم ضمیمه شده است، که در بهتر تصویر کردن داستان موثر است. 
در جاهایی از داستان، مثل 
اما نویسنده ی محترم گاه در روایت یک واقعه ی تاریخی یا توصیف یک جریان فکری ، کمی ناشیانه عمل کرده است و باعث پرش فکری مخاطب می شود. حتی در برخی موارد، مانند یک جسم خارجی، در میانه ی یکدستی جریان داستان ،در نظر مخاطب،  کاملا به چشم می‌آید. به طوری که گویی نویسنده با دست و دلبازی، حجم زیادی از اطلاعات را به داستان سرازیر میکند که در دراز مدت داستان شاید توجیه شود اما در لحظه به نظر گزافه گویی است. 
نکته ی دیگر که این که گاه تشبیهات و کلمات ادبی به درازا می‌کشد و بار دراماتیک مکالمات هم بی دلیل زیاد است و اینها همه از حوصله ی مخاطب خارج است و همراهی با داستان را کمی سخت می‌کند. 
به طور کلی ایران شهر، شما را خوشحال و سرزنده نمیکند، به هرحال روایت جنگ و مظلومیت مردم و خشونت زمانه است، اما تک لحظه های طنز کم ندارد و مخاطب را در همراهی قهرمانان بی نام، سرشار از حس غرور و میهن پرستی میکند.  
بر شما باد خواندن ایران شهر♥️

 
        

          خواندن این کتاب برای من تجربه ی بسیار ارزنده ای بود ازین جهت که باز به من ثابت کرد که برخی تصورات و اعمال ما چه قدر مغایر با اسلام راستین و سبک زندگی  پیامبر و امامان عزیز ما است و مطالب برای هرکسی با هر میزان اطلاعات، مفید و قابل تامل است. 
        

          باید اینگونه به قضیه نگاه کنی: این یک جنگ است و تو یک سربازی،  تو مجبوری که تصمیم بگیری، یا من گربه ها را میکشم یا تو مرا می کشی. یا این و یا آن. لازم است که همینجا و همین حالا تصمیم بگیری. ممکن است ظالمانه به نظر بیاید، اما این را در نظر بگیر : بیشتر تصمیم‌هایی که در زندگی میگیریم، همینقدر ظالمانه است.
        

          عجب کتابی . اطلاعات جامع، مختصر و گویا، شامل هرآنچه  برای مدیریت کسب و کار نوپا لازم است بدانید. به اندازه ی سه تا کتاب مدیریت، ازین کتاب درس میگیرید.  به ظاهر کتاب که به نظر زیاد و قطور است هم خیلی توجه نکنید.  کمی که جلو بروید راحت تر می شود. 
من قبلاً ترجمه ی دیگری ازین کتاب خوانده بودم که بسی سخت و ثقیل بود. این ترجمه از همه فهمیدنی تر است.  
        

          مسئله زن و فمینیسم  دست مایه بسیاری از آثار ایزابل آلنده است و قطعا خواندن آثاری که الهام بخش اعتماد به نفس، خود شناسی و حضور قدرتمند زنان باشد، برای هر زنی لازم به نظر می سد.  خانم آلنده در خلال داستانکهایی از زندگی خود، به روایت ظلم روا رفته به زنان در جهان، ذکر تغییرات و حرکت های کوچک اما تاثیرگذار در جهت بهبود حال زنان می‌پردازد. در جای جای کتاب همان طور که خود نویسنده میگوید، آثار روح سرکش و آزاد او دیده می‌شود و این خستگی ناپذیری و سرکشی تاوان دارد. شاید بزرگ ترین درس کتاب برای من این باشد که هر تغییر کوچک و هر اتفاقی در زندگی، بهایی دارد و با هر  فرازی، نقصان و فرودی هست. از دست دادن آدم ها، فرزند، جوانی  و ....
اما نکته ای که مخالفت من را با نویسنده بر می‌انگیزد ، مقابله به مثل با خشم و  عصیان تعصب آمیز است. آنجایی که از حجاب و تقید زنان به تاهل و مذهب به عنوان ابزاری مردانه نام می‌برد و هر شکل آن را ،بی هیچ قید و شرطی، تن دادن به قوانین مردانه میداند. چنین طرز فکری خود نوعی تحجر  است.  
در کل خواندن «زنان زندگی ام» توصیه میشود به همه. اما آگاهانه بخوانید. 
        

          روزگار سخت، اولین کتابی است که از بارگاس یوسا نویسنده پرویی تبار خواندم. به طور خلاصه کتاب شرح اتفاقات کودتا  1954 در گواتمالا، با  برنامه ریزی CIA  است که در ابتدا برای حفظ منافع یک شرکت آمریکایی در این کشور آغاز شده و در ادامه سرنوشت سیاسی و اجتماعی گواتمالا و تمام کشور های آمریکای لاتین را برای همیشه تغییر می دهد.  
اگر  بتوانید خواندن شصت هفتاد صفحه توضیحات سیاسی و تاریخی را در ابتدای کتاب تحمل کنید، در ادامه با داستانی گیرا، آموزنده همراه خواهید بود. 
به شخصه، از جریان غیرخطی داستان لذت بردم. گاهی تغییر خط داستانی، به فاصله دو پاراگراف اتفاق میافتد که بر هیجان و کنجکاوی خواننده اضافه می‌کند. انتظار داشتم کتاب کمی بیشتر مبتنی بر تاریخ باشد،  احتمالا انتظار نابهجاییست، چراکه گویا هنر بارگاس یوسا دراماتیزه کردن شخصیت ها و وقایع برای اثرگذاری بیشتر است. 
        

          چه کتاب زیبایی، کوچک در اندازه اما بلند مرتبه در محتوا، همان مقتل اما خلاصه تر، شیوا تر و دلنشین تر.  چه قدر دلم خواست که دست کم در زمره دوست داران حسین(ع) باشم. البته داستانک های  از زندگی انسان غیور و نازنینیی چون امام حسین (ع) تا قبل از عاشورا هم در این کتاب گنجانده شده، که با خواندنش، حزن یادآوری حادثه ی عاشورا صد چندان می شود. 
        

          به قول نگارنده ی کتاب، نفس المهموم یعنی آن نفسی که غم دارد و بهترین نام برای چنین روایتی، همان کتاب آه است. 
قدم به قدم با امام حسین و همراهانش از مدینه تا شام،  غمگین شدم و گریه کردم و  بهت زده به  وقاحت و نامردی مردمی نگاه کردم که به قول آن مرد یهودی، نواده ی پیامبر خود را به ناحق میکشند درحالی که بین او و پیامبران تنها یک پدر فاصله است. 
        

           زبانم از توصیف زیبایی های کتاب قاصره. محمد صدرای عزیز، محمد صدرای مهربان، چه حیف که تو را کم میشناسم، چه حیف که نه  آنقدر عرفان میدانم نه فلسفه. این نور الهی توست که در پس قرون، در ذهن نادر ابراهیمی جاری میشود، در ادبیات غنی او جا میگیرد، بر کاغذ میریزد و بر جانِ منِِ  پر ابهامِ مرددِ متناقض می نشیند.تو که میگویی انسان از نور ذات خداست. انسان یکی با خداست. این کنجکاوی در باب فلسفه و منطق اسلامی از ارادت به توست. باشد که رهنمون به ایمان و خرد بهتر شود. 
        

          کتابی دلنشین مثل یک داستان شب، اگر به دنبال حس خوب و کمی انگیزه در پس لحظه ای سخت زندگی داریم. اما اثر چندان پیچش ، حادثه ی غیرمنتظره و یا بلوغ شخصیت اصلی را در پی ندارد. گویا تمایلی هم به چنین تغییراتی نیست. شاید برجسته ترین جذابیت روایت برای من، تصور امکان تجربه ی زندگی های ممکن برای یک فرد به تعبیر جهان های موازی باشد. امکان دانستن این که اگر زندگی کنونی آنچنان شیرین و گوارا نیست، هر نوع دیگری از زندگی هم می‌توانست چنین باشد. پس میبایست از آنچه که هست با آرامش لذت برد، ساخت و جلو رفت. البته که از گوشه کنایه های فلسفی و استفاده از نقل قول فلاسفه هم نمی‌توان گذشت. «کتابخانه ی نیمه شب » حتما تجربه ی شیرینی است.