بی کتابی، رمانی است تخصصی.
از پشت شیشه‌های رنگی کتاب می‌توان نویسنده را دید که روزها و ماه‌ها پژوهش کرده، خوانده، دیده و شنیده. 
گره‌ها به خوبی برهم زنجیر و بریده‌های کتاب به زیبایی در بین متون کولاژ شده است.
درون‌مایه همراه با جریان داستان جاریست و در انتها سر از آب بیرون می‌آورد.
دنیای خلق شده با توصیف‌های محشر و نثر و واژگان عجیب سفری در دل تاریخ است به زمان غارت فرهنگ و سرمایه. همراه با شخصیتی که عاشق و خوره‌ی جسم کتاب است و از روح و معنا به دور. 
گاه از توصیف‌ها آزرده می‌شویم، گاه از تاریخ، گاه از آدم‌ها. و این آزار را به جان می‌خریم تا ملاقات با خود ضحاک.
      

        اطلاعاتی که برای پژوهش میخواستم در اختیارم گذاشت. با طبقه بندی خوب و زبان ساده، به دور از اضافات.
      

        شمایل تاریک کاخ‌ها کتابی با عنوان جذاب و نثر خوب.
نمونه‌ی جالبی از سورئال ایرانی.
داستان اول کشش و پیرنگ خوبی دارد. اطلاعات تاریخی سیاسی که در خلال داستان داده می‌شود جذاب است و از چهارچوب داستان بیرون نمی‌زند.
اما داستان دوم به خصوص گفت و گو‌ها کسل کننده است. شخصیت به اجبار در گرداب مارپیچی حرکت می‌کند تا به نقطه‌ای که نویسنده می‌خواهد برسد.
      

        اطلاعات جالبی راجع به اساطیر ایرانی و ارتباط آن‌ها با تاریخ، افسانه‌ها و نقل‌ها را بیان می‌کند.
داستان هایی که سینه به سینه نقل شده و بعدها مکتوب شده و به نظم و نثر درآمده. 
      

        داستان مانند قایقی آرام بود. از این سفر لذت بردم و کتاب را خیلی زود تمام کردم.
خانم پیرزاد ساده و بی آلایش حرفی را که می‌خواستند گفتند.
همه‌ی اجزای داستان در خدمت پیرنگ بود. هرچند برخی گره‌ها را، زمان، باز کرد. شاید به عمد.
 با این حال از آن داستان‌های حال خوب کن است که می‌توان صحنه‌هایش را به تماشا نشست.
آبادان را تصور کردم. شهرک‌ها را‌. زندگی ارامنه را. آشپزخانه‌ی کلاریس و ...
      

        از رمان‌های عاشقانه خوشم نمی‌آید. اما من او با شیوه‌ی خلاق روایتش و گریزهای عارفانه‌ای که داشت توانست من را با خودش همراه کند.
چینش فصل‌ها از جذابیت فصول آخر کم کرده و از نوجوانی علی به بعد کشش داستانی کم می‌شود.
بیرون آمدن‌های لحظه‌ای از دنیای داستان و شوخی‌های راوی شبیه نفس گرفتن‌های دلفین تماشایی بود.
توصیفات مکانی و شخصیت پردازی‌ها دست مخاطب را می‌گیرد و به زور هم شده به دنیای رمان می‌برد.
شاید ازین به بعد وقتی گذرم به بازارچه شاپور و مسجد قندی بیافتد، لبخندی بزنم و یاد من او بیافتم.
      

        کتاب، حال و هوای چند نوجوان را در زمان هشت سال جنگ تحمیلی به زبان طنز بیان می‌کند.
خواندنش این روزها خالی از لطف نیست.
پیش‌داستان و معرفی شخصیت‌ها اگرچه طولانی شده و دیر سراغ داستان می‌رویم اما چون مخاطب می‌خندد و سرگرم می‌شود حوصله‌اش سر نمی‌رود.
زبان، محاوره است و تا حدودی با بزرگ شدن شخصیت رشد می‌کند.
اگرچه راوی همه‌ی داستان را در یک زمان تعریف کرده و رشد شاید معنایی نداشته باشد.
با خواندن این کتاب حوصله‌تان سر نمیرود چون شوخی‌های داستان انقدر زیاد است که انگار یک مجموعه جوک می‌خوانید.
البته جوک هم سلیقه‌ای است من به شخصه بعضی از آن‌ها را نمی‌پسندم اما انصافاً بعضی هایشان از ته دل می‌خندانند.
      

         ابداع مورل، تجربه ی سفری معمایی، عاشقانه و تماشایی به جزیره ای مرموز.
 جدالی بین مرگ و زندگی و فراتر از آن، جاودانگی. 
عشق در این داستان چنان بر دل قهرمان می‌نشیند که مخاطب را هم دچار شرایط عجیب و پیچیده اش می کند و با بی تابیِ او بی تاب می شود.
مخاطب برای راز گشودن از معمای داستان چاره ای ندارد، جز اینکه سفری را آغاز کند.از جزیره ای در درون ؛ و با مفاهیمی رو به رو شود که شاید مدت هاست در آن جزیره پنهانشان کرده است. 
 جزیره ای که آرزوی همیشگی بشر و وقایع گریز ناپذیر زندگی در آن عریان است. این بار با روایتی جدید.
آنچه در این کتاب می‌خوانیم، یادداشت های به جا مانده از مردی است که از قانون گریخته و به سفری بی بازگشت پناه برده است. اما وقایعی عجیب، نظم زندگی اش را بر هم می زند. و او درست از صدمین روز اقامتش در جایی می نویسد که می گفتند هیچ بشری نمی تواند آن جا دوام بیاورد.
مرد، برای خود قانون گذاشته است که "هیچ امیدی نداشته باشد و خود را مرده پندارد تا بتواند دوام بیاورد".
اما عشق می آید و ...
در انتهای این سفر آنچه مرد تصمیم به انجامش می‌گیرد غافلگیرکننده است.
اما شاید غافلگیری بزرگتری هم برایتان اتفاق بیافتد.
 در انتهای سفر به این جزیره کاری خواهید کرد. نه از جنس کاری که مورل انجام داد. از جنس خودتان.کاری برای ابدیت.
پاورقی های کتاب را همان هایی نوشته اند که یادداشت ها را پیدا کرده اند. پس جزئی از رمان هستند. ( به جز آن هایی که مترجم اضافه کرده است.)
 لوئیس بورخس (نویسنده ی مشهور آرژانتینی)، رمان ابداع مورل را شاهکاری در طرح ریزی داستان و قابل مقایسه با کتاب هایی چون پیچش پیچ (اثر هنری جیمز) و سفر به مرکز زمین (اثر ژول ورن) دانسته است.
ابداع مورل به شدت توسط خولیو کورتاسار، گابریل گارسیا مارکز و اکتاویو پاز تحسین و تمجید شده است. 
 آدولفو بیوئی کاسارس با نوشتن این رمان به رونق گرفتن ادبیات داستانی آمریکای لاتین در زمان پس از جنگ کمک بزرگی کرده است .
او با این رمانش در سال ۱۹۴۱  جایزه ی ادبیات شهر بوینس آیرس را از آن خود کرد.
رمان ابداع مورل همچنین تأثیر شگرفی بر سینما و ادبیات نمایشی داشته است.
      

        طلسمی درکار است.
طلسمی که با آن می‌توان دل ها را نرم کرد. حتی دل شکارچی سرسخت و تنهای جنگل را.
 طلسمی که عطر سیب دارد و رنگ ارغوان.
چاقویی است با دو لبه...
یکی مثل صدری با آن می‌بُرد و می کند و می درد.
و یکی مثل حوا با آن می بافد و میدوزد و مرهم می سازد.
این کتاب را نخوان، تا آن زمان که بدانی
 میخواهی با این جادو چه کار کنی؟
صید درخت، داستان را به شکلی متفاوت روایت می‌کند. از چند زاویه. با چند راوی. مثل قطعه های پازل که قرار است در انتها کنار هم چیده شوند.
اگر این شیوه ی روایت برایتان جذاب بود که هیچ، اما اگر خسته شدید، کتاب را کنار نگذارید چون به یک بار خواندنش می ارزد.
شاید آخرش را که بخوانی، چشمانت را ببندی و به این فکر کنی که چه کارها میتوانی انجام بدهی.
با طلسمی که مرده را زنده می‌کند.

هدی اسکندری/ دی ۱۴۰۳