مشخص‌کردن قواعد رفتار بازیگران در علوم اجتماعی، یکی از گام‌های اولیه و ضروری برای تحلیل و پیش‌بینی رفتار آن‌ها به شمار می‌آید و دولت‌ها به‌عنوان بازیگران فضای بین‌الملل نیز از این قاعده مستثنی نیستند. می‌توان سه تعریف متفاوت برای عقلانیت دولت‌ها ارائه داد: نخست، دولت‌ها حداکثرکننده مطلوبیت هستند؛ دوم، دولت‌ها حداکثرکننده مطلوبیت‌اند اما محدودیت توان پردازشی، میان‌برهای ذهنی، سوگیری‌های عاطفی سیاست‌مداران و عوامل مشابه بر رفتار آن‌ها تأثیرگذار است؛ سوم، توسعه نظریه‌ها و تطبیق آن‌ها با واقعیت‌ها. پیش از بررسی دقیق‌تر هر یک از این رویکردها، باید تأکید کرد که باتوجه‌به فضای عدم قطعیت موجود، رفتار عقلایی به معنای رسیدن به هدف نیست و همچنین رسیدن به هدف به معنای رفتار عقلایی محسوب نمی‌شود.
 رویکرد نخست، مبنای تحلیل در اقتصاد خرد است، اما در روابط بین‌الملل نمی‌توان چندان به آن اتکا کرد، زیرا عدم قطعیت جزو ویژگی‌های جدایی‌ناپذیر فضای بین‌الملل است. البته کسانی که با اقتصاد آشنایی بیشتری دارند، به‌درستی به نظریه مطلوبیت انتظاری اشاره می‌کنند که در فضای مخاطره‌آمیز رفتار انسان اقتصادی را توضیح می‌دهد. در پاسخ به این نقد، مؤلف به تفاوت میان فضای مخاطره‌آمیز و فضای نامطمئن می‌پردازد. فضای مخاطره‌آمیز فضایی است که پیامد نهایی آن مشخص نیست؛ اما تمام حالات ممکن و احتمال وقوع هر کدام معلوم است؛ درحالی‌که تمام پیامدهای فضای نامطمئن را نمی‌توان احصا کرد. مشخص نبودن تمام پیامدهای ممکن به این معناست که نمی‌توان از رویکرد مطلوبیت انتظاری برای تحلیل عقلانیت در رفتار دولت‌ها بهره برد. کینز می‌گوید: «وقتی دانش نامطمئن است، هیچ زیربنای علمی‌ای برای محاسبه احتمالات وجود ندارد.» همچنین چالش‌های قابل‌توجهی برای کمی‌سازی پیامدها در فضای بین‌الملل وجود دارد. با استفاده از این رویکرد، عقلانیت تا حدی به‌صورت یک فرض پیشینی درمی‌آید و نمی‌توان قضاوت دقیقی درباره عقلانیت یا عدم عقلانیت دولت‌ها داشت؛ به بیان دقیق‌تر، این رویکرد عقلانیت دولت‌ها را به پایبندی به اصل ضعیف ترجیحات آشکارشده (WARP) تقلیل می‌دهد.
 روان‌شناسی سیاسی، رویکرد دوم، به فضای تحلیلی اقتصاد رفتاری و عقلانیت محدود نزدیک است که بر پایه رویکرد اول شکل‌گرفته است. برخلاف اقتصاد رفتاری که بر محدودیت‌های ذهن فرد تأکید می‌کند، نمی‌توان به‌سادگی حکم کرد که سیاست‌مداران در تصمیماتی که سرنوشت آینده کشور به آن وابسته است، با محدودیت‌های رایج در اقتصاد رفتاری مواجه‌اند؛ زیرا معمولاً در کنار سیاست‌مداران، نهادها و مشاوران فراوانی حضور دارند که سوگیری‌ها و سایر خطاهای شناختی و پردازشی را به حداقل می‌رسانند.
با ترکیب خاصی از استقرا و استنتاج می‌توان به روشی رسید که اکثر ما آن را به‌عنوان «روش علمی» در کتاب‌های علوم مدرسه می‌شناسیم و از فرضیه شروع و به نظریه منتهی می‌شود. رویکرد سوم که آن را تفکر نظری می‌نامیم توضیح می‌دهد رفتار عقلایی دولت‌ها به معنای استفاده از نظریه‌های معتبر و مشورت در فرایند تصمیم‌گیری است. توجه به داده‌های تجربی و به‌صورت هم‌زمان عدم اتکای مطلق به استقرا، از مزایای این روش به شمار می‌روند. نظریه‌ای معتبر است که فرضیات واقع‌بینانه داشته باشد، سیر منطقی برای روابط علی ترسیم کند و برای آن روابط شواهد تجربی کافی فراهم آورده باشد.
پس از بررسی رویکردهای موجود درباره عقلانیت دولت‌ها، نویسندگان به طور خلاصه به عقلانیت هدف می‌پردازند و اشاره می‌کنند که عاقلانه بودن هدف نیز از شروط مهم رفتار عقلایی است. برای دولت‌ها، بقا اولویت اول است و باید هدف اصلی آن‌ها باشد.
دو سوم پایانی کتاب به بررسی هشت واقعه تاریخی که معمولاً به‌عنوان نمونه‌هایی از عدم عقلانیت معرفی شده‌اند می‌پردازند. نویسندگان با تحلیل آن‌ها نشان می‌دهند که طبق رویکرد سوم، رفتار دولت‌ها در این موقعیت‌ها عقلایی بوده است. سپس چهار واقعه مورد بررسی قرار می‌گیرد که دولت‌ها در آن‌ها رفتار غیرعقلایی داشته‌اند. در نهایت، کتاب نتیجه می‌گیرد که دولت‌ها در اکثر مواقع رفتار عقلایی دارند؛ به این معنا که رفتارشان با اولویت‌دادن به بقای خود صورت می‌پذیرد و در فرایند تصمیم‌گیری از نظریات معتبر و سازوکار مشورتی بهره می‌برند.
در خلال مطالعه کتاب، دو نکته به چشمم خورد که نقش مستقیمی در روایت کلی کتاب ندارند؛ اما جالب‌توجه هستند: اول، بسیارسالاری (Polycracy) یکی از موانع مهم تصمیم‌گیری، مشورت و اجماع مؤثر است. دوم، برنامه‌ها و راهبردهای ملی هسته مرکزی نگارش اسناد و قوانین مؤثر هستند و نه صرفاً نتیجه آن‌ها؛ به به‌عبارت‌دیگر با تورم برنامه‌نویسی و سندنویسی نمی‌توان به تصمیم‌گیری سیاسی مناسب دست‌یافت، مسیری که به نظر می‌رسد در کشور ما به‌صورت معکوس در حال طی‌شدن است.

تصویر: نخست‌وزیر بریتانیا، نویل چمبرلین، در حال اظهار نظر و نشان دادن اعلامیهٔ مشترک انگلیس و آلمان دربارهٔ پیمان مونیخ، که به‌منظور پایبندی به روش‌های صلح‌آمیز به امضای او و آدولف هیتلر رسیده بود، پس از بازگشت از مونیخ در تاریخ ۳۰ سپتامبر ۱۹۳۸.
از آرشیو ملی دیجیتال لهستان (Narodowe Archiwum Cyfrowe).

      

        قلمی زیبا، لطیف و دقت خیره‌کننده در توصیف جزئیات درونی اما حوصله سربر
      

        به نظرم این کتاب رو به دلیل باید خوند.
اول اینکه بدونیم چطور مقالات و ارائه‌های خوب و تمیزی داشته باشیم.
دوم بدونیم باید چه انتظاراتی از نویسنده‌ها و ارائه‌دهنده‌ها داشته باشیم و از اونا هم بخواهیم موانع درک مطالبشون رو حداقل کنن.
      

        مسئله کتاب سوالی به درازای تاریخ فلسفه است: آیا جهان بدون تغییری در ذهن ما می‌نشیند یا اینکه جهان ما تماما ساخته ذهن ماست؟
مثال‌های امروزی تر آن: جنسیت چیزی صلب بیرون از اراده فرد است یا اینکه انتخابی در مقابل او؟
اقتصاد نئوکلاسیک (همان چیزی که علاقه دارند لیبرالیسم، سرمایه‌داری بنامند) انسان اقتصادی را کشف می‌کند یا آن را می‌سازد؟
علم شناخت جهان است یا تصرف آن در راستای اراده انسان؟
نویسنده با معرفی "پانتم" تلاش می‌کند استدلال‌های او برای رد نسبی‌گرایی و رئالیسم متافیزیکی را صورتبندی کند و در نهایت چیزی میان آن دو را تحت عنوان رئالیسم درونی موجه کند، یعنی صرفا رئالیسم درون یک نظام معنادار است. "به عبارت دیگر ذهن و جهان با یکدیگر ذهن و جهان را می‌سازند."
دنبال کردن تمام جزئیات فلسفی استدلال‌ها برای من دشوار بود، اما شاید در زندگی بعدی فلسفه علم را به عنوان مسئله اصلی دنبال کنم.
      

        به نظرم آشنایی با فروید در فهم علوم انسانی و روش علمی موثر است. مطالعه این کتاب را با همین هدف شروع کردم و به نظرم کتاب مفیدی بود.
من در حدی با روانکاوی آشنایی ندارم که در مورد محتوای تخصصی کتاب نظری بدهم، اما کتاب مروری بر یافته‌های فروید و تولد روانکاوی با سیر تاریخی است.
ارزیابی فروید از روندی که طی کرده، برخورد او با اساتیدش، تجاربش و مواجهه او با افکار و ایده‌های خودش که در نهایت منجر به ارائه نظامی تحت عنوان روانکاوی شد برای من جذاب بود.
باید اشاره کنم که این اثر متن روان و جذابی دارد که جسارت و صداقت فروید در بروز جریان افکار و درونیاتش به زیبایی آن افزوده است.
      

        این کتاب را برای ارزیابی بیشتر پیوند بین مروجان "اقتصاد اسلامی" و طرفداران پول خصوصی مطالعه کردم.
پیش از مطالعه انتظار داشتم حداقل مزیت‌های کتابی مانند "پول راستین" را داشته باشد اما متاسفانه این کتاب نه تنها اشکالات رایج درباره ماهیت پول را تکرار کرده، بلکه حتی در مورد برخی از مفاهیم کلیدی اقتصاد پولی (مثلا M0) دچار بدفهمی است. قرار نیست هر چیزی که به مذاق ما خوش نیامد ربا باشد!
نکته جالب توجه دیگر در کتاب این است که برخلاف ادعای فعالان بانکداری بدون ربا مبنی بر نقش محوری و مرکزی ایران در این ادبیات، این کتاب کوچکترین اشاره‌ای به ایران، راهکارهای شرعی در بانکداری ایران و حتی آثار محمدباقر صدر در این زمینه نکرده است. این مسئله از این جهت نگران کننده است که نشان می‌دهد این افراد نه تنها آشنایی کافی با اقتصاد متعارف، بلکه آشنایی کافی با آثار همفکران خود نیز ندارند.
      

        چند وقت پیش که به دنبال مجموعه مناسبی برای تدریس تاریخ معاصر به نوجوانان بودم به این مجموعه برخوردم.
دنبال کردن سیر داستانی در عین توجه به اتفاقات موازی، بیان روان و صریح و یکدستی تمام جلدها از نقاط قوت این مجموعه هستند، اما چیزی که توجه من را بیشتر از همه جلب کرد فضایی است که این کتاب برای بحث‌های انتقادی پیرامون روایت‌های تاریخی باز می‌کند.
به نظرم کتاب برای سال‌های آخر متوسطه اول و سال‌های اولیه متوسطه دوم مناسب‌تر است اما به طور کلی برای هر دو دوره مناسب است و مطالعه آن برای بزرگسالان هم خالی از لطف نیست.
      

        معماران پول را می‌توان کتاب کاملی دانست که از مبانی شروع کرده و به کاربست رسیده است. بخش اول که شامل فصل‌های یک تا هشت است به مفاهیم بنیادینی همچون فلسفه پول، هرم پولی، پول حاکمیت و ترازنامه بانک مرکزی و بانک تجاری پرداخته است. به نظرم بهترین بخش کتاب همین بخش است؛ زیرا به تصحیح بسیاری از بدفهمی‌های موجود درباره پول با پاسخ‌هایی سازگار جایگزین می‌پردازد که بصیرت‌های مهمی را در خود جای‌داده‌اند: ماهیت پول بدهی بوده، است و - اگر پولی که می‌شناسیم باقی بماند - خواهد بود. بدهی دولت نقشی ضروری در نظام پولی دارد و از همه مهم‌تر اینکه پول ماهیتاً درون‌زا است و تلقی‌های رایج از پشتوانه پول بسیار از واقعیت دور هستند. این بخش می‌توانست با اختصاص فصلی به شواهد تاریخی کامل‌تر شود.

بخش دوم که می‌توان آن را «پول از کجا می‌آید؟» نامید به دو نظریه در باب خلق پول می‌پردازد: نظریه ضریب فزاینده که اشاره به برون‌زایی پول دارد و نظریه درون‌زایی پول. این بخش علاوه بر معرفی مختصر این دو دیدگاه به این می‌پردازد که چگونه درون‌زایی با مبانی شرح داده شده در بخش اول همخوانی بیشتری دارد. نظریه برون‌زایی استدلال می‌کند که بانک‌ها برای خلق پول نیاز پیشینی به پایه پولی دارند درحالی‌که نظریه درون‌زایی بیان می‌کند بانک چنین نیازی ندارد.

بخش سوم کتاب تلاشی است برای نشان‌دادن اینکه نظریات مبتنی بر برون‌زایی پول چگونه باعث ایجاد مشکلات متعدد در دهه ۹۰ شده‌اند و توصیه‌های سیاستی بر پایه درون‌زایی چگونه می‌توانست جلوی این اتفاق را بگیرد.

به نظرم دو بخش اول کتاب بسیار منسجم و دقیق هستند؛ اما بخش سوم نوعی شتاب برای اثبات توصیه‌های سیاستی خاص دارد که فقط با انکار بصیرت‌های نظریه متعارف آن‌ها را کامل دانست. نویسنده پیشنهاد می‌دهد که باتوجه‌به ماهیت درون‌زای پول، دولت باید نقش فعال‌تری در بهره‌مندی از منافع خلق پول داشته باشد، به‌جای اینکه بانک‌ها از این منافع بهره‌مند شوند.

گرچه چند بانک خصوصی بدنام باعث روسفیدی نسبی سایر بانک‌های کشور شده‌اند اما نمی‌توان تصور کرد که به‌سادگی در صورت عدم وجود آن‌ها نظام بانکی کشور شرایط قابل دفاعی می‌داشت. خوشبختانه علی‌رغم اختلاف در نظریات و کاربست‌های سیاستی آن‌ها بین متخصصان حوزه بانکی بر ضعف جدی بانک مرکزی بر نظارت در دهه ۹۰ اتفاق‌نظر وجود دارد. این مسئله ازآن‌جهت اهمیت دارد که یک بانک مرکزی کارآمد می‌تواند نظام پولی را به سمتی سوق دهد که برون‌زایی پول در آن معنادارتر باشد. شاهد چنین قضاوتی سیاست «کنترل ترازنامه» است که نشان می‌دهد بانک مرکزی می‌تواند در صورت لزوم جایگاه یک بانک را به واسطه‌گر وجوه تقلیل دهد.

در زمانه نظارت ضعیف مورد اشاره، هر بانکی به طریقی در آتش بحران پولی و بانکی کشور دمیده است. نمی‌توان با نادیده‌گرفتن درآمدهای سرشار نفتی دهه ۸۰ تمام اختلاف وضعیت پولی دهه ۸۰ و ۹۰ را ناشی از تغییر رفتار با بانک مرکزی دانست. محدودشدن نسبی دسترسی حاکمیت به ترازنامه بانک مرکزی هم‌زمان با آزادی بی‌قیدوشرط بانک‌ها قطعاً برای جلوگیری از بحران کافی نبود؛ اما نمی‌توان به‌سادگی آن را مضر یا حتی نا لازم دانست؛ زیرا بانک‌های گوناگون از طرق گوناگون، با ناترازی‌های گوناگونی مواجه هستند. هر چند شاید تغییر رفتار حاکمیت با بانک مرکزی تأثیر چندانی بر برخی بانک‌ها نداشته است؛ اما عدم تغییر این رویه می‌توانست اثر منفی بر برخی از بانک‌های دیگر داشته باشد که به نظرم در توصیه‌های کتاب نادیده گرفته شده است.
      

        به نظرم هدفمندسازی یارانه‌ها جزو معدود طرح‌های اصلاحات اقتصادی موفق در دهه‌های اخیر در ایران بوده است. طرحی که بخوبی مسئله‌یابی شده بود و نگاه توامان به افق‌های کوتاه مدت و بلند مدت داشت، در زمان مناسبی (وفور درآمد‌های نفتی) اجرا شد و نه تنها ظرفیت بروکراتیک کشور را مدنظر داشت بلکه تا حدی آن را رشد هم داد اما در ادامه آفت‌های عمومی سیاست‌گذاری اقتصادی در ایران گریبان‌گیر طرح شد و اکنون ما در این وضعیت هستیم، نقطه‌ای بدون هیچ مسیر روشنی رو به جلو. حتما این طرح هم ایرادات مهمی داشت اما روند اجرای آن نشان می‌دهد در صورت ادامه فرصت برای اصلاحات بسیار بیشتر بود.
در این کتاب کوتاه که چکیده چندین جلسه مصاحبه است محمدرضا فرزین، مسئول اجرای این طرح، از فرایند پیوستن خود به دولت، طراحی برنامه، ارزیابی آن و سنجش توان دستگاه‌ها و در نهایت اجرای آن می‌پردازد.
همچنین گفتگوها اشاره‌ای به موافقان و مخالفان طرح دارد که به خوبی وضعیت سیاست‌گذاری اقتصادی در سطوح عالی کشور را نشان می‌دهد.
      

        تراژدی چیست؟ چرا علی‌رغم اندوهبار بودن برای آن ارزش قائلیم؟
به نظرم به این خاطر است که در زندگی دوراهی‌هایی اخلاقی وجود دارد که هیچ‌کس نمی‌تواند با دستانی کاملا پاک از آن خارج شود و تراژدی تلاشی امیدوارانه است برای ارائه راه‌حلی. با چنین دیدی این کتاب درباره زندگی هم هست.

گذشته از اینکه پاسخ سوالات بالا را در کتاب بیابیم یا نه، مطالعه این کتاب تجربه جالبی از مطالعه یک کتاب درسی فلسفه بود. برای من جالب بود که چگونه می‌توان از زوایای متعددی به مسئله واحدی نگریست و جواب‌هایی قابل توجه ارائه داد. کاش اساتید فلسفه بیشتر شبیه جولیان یانگ بودند.

البته برای من که مطالعه چندانی در این موضوع ندارم برخی بخش‌ها سخت بود و نتوانستم با آن‌ها همراهی کنم اما این باعث نشد که برخی قسمت‌های کتاب برایم بسیار راهگشا نباشند. به نظرم این ویژگی هم نتیجه قلم روان مولف است.
      

        این کتاب نوری بر زندگی‌های نادیده در جهان امروز می‌اندازد.
به نظرم حذف قسمت استرالیا توسط مترجم تصمیم جالبی نبود.
      

        مناسب بازاریان مسلمان جهت اثبات حمایت اسلام از تولید و ثروت و ...
      

        خوندن داستان زیگفرید با جزئیاتش و یکم مقایسه ذهنی اسطوره‌های رویین‌تن فرهنگ‌های مختلف برام جالب بود.
      

        داستان آفرینش جهان و انسان به باور ژاپنی ها که تو این کتاب توضیح داده شده خیلی برام جالب بود.
همچنین تو افسانه‌ها تاکیید زیاد و عجیبی روی تفاوت‌های زن و مرد هست. یه قالب پر تکرار توی افسانه‌های این بود که زن به همسرش می‌گفت من برای مدتی می‌رم فلان‌جا اما یادت باشه تحت هیچ شرایطی نباید بیای دنبالم و باید صبر کنی خودم برگردم، ولی مرد نمی‌تونست صبر کنه و نهایتا می‌رفت اونجا که نباید و یه شر و نفرین و چیزی تو داستان شکل می‌گرفت 😂
راجع به درخت هلو هم یه چیزایی نوشته بود که تونست یکی از سوالات کودکیم رو پاسخ بده، اینکه چرا درخت هلو تو پاندای کنگفوکار اینقدر مهمه.
      

        یکی از جذابیت‌های بهخوان برای من همین مواجه شدن با کتاب‌هاییه که قبلا خوندم و تقریبا فراموش شدن ولی با یه یادداشت یا جرقه به یادم می‌افتن.
این کتاب رو حدودا تو ۱۳ سالگی به همراه جلد دیگه‌ای از همین مجموعه از نمایشگاه کتاب خریدم و بعد از خوندنشون خیلی پشیمون شدم که چرا بقیه جلدها رو هم نخریدم. (البته پول نداشتم😂)
کتاب‌های این مجموعه که هر کدوم درباره افسانه حول یک موجود یا موضوع خاص هستن از این جهت که انگار دایره‌المعارفی عامیانه از باورها نسبت به اون موضوع هستن برام خیلی جذاب بود. فکر می‌کنم یکی از جالب‌ترین راه‌های شناخت یه فرهنگ بالا پایین کردن افسانه‌هاشونه.