معرفی کتاب تبصره ی 22 اثر جوزف هلر مترجم احسان نوروزی

تبصره ی 22

تبصره ی 22

جوزف هلر و 3 نفر دیگر
4.4
11 نفر |
5 یادداشت

با انتخاب ستاره‌ها به این کتاب امتیاز دهید.

در حال خواندن

4

خوانده‌ام

21

خواهم خواند

60

شابک
9786002295613
تعداد صفحات
522
تاریخ انتشار
1399/7/2

توضیحات

        
یوساریان با خونسردی گفت:«اونا میخوان منو بکشن.»
کلوینگر فریاد زد:«هیشکی نمیخواد تورو بکشه.»
یوساریان پرسید:«پس چرا به طرفم تیراندازی میکنن؟»
کلوینگر جواب داد:«اونا به همه تیراندازی میکنن اونا میخوان همه رو بکشن.»
«خب چه فرقی میکنه؟»
میخواست بداند«اونا کی آن؟فکر میکنی مشخصا کی میخواد توروبکشه؟»
یوساریان بهش گفت«تک تک شون»
«تک تک کی ها؟»
«هیچ تصوری ندارم.»
«پس از کجا می دونی که نمیخوان منو بکشن؟»

      

لیست‌های مرتبط به تبصره ی 22

نمایش همه
خنده سرخسفر به انتهای شبدر جبهه  غرب خبری نیست

ادبیات ضدجنگ

52 کتاب

قرار است وجود خود را بفروشم. قرار است نیست شوم، غرق در شومی و پلیدیِ جنگ. می‌خواهم خود را فدا کنم. از وجودم چیزی نخواهد ماند. نمی‌دانم این کار را چرا انجام می‌دهم، می‌دانم وجودم زخم خواهد دید. شاید زخمش هیچگاه التیام نیابد. اما انجامش می‌دهم. چرا؟ ضروری است؟ برای روحم تحمل این زجرِ مطالعه‌ٔ ادبیات ضدجنگ ضروری شده است. چرا؟ معمولا شرح علتِ امورِ ضروری کارِ سختی است. علتی ندارم برایش. توجه‌ام به آن جلب شده است، قوای ذهن‌ام را اشغال کرده است و وجودم معطوف به آن شده است. پس انجامش می‌دهم و زجر می‌کشم. اینجا لیستِ آثار ادبیات ضدجنگی که پیدا کرده ام را قرار می‌دهم (مشخصا ترجمه‌ها و آثار فارسی را. چون هدفم فهم جامعهٔ ایران است). حتما برای هرکدام از این کتاب‌ها که بخوانم، مرور خواهم نوشت و سعی خواهم کرد تکه تکه تصویرِ کلیِ ادبیات ضدجنگی را که می‌خواهم معطوف به فهمِ جامعهٔ ایران باشد را تکمیل کنم. اصلا ادعا چیه؟ باور دارم که ادبیات تصویری از جامعه را نشان می‌دهد، این بدان معنا نیست که تصویرِ تمام جامعه در ادبیات منعکس می‌شود (هیچ اثر و روایتی نمی‌تواند همه‌چی را به تمامه در خود بازنمایی کند) و این گزاره بدان معنا نیز نیست که ادبیات چیزی جز بازنمایی جامعه نیست، یعنی کارکردهای دیگری نیز برای متنِ ادبی قابل تصور است. در کنار این، باور ندارم که برای فهمِ جامعه نوعی متن‌بسندگیِ ادبیات‌پایه مکفی و از قضی حتی ممکن است؛ یعنی ادبیات مفری برای فکر در باب جامعه است و فهمِ جامعه طبیعتا و قطعا منحصر در متنِ ادبی نیست. پس، متنِ ادبی به فراتر از خود (تاریخ و جامعه) ارجاع دارد و از این حیث منطقی است که برای فهمِ جامعه بتوانیم ادبیات را فراخوانی کنیم. در این لیست، که تا اینجا بدونِ جست‌وجوی روشمند و صرفا با پرسان پرسان گشتن، سرچرخاندن و بُر خوردن میانِ کتاب‌ها تشکیل شده است، سعی کردم به جوانب مختلفِ چیزی که بهش "ادبیات ضدجنگ" می‌گیم توجه داشته باشم. در نهایت هیچ ادعایی ندارم و با تمام وجود گشوده هستم به هر اتفاقی که در این مسیر بیافتد. هیچ چیز را مفروض نخواهم گرفت جز اینکه "جنگ سراسر پلیدی است و چیزی در جنگ پرتویی از روشنایی ندارد." این لیست را بسیار ادیت/ویرایش خواهم کرد. حتما اگه نکته‌ای هست، اثری را جا انداخته ام، اثری را به اشتباه در لیست قرار داده و خلاصه هرچه بود خیلی خوشحالم می‌کنید بهم اطلاع بدید. اگر در این مسیر به هر کدام از کتاب‌ها رسیدم که دوست داشتید همخوانی کنیم، البته باید جدی و ضربتی باشید، بهم خبر بدید. شاید بتونیم هماهنگ کنیم و هم‌فهمی کنیم با کتاب‌ها. جا دارد از همهٔ کسانی که در مورد این دغدغه باهاشون حرف زدم و توی پیدا کردن آثار بهم کمک کردن تشکر کنم. مشخصا از علی آقای عقیلی‌نسب عزیز که واقعا زیادی کمکم کرد. دمت‌گرم مرد 🙏✌️ پی‌نوشت: لیست ابتدایی است و هرچی ایراد است برگردهٔ منه و حتما بهم اطلاع بدید. خوشحال می‌شم.

53

یادداشت‌ها

          تبصره 22
جنگ جهانی دوم. مقر نیروهای هوایی یوساریان از جنگیدن خسته اس، از اینکه هم سنگر یه آدم مرده اس، از اینکه هر چقدر پرواز میکنه، ماموریتهایی که باید انجام بده تا بتونه برگرده خونه، تموم که نمیشن هیچ، بیشتر میشن.
تنها یه راه برای خلاصی از ماموریتها و سالم برگشتن به خونه هست: 
اینکه مشخص بشه صلاحیت روانی لازم برای پرواز رو نداره، اما یه مانع همیشه سر راهشه و اون چیزی نیست جز تبصره 22.
تبصره ای که میگه، اگر اون درخواست کنه به دلیل عدم صلاحیت روانی به خونه برگرده، درخواستش نشون میده هنوز عقلش سرجاشه که فکر نجات جونشه و باید مثل یک خلبان خوب، دوباره خدمت کنه.
داستان و ماجراهای همه شخصیت ها، خیلی پیچیده و در عین حال جذاب بود، اینکه چطور جزئیات کنار هم قرار میگرفت و داستان رو تکمیل میکرد، شگفت زده ام کرد. سیر زمانی داستان منظم نیست و ترتیب وقایع جابجا روایت شده ، جوری که واقعا حس میکنی شخصیت اصلی کتاب، دیوونه شده و صلاحیت پرواز نداره.
توصیه میکنم سریالش رو هم ببینید، پشیمون نمیشید.

        

16

          تبصره‌ی 22 
Catch-22

1)
"تبصره‌ی 22" (Catch-22) نام داستان بلندی است از نویسنده‌ی آمریکایی؛ "جوزف هلر" (Joseph Heller)؛ که در سال 1961 میلادی نگاشته شده است. این کتاب در کنار دو داستان بلند دیگر یعنی "سلاخ‌خانه‌ی شماره‌ی پنج" (Slaughterhouse-Five)  نوشته‌ی "کورت ونه‌گات" (Kurt Vonnegut) و "برهنه‌ها و مرده‌ها" (The Naked and the Dead)  نوشته‌ی "نورمن میلر" (Norman Mailer) از سردمداران ادبیات آمریکایی ضد جنگ به شمار می‌رود. 
در سال 1970 میلادی یک فیلم سینمایی با اقتباس از کتاب "تبصره‌ی 22" و با همین نام توسط کارگردان آمریکایی؛ "مایک نیکولز" (Mike Nichols)؛ ساخته شد. اقتباس دیگری نیز به شکل یک مجموعه‌ی تلویزیونی با همین نام و با کارگردانی و هنرنمایی "جرج کلونی" (George Clooney) ساخته شده است. 

2)
به‌واسطه‌ی تأثیر زیاد این کتاب بر فرهنگ و ادبیات انگلیسی، عبارت  "Catch-22" با الهام از مفهوم آن در داستان، وارد زبان انگلیسی شد و مفهوم آن وضعیتی است که انجام کاری نیازمند انجام کار دیگری باشد که خود نیازمند انجام کار اول است. به عبارت بهتر برای انجام کار A باید اول کار B انجام شود اما برای انجام کار B باید اول کار A را انجام داد. یک مثال ساده‌ی وضعیت "Catch-22" این است که برای استخدام باید سابقه‌ی کاری مرتبط داشت اما برای کسب سابقه‌ی کاری مرتبط باید ابتدا در جایی استخدام شد. 

3)
در میان گفتگوهای بی‌نظیر و هجوآمیز کتاب، شاید گفتگوی "ستوان نیتلی" (Nately) نوزده‌ساله با پیرمرد صدوهفت ساله‌ی ملحد ایتالیایی یک شاهکار تمام‌عیار محسوب شود: 

نیتلی با حس پیروزی و غرور گفت: "چون بهتره آدم ایستاده بمیره تا زانوزده زندگی کنه، حتماً این رو قبلاً هم شنیدی".
پیرمرد خیانت‌پیشه که دوباره لبخند به لبش افتاده بود، کیفور شد: "بله، البته که شنیده‌م. ولی گمونم برعکس گفتیش. آدم بهتره ایستاده زندگی کنه تا زانوزده بمیره. حکمتش این جوریه."

4)
داستان  "تبصره‌ی 22" که یکی از شاهکارهای ادبیات طنز تلخ (Black Comedy) به شمار می‌رود، به توصیف خیالی وقایعی در جنگ جهانی دوم و در کشور ایتالیا می‌پردازد که یک گردان از نیروی هوایی ارتش ایالات‌متحده‌ی آمریکا در حال نبرد با نظامیان آلمان هیتلری است. قهرمان داستان سروان خلبانی است به نام "یوساریان" (Yossarian) که بعد از نزدیک به هفتاد مأموریت پروازی از جنگ به تنگ آمده است و به دنبال راهی برای ترخیص از نبرد می‌گردد. شخصیت "یوساریان" در آن دوران به‌اندازه‌ای موردتوجه قرار گرفت که در تظاهرات ضد جنگ ویتنام در دهه 60 میلادی معترضان شعارنوشته‌هایی حاوی متن "یوساریان زنده است" در دست داشتند. "هلر" سی‌وسه سال پس از نوشتن کتاب "تبصره‌ی 22" و در سال 1994 در داستان بلند "Closing Time" دوباره پای "یوساریان" را به ادبیات باز کرد و درنهایت بااینکه "جوزف هلر" در سال 1999 درگذشت اما ظاهراً قهرمان اثر او یعنی "یوساریان" هیچ‌وقت نخواهد مرد.
کتاب "تبصره‌ی 22" در سال 1394 توسط احسان نوروزی ترجمه شد و در "نشر چشمه" به چاپ رسید. ترجمه‌ی دیگری از این کتاب هم توسط "حسن افشار" صورت گرفته و در "نشر ماهی" در حال انتشار است. 
        

3