رمان کیمیاگر درباره چوپانی به نام سانتیاگو است که پس از دیدن چندین رویای تکرارشونده، زادگاهش را در اندلس ترک می کند و به شمال آفریقا می رود تا گنجی مدفون را در حوالی اهرام مصر پیدا کند. در این راه، با کسانی آشنا می‌شود که هر یک چیزی از زندگی به او می‌آموزند؛ زنی کولی، مردی که خودش را پادشاه می داند، یک کیمیاگر و دختری صحرانشین به نام فاطمه، که عاشقش می‌شود. 
در نقد و بررسی رمان کیمیاگر پائولو کوئیلو، عده‌ای احتمال می‌دهند که داستان کتاب، اقتباس از داستانی در دفتر ششم مثنوی مولوی باشد؛ هرچند خود پائولو کوئلیو مدعی است که این رمان را با الهام از داستانی در هزار و یک شب و ترجمه خورخه لوئیس بورخس نوشته است. 
نظرات مختلفی درباره کیمیاگر پائولو کوئیلو و جایگاه ادبی آن وجود دارد. برخی منتقدان آن را رمانی بازاری و عامه‌پسند می‌دانند و  برخی دیگر به دلیل زبان روان و داستانی که تمام مردم جهان از فرهنگ‌های مختلف یا آن ارتباط برقرار می‌کنند، کیمیاگر را اثری ویژه و ارزشمند می‌شمرند. هر چه که هست، کیمیاگر داستان سفری درونی و پر فراز و نشیب برای به ثمر رساندن ماموریت شخصی است که با سفر بیرونی قهرمان داستان همزمان می‌شود.
بهترین ترجمه کتاب کیمیاگر را احتمالا باید میان ترجمه‌هایی از دل‌آرا قهرمان، آرش حجازی، حسین نعیمی و ‌ ‌‌... جستجو کرد، هر چند ترجمه‌های متعددی از این رمان در بازار موجود است.