چند نکته دربارهٔ این کتاب:

✅ جلد اول کتاب حماسهٔ حسینی اثر ماندگار شهید مرتضی مطهری، شامل سخنرانی‌های ایشون در اوایل دههٔ پنجاه شمسیه. در این کتاب به موضوعاتی پرداخته شده که متاسفانه وعاظ و روحانیون و مداحان کمتر بهش توجه می‌کنن. ارائهٔ تحلیلی روشن دربارهٔ ماهیت قیام حسینی و عوامل مختلفی که در وقوع حادثهٔ عاشورا دخیل بودن و همچنین روشنگری دربارهٔ خطر تحریف این واقعهٔ بزرگ از مباحث مهم کتابه. بنابراین خوندن کتاب رو برای شیعیان سیدالشهدا که به‌دنبال آگاهی و درس گرفتن از حرکت تاریخی حضرت هستن ضروری می‌دونم.

❌ باید از ناشر آثار شهید مطهری گلایه کرد؛ بخاطر بی‌توجهی به ویراستاری و ترجمه نکردن آیات و روایات. شأن مرحوم مطهری خیلی بالاتر از این سطح پیاده‌سازی صوت‌هاست. تقریبا تمام متون عربی که در کتاب اومده به حال خودشون رها شدن و ترجمه‌ای برای اون‌ها نیومده، نه در متن نه در پاروقی. در یک کلام انتشارات صدرا خیلی تنبل و بی‌نظمه.

❌ برخی از بیانات شهید مطهری مورد اختلافه. از طرفی خود ایشون به بعضی احادیث و سخنان استناد کرده‌ن که خیلی‌ها معتقدن منبع معتبر نداره. برای مثال جملهٔ «هل من ناصر ینصرنی» یا نامهٔ اباعبدالله به محمد حنفیه از نظر بعضی‌ها سند محکم و معتبری نداره.

❌ این مسئله هم کمی برام آزاردهنده بود که بعضی مطالب چندبار در بخش‌های مختلف کتاب تکرار می‌شد. برای مثال عوامل موثر در نهضت حسینی دو یا سه بار با تفصیل تکرار شده بود. یا نقل اشعار حضرت ام‌البنین در رثای فرزندش، شرح نحوهٔ شهادت حضرت قاسم و موارد دیگر. مسئول این تکرارها شهید مطهری نیست، چون ایشون طی شب‌های مختلف سخنرانی‌های متعدد داشتن که تکرار بعضی مطالب در اون‌ها طبیعیه؛ اما بهتر بود ناشر صرفاً به پیاده‌سازی متن سخنرانی‌ها اکتفا نکنه و اون‌ها رو بازنویسی و ویراستاری کنه.
        

          پس از سال‌ها که موفق به مطالعه این کتاب نمی‌شدم، بالاخره در چند روز مانده به عاشورای ۱۴۴۵ هجری قمری، توفیق شد در لابلای امواج این صفحات، غرق شوم، به امید آنکه ناجی، حسین علیه‌السلام باشد. 

راجع‌به نکته کلی به‌دست‌آمده از مطالعه‌ی حماسه حسینی، درحد اختصار می‌توان گفت که: 

در بخش اصلی، کتاب به این می‌پردازد که نهضت امام حسین علیه‌السلام، یک نهضت چندماهیتی است، چون عوامل مختلف در آن اثر داشته است.
عوامل موثر عبارتند از:
۱. عامل بیعت ۲. عامل دعوت ۳. عامل امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر
امام علیه‌السلام، نسبت به هر عامل، وظیفه‌ی خاصی دارد. در عامل اول، یک مدافع است؛ در برابر بیعت. در عامل دوم، متعاون است. در عامل سوم، یک مرد انقلابی است.
نکته‌ی دیگر اینکه ارزش این سه عامل در یک درجه نیست. به موجب عامل سوم است که این نهضت شایستگی پیدا کرده است که برای همیشه زنده بماند و تا ابد آموزنده باشد؛ زیرا این عامل نه متکی به دعوت است و نه متکی به تقاضای بیعت. 

حرف مهم دیگر کتاب، این است که روح حسین بن علی دارای حماسه است و او یک قهرمان است و استاد مطهری در بخشی می‌گوید: من مخالف رثاء و مرثیه نیستم، ولی می‌گویم این مرثیه باید به شکلی باشد که در عین حال آن حس قهرمانی حسینی را در وجود ما تحریک و احیا کند. 

چه خوب است این اثر را همه آنان که عشق حسین علیه‌السلام را در دل دارند، بخوانند تا او را بفهمند.
در درجه‌ی بعد همه کسانی که خود را پرچمدار عرصه‌ی تبلیغ می‌دانند و می‌خواهند حضرت حسین علیه‌السلام را به همه‌ی جهان معرفی کنند، حتما یکی از مقدمات ضروری، مطالعه‌ی عمیق و دقیق این کتاب است.


        

          عزیزانی که هیئت میرن حتما این کتاب رو بخونن، مشاهده شده بعضی جاها دارن بدعت هایی رو وارد عزاداری اباعبدالله میکنن و عده ای خشک مقدس نما با بهانه های واهی ازش حمایت میکنن. شهید مطهری بزرگوار در این کتاب خطوط قرمزی رو مشخص کردن که می‌تونید به کمکش تشخیص بدید کدوم هیئت ها سالم و مورد تأیید اولیاء الله هستند و کدوم هیئت ها دچار بدعت و خرافه شدند.
        

          عالی و لازم برای نگرش عمیق به واقعه عاشورا
        

          مطالب کتاب و بهتر است بگویم سخنرانی‌های استاد  به قدری روان و شیوا بود که دلم می‌خواست همه‌اش را در یک روز بخوانم. اما با توجه به نوع خاص مطالعه‌ی این‌گونه کتاب‌ها، آن را در چند روز خواندم. از طرفی هم دوست داشتم شب‌های بیشتری از محرم را با کلام استاد شهید بهره‌مند شوم.

سخنرانی‌های شهید مطهری، آن هم مربوط به ۵۰ سال پیش، نشان از سطح بالای منبر ایشان دارد. نکته‌ی قابل توجه این است که استاد، مطالب اساسی و بنیادینی را مطرح می‌کردند که گذر زمان در آن‌ها خللی وارد نکرده است؛ به‌عبارتی سخن از محکمات است. این مطالب با زبانی فصیح بیان می‌شوند؛ زبانی که هم برای مخاطب آن دوران قابل فهم و کاربردی بوده، و هم امروز برای ما.

از دیگر نکات قابل تأمل  به‌ویژه در حوزه‌ی سخنرانی‌های محرم پرداختن به مسائل روز است. ایشان و سایر بزرگان، قیام حسینی را در زمانه‌ی خود نیز جاری و زنده می‌دانستند و در پی احیای آن بودند. اشاره‌هایی که به مسئله‌ی فلسطین و شمر زمانه داشتند، گواه همین نگاه است.

از سوی دیگر، قیام امام حسین (ع)، پیام‌ها و درس‌های متعددی دارد که در هر عصر و زمانی می‌توان از آن بهره برد. با تأسی از عاشورا، بسیاری از مسائل اجتماعی و سیاسی قابلیت حل دارند. شهید مطهری در سخنرانی‌های خود به نقش‌آفرینی زنان، به‌ویژه حضرت زینب (س)، پرداخته و الگویی از نقش افرینی زنانه ارائه می‌دهند. این الگو زمانی مطرح شده که رژیم پهلوی درصدد ترویج الگوی غربی زن بود.

نوع نگاه شهید مطهری به قیام امام حسین (ع)، در آن زمان و با آن عمق، بسیار ارزشمند و کم‌نظیر است. ایشان حتی از منظر جامعه‌شناختی نیز به تحلیل این واقعه پرداخته‌اند. البته باید دقت داشت که تنوع این نگاه‌ها با حفظ اصالت ماجرا همراه  بوده و دچار تحریف یا التقاط نشده است.

نگاه ایشان به مسئله‌ی نقش‌آفرینی زنان فوق‌العاده بود. تلقی ایشان از نقش زن، بسیار شبیه سه الگویی است که حضرت آقا در اسفند ۱۳۹۱ مطرح کرده‌اند.

در فصل پایانی کتاب نیز به ابعاد تبلیغ پرداخته‌اند که برای من بسیار جذاب و آموزنده بود. پس از مطالعه‌ی بیانات استاد، به‌درستی این جمله پی بردم که چرا تأکید می‌شود ما  مبلغِ دوره‌ی طرح ولایت نیستیم؛ چراکه جایگاه تبلیغ، جایگاه بسیار مهم‌تری است.

برخی نکات خطاب به مرکز حفظ آثار شهید مطهری:
در این مجموعه می‌شد متن سخنرانی‌ها را تجمیع کرده و بخش‌های تکراری را حذف کرد. البته شاید فلسفه‌ای در حفظ عین سخنان استاد داشته‌اند که آن را دست‌نخورده ارائه داده‌اند. هرچند تکرار مطالب در برخی موارد خسته‌کننده بود، از جهتی هم برای شناخت شخصیت و روحیات شهید مطهری مفید بود. تکرار برخی نکات نشان از اهمیت و تأثیر آن‌ها در اندیشه‌ی ایشان دارد.

یکی دیگر از موارد قابل نقد، عدم ترجمه‌ی متون عربی بود. گاهی متوجه منظور دقیق عبارات نمی‌شدم و این موضوع آزاردهنده بود.


پ.ن ۱: در پایان مطالعه  کتاب، واقعاً افسوس خوردم که چرا تاکنون اهتمام جدی به مطالعه‌ی آثار شهید مطهری نداشته‌ام. با اینکه پیش‌تر هم از اهمیت آثار ایشان مطلع بودم، اما پس از لذت خواندن این کتاب، حس خسران بیشتری داشتم.

پ.ن ۲: بعد از مطالعه‌ی هر کتاب، ذهنم چند روزی درگیر مطالب آن می‌ماند، به‌ویژه نکاتی که شاید فرامتن باشند. این کتاب از این جهت برایم بسیار گسترده بود، تا حدی که تصمیم به نوشتن یادداشت نداشتم.
(البته همیشه هدفم از نوشتن یادداشت در به‌خوان، ثبت واگویه‌هایی برای خودم بوده تا در جایی یکجا جمع باشند و در صورت نیاز به آن‌ها رجوع کنم.)