یاداشت‌های کتاب مربوط به سال 43 است که ما رو با اوضاع سیاسی و فرهنگی و... عربستان در آن سال‌ها آشنا می‌کنه. حال و هوای اون روزها رو  که حجاج خانه خدا با عدم امکانات رفاهی و رسانه‌ای  چه سختی‌هایی رو تحمل می‌کردن رو به خوبی به تصویر کشیده.
رفتارها و کارهای حجاج و اطرافیان رو به خوبی زیر نظر داره و به خواننده کتاب تصویری واقعی و روشن که داره نشون میده.                                                                 
البته شاید قلم نویسنده برای جوانان خیلی جذاب نباشه ولی بهتر بود در زیر نویس توضیحاتی هم برای برخی مفاهیم داده می شد.
          

            خسی در میقات، یکی از بهترین تعبیراتی است که در عمرم شنیدم. تعبیر جالبی که جلال آل احمد برای خودش در نظر میگیرد در سفرش به سرزمین حجاز. 
نکته مثبتی که میتوان از این کتاب استخراج کرد این است که در ابتدای کتاب، خودت را در میان آن اتوبوس کاروان که همه نوع قشر مردم در آن حضور دارند در نظر میگیری و تا آخر، در جمعیت هستی. کاروانی که همه قشر مردم، اعم از پولدار و فقیر و سیاه و سفید در آن وجود دارد و در پایان سفر اصلا توجهی به رنگ پوست بغل دستی ات نداری و یا حتی نمیدانی این شخصی که الآن کنار من نشسته، جیبش پر از اسکناس است یا اجاره خانه اش عقب افتاده و صاحبخانه او را جواب کرده. این را میتوان هنر جلال آل احمد دانست که هر آنچه از ذهنش بر می‌خیزد را کمی آراسته می‌کند و لباس زیبا بر تنش می‌کند و عطر ملایمی بر بدنش میزند و او را به روی کاغذ پیاده می‌کند. 
جلال دقیقا در برهه ای از زندگی اش به سفر حج میرود که کاملا به آن احتیاج داشته. به قول خودش قبل از سفر تفکراتی به سراغش می آید و حتی "این آخریها مهر زیر پیشانی نمی‌گذاشتم و همین شد مقدمه تکفیر"
شاید بعد از خواندن کتاب، این حال به شما دست دهد که جمع کنیم و برویم حج و خانه خدا را زیارت کنیم. ولی بعدش این بیت شعر را هم مرور کن: 
به طواف کعبه رفتم به حرم رهم ندادند
که تو در برون چه کردی که درون خانه آیی!
دوباره سعی کن این کتاب را بخوانی، تا در نتیجه برسی به متن اول کتاب که از علی بن عثمان هجویری و از کتاب کشف المحجوب است برسی. این را باید قبول داشته باشی و بعد به حج بروی! جلال خیلی زیبا سفرنامه اش را نوشته. اول کتاب با حالات مختلف وارد میشود و در نهایت نتیجه واحد از مباحث گوناگون.
          

            شروع علاقه من به نویسندگی از این کتاب بود. اغلب نوشته هایم در اوان نوجوانی رنگ و بوی کلمات جلال را داشت. حالا دیگر سالها از آن زمان سپری شده و من در حال کلنجار رفتن با مجموعه داستان های چاپ شده ام با عنوان داستان های حقوقی معرفت مآل هستم. در باره ی ایده این کتابها به زودی بیشتر صحبت خواهم نمود.
با احترام
محمود ابراهیم قزوینی 
          

            جالب توجه، برایم نگاه و استفاده گسترده‌تر جلال نسبت به این سفر بود. همان که خودش در پایان کتاب گفت: سفر از سر کنجکاوی.
سرک کشیدنش  به آثار و مکان  های تاریخی، روزنامه و کتاب فروشی ها، و محله‌ها. یک‌نگاه فرهیختگانه.

ایده ها و راه حل هایش هم منطقی بود؛ راه حل نجات و گسترش حج را، تشکیل  بین الملل اسلامی ، متشکل از تمام کشورهای اسلامی  و اداره حج از طریق آن مدانست و جای جای کتاب از این ایده یادکرده و راهکارش را جزئی ارائه داده بود.
کتاب از واژگان ناآشنا خالی نیست.
از کتاب سفرنامه هدایه السبیل فرهادمیرزا هم نام برده .
چیزی که نسبتا زیاد به چشم میخورد توجه جلال به زن‌ها و کشف زیبایی شان در این سفر است؛ نگاهی ریز بینانه و نکته سنج.
برایم دو چیز عجیب بود: سطح تمول مالی‌شان، که در سال ۱۳۴۳ آنقدر پول داشته اند که مستطیع حج شوند، نه فقط خودش بلکه خواهر و شوهرخواهر هایش( در جستوجو به هنگام مطالعه این کتاب دریافتم پدر جلال روحانی بوده، و آیت‌اله طالقانی پسرعمویش!) و دوم کوتاه بودن سفرشان! با اینهمه معطلی و بی برنامگی که جلال در کتاب از آن مینالد، سفرشان سر هم یکماه هم نمیشود و ۲۳ روزه سرهم می‌آید! حال که امروزه حج واجب ۳۰ روز به طول می انجامد! 

کتاب از نگاه معنوی ، و کلام نغز خالی نبود.
جلال بیشتر به بیان و توصیف شرایط اجتماعی ،  محیطی ، سیاسی و جغرافیایی اماکن پرداخته بود و مقایسه  و تطبیق آنها با صدر اسلام.

درکل خواندش خالی از لطف نیست.
برخی جاها حس میکردم جلال انقدر عمیق سخن میگویند و فکر میکند که من از درک آن ناتوانم   ، و میگذشتم.
کتاب از آن دسته کتابهایی بود که هرچند کم حجم بود اما در دستم کش آمد و به بدبختی و اجبار تمامش کردم.
خیلی از زبان کتاب لذت نبردم. میشود گفت اصلا! زبان بیان حلال در این کتاب با کتابهایی که پیش از این ازو خوانده بودم کاملا فرق میکرد، ثقیل بود و دشوار.
          

            باید بگویم یکی از لذت بخش ترین کارهای دنیا برایم، خواندن کتاب در مترو است. دقیقا همان زمانی که اگر حواست نباشد و کاری انجام ندهی میشود وقت تلف شده. 
جلال را در مترو، میان دخترها، کودکان، خانم ها و آقایان خواندم. با هر جمله ی توصیفی اش از چهره ی انسان ها، زل میزدم به افراد درون مترو و سعی میکردم مانند او جزئیات چهره را نگاه کنم. اما نگاه تیزبین او کجا و دیدهای گذران من کجا؟
خلاصه اینکه جایگاه جلال برایم ویژه است چون مرا از حس تلف شدن زمان و کلافگی رهاساخت. همچون پرنده ای از بند قفس.
و اما خسی در میقات….
امیدوارم روزی در هوای مکه نفس بکشم ،همانجا که همه گرد معبود می گردند و او را می خوانند.
          

            این کتاب را در لابلای کتاب‌های کتابخانه بوکزیستو پیدا کردم (تو را از میان این همه خوبان...😂)
اسم جلال آل احمد رو در کتاب‌های ادبیات دبیرستان شنیده بودم اما تا این زمان کتابی از این نویسنده نخونده‌بودم.
خاطرات سفر به مکه و مدینه در سال ۱۳۴۳  از زبان جلال آل احمد.
این کتاب دارای جملات کوتاه و تاثیرگذار و نثری روان و دلنشین است. کتاب اعتراضاتی به عقب ماندگی‌های عربستان نسبت به برگزاری مراسم حج  دارد.
اگر علاقه مند به مطالعه سفرنامه هستین این کتاب پیشنهاد میشه.😁
          

            کتاب از نوع کتابهای سفرنامه است و شاید برای افرادی که به خواندن سفرنامه علاقه مندند جذاب باشد. کتاب روایت سفرنامه حج نویسنده در سالهای گذشته است ولی نه چندان از بعد معنوی. من تا به حال جز چند مطلب کوتاه و داستانی کتاب خاصی از این نویسنده نخواندم و قطعا با این کتاب هم درباره آثار و قلم این نویسنده بزرگ نظر نخواهم داد. ولی درباره این کتاب به راحتی می توانم بگم نخواندید هم چیزی از دست ندادید چرا که خود نویسنده هم جایی در اواخر کتابش بیان می کند که: « این سفر را بیشتر به قصد کنجکاوی آمدم. عین سری که به هر سوراخی میزنم. به دیدی، نه به امیدی و این دفتر نتیجه اش.»
          

            خواندن کتاب برایم سخت بود.
هم به خاطر نوع ادبیات و هم برخی اصطلاحاتی که نمیدانستم چیست و چرا استفاده شده.
ولی دقت جلال آل احمد در توصیف آن روزها جالب بود.
          

            من خیلی با نثر و قلم جلال آل احمد، آشنا نبودم؛چون تنها کتابی که ازش خونده بودم،سرگذشت کندوها بود که از اون هم خیلی خوشم نیومد و زیاد تمایل نداشتم کتاباش رو بخونم
اما چیزهایی که از اول در این کتاب جذبم کرد:
یک جزئی نگری جلال بود.که تمام دیده ها و شنیده هاش رو مو به مو و جزبه جز توضیح داده بود که بسیار عجیب و جالب بود
دو نقدهای تند و تیز جلال در مورد مشکلات و سو استفاده ها در عربستان سعودی که به قول وی:مسائل بسیار است:)
و سه ته مایه های طنز رو می شد از متن کشید بیرون که دوست داشتم 

در کل تجربه ی شیرینی بود برام.با جست و جو فهمیدم که جلال،سفرنامه های دیگه ای هم داره که ان شاءالله اونهارو هم میخونم/گوش میدم 

پ.ن:کتاب رو با صدای زیبای<<مجید عسگری>>در ایران صدا گوش دادم
          

            پیشتر از جلال مدیر مدرسه، غرب‌زدگی، سفر به ولایت عزرائیل و چند داستان کوتاه خوانده بودم. خیلی به دلم ننشستند، برای همین هم تمایل چندانی به خواندن باقی کتاب‌هاش نداشتم اما وقتی قصد کردم کتاب‌هایی پیرامون حج بخوانم، خواندن «خسی در میقات» اجتناب ناپذیر بود. با این حال از همان شروع کتاب علیرغم سوءظنم، با روایت جلال همراه شدم و تا آخرش را در زمان کوتاهی خواندم.
اینکه چرا از خسی در میقات خوشم آمد؛ شاید بشود برایش این چند دلیل را تراشید. اول این که برخورد جلال به عنوان یک روشنفکر نه‌چندان معتقد با سفر حج،‌ از اضطرابم برای سفر پیش‌رو کم می‌کرد. دوم اینکه طنز جلال را بیش از کتاب‌های دیگرش در اینجا دیدم و سوم هم اینکه جزئیات جذابی در دل روایات بود که شیرینی آن را چندچندان می‌کرد.
با این همه، پرش‌های روایت و یکنواخت نبودن آن و نگاه و رفتار روشنفکرمأب جلال، آن‌جاها که از حد شرع خارج می‌شد، دل من را می‌زد که اینها نیز خاصیت جلال است انگار.
در نهایت، فکر می‌کنم خسی در میقات واقعا کتاب دلنشینی خواهد بود برای هرکس که سفرنامه دوست دارد، تاریخ می‌خواند و حج برایش یک پدیده جذاب است. بخوانیدش و لذت ببرید.
          

            اسم کتاب خیلی جذاب بود و جالب و کنجکاوم کرد... اولین سفرنامه‌ای بود که خواندم...خیلی از خواندنش لذت بردم... 

وقتی یک چهارم اول کتابو رد کردم منتظر بودم درباره خودش هم حرفی بزنه اینکه چه احساسی داره و چی فکر میکنه(نه اینکه نگه ها گفت اما جا خوردم از صداقتش)توقع داشتم خیلی معنوی احساسی باشه...بعد تو ادامه کتاب هم فضا اصلا معنوی افراطی نشد... فکر کردم شاید واقعا حس و حالش همینقدر عادی بوده و هیچ احساس خاصی نداشته...که تو جملات انتهایی کتاب جوابم را گرفتم: 

"من در این سفر بیشتر در جستجوی برادرم بودم -و همه آن برادران دیگر-تا به جستوجوی خدا. که خدا برای آن که به او معتقد است همه جا هست" 

و راستش خوشحال شدم که خیلی احساسی و جوگیرانه فضا را معنوی و آدما رو بی عیب توصیف نکرده(منظورم صرفا وجه خوب آدمهاست)...توصیف شخصیت ها و فضا خیلی خوب بود...
اونجایی که لجش گرفته از این که مردم در خانه خدا از دلتنگی کربلا میگن رو با پوست و گوشت و استخوان درک میکنم 😂... 

چند جمله از کتاب: 

بزرگترین غبن سالهای بی نمازی از دست دادن صبح ها بوده با بویش با لطافت سرمایش با رفت و آمد چالاک مردم
پیش از آفتاب که برمیخیزی انگار پیش از خلقت برخواسته‌‌ای و هر روزشاهد این تحول روزانه بودن از تاریکی به روشنایی از خواب به بیداری و از سکون به حرکت 

و دیدم که تنها خسی است و به میقات آمده است و نه کسی به میعادی و  دیدم که وقت ابدیت است یعنی اقیانوس زمان و میقات در هر لحظه ای و هر جا و تنها با خویش چرا که میعاد جای دیدار توست با دیگری اما میقات زمان همان دیدار است و تنها با خویشتن... 

مگر حاصل یک عمر چیست؟ اینکه در صحت و اصالت و حقیقت بدیهی‌های اولیه که یقین آورند یا خیال انگیز یامحرک عمل شک کنید و یک یکشان را از دست بدهید و هرکدامشان را بدل کنید به یک علامت استفهام...یک وقتی بود که گمان میکردم چشمم غبن همه عالم را دارد.و حالا که متعلق به یک گوشه دنیا‌ام اگر چشمم را پر کنم از تصاویر همه گوشه های دیگر عالم پس مردی خواهم شد همه دنیایی. 

یک آدم فقط یک جفت چشم نیست و در سفر اگر نتوانی موقعیت تاریخی خودت را هم عین موقعیت جغرافیایی عوض کنی،کار عبثی کرده‌ای. 

من در این سفر بیشتر در جستجوی برادرم بودم -و همه آن برادران دیگر-تا به جستوجوی خدا. که خدا برای آن که به او معتقد است همه جا هست 


          

            جلال آل احمد تنها ایرانی بود که وقتی می‌خوانم‌اش تمام‌ش را حس می‌کنم. قلمش مال خودش است، لحن ‌اش مال خودش است و حتی طرز  مخصوص خودش را دارد.
جلال برای من بیشتر نماد روشنفکر انقلابی  را ایفا می‌کند. نقش کسی که گرچه سنش به پیروزی انقلاب اسلامی نرسید اما قلب و روحش خیلی سال قبل‌تر به پیروزی رسیده بود.
خسی در میقات هم در مسیر همان انقلاب است. 
 و عجب سفرنامه‌ای!
از حج دهه ۴۰ می‌گوید. از بدویت مدرن عرب‌ها و از  سنت‌های هر دم بیلی که هر‌کسی به زعم قومیت و طرز فکرش یا بر خود یا اگر زورش زیاد باشد بر دیگران تحمیل می‌کند.
از برگزاری بزرگترین مراسم مسلمانان و بدترین نوع برگزاری عربستان. و اگر امروز روزش را هم ببینی با تمام پیشرفت‌هایی که در زمینه برگزاری حج انجام داده اند باز هم  همان بدویت مدرن خودش را نمایان می‌سازد.
اگر جلال خوانده‌اید و با قلمش که کمی ثقیل و عجیب است مشکلی نداشته باشید توصیه می‌کنم حتما این سفرنامه را بخوانید. 
          

            قبل از خسی در میقات،یکی دو تا داستان کوتاه جسته و گریخته خوندم بودم از جلال آل احمد. خب با یه دید خاصی رفتم سراغ خسی در میقات. ولی اعتراف می کنم که یکه خوردم از خوندن ش.

البته تو این کتاب،صداقت و بی پیرایه گی جلال  به همون میزان لحن تند و نیش دارش به چشم می آد. 

یادمه دفعه ی اولی که خوندمش این قدر از لحن تند و عریان جلال یکه خوردم که تموم ش نکردمو تا یه مدت گذاشتمش کنار!


هر کسی با هر روحیه ای نمی تونه از نوشته های جلال آل احمد خوش ش بیاد؛ باید فضای اجتماعی سیاسی اون دوران برات قدری ملموس شده باشه و درک ش کرده باشی،اون وقت بار کنایی و تیکه پراکنی های مکرر جلال برات معنا خواهد داشت.