کتاب مجموعه چند یادداشت از نویسنده است. در ابتدا مختصری از دوران کودکیش و نوجوانی و جوانیش که در اردوگاه های نازی ها و بعد در شرایط خفقان تحت حکومت شوروی سوسیالیست گذشت می‌گوید که واقعا زیبا، تکان دهنده و دقیق و با جزئیات خوبی نوشته شده
در ادامه از نقش فرهنگ و نویسندگان و بطور کلی اهالی فرهنگ در شهر پراگ و تغییر و تحولات سیاسی اجتماعی کشور چک می‌گوید
در کل یک کتاب با رویکرد فرهنگ و اثرات آن بر جامعه پراگ و چک می‌باشد

The book is a collection of several notes by the author. First, a brief account of his childhood, adolescence, and youth, spent in Nazi concentration camps and then under suffocating conditions under the Soviet Socialist regime, The notes are really beautiful, shocking, accurate, and well-written.
He goes on to talk about the role of culture and writers, and the people of culture in general in Prague, and the changes in the country's socio-political situation.
In general, it is a book with a cultural approach and its effects on Prague and Czech society
          

            [انگاره‌ی کهن افراد برگزیده در این توهم پوپولیستی درباره‌ی انسان ساده‌ای هم که حقیقت نزد اوست و سرچشمه‌ی حکمت و اخلاق تباه نشده است، بازتولید شد و بدل به اسطوره‌ی ماموریت طبقه‌ی کارگر. / هر انقلابی حامیان خاص خودش و نشئگی توأم با رضایت خاص خودش را دارد. / آن‌ها که قربانیان یک نوع خاص از تعصب بودند، اکثرا تسلیم تعصبی از نوع دیگر شدند.]
آنچه تاریخ از گفتن آن باز‌می‌ماند/ 
          

            این‌که ما معمولا با کتاب‌هایی از این دست هم‌ذات‌پنداری داریم به تجربه مشترک ما با نویسنده برمی‌گرده. اما جذابیت روح پراگ برای من بیشتر از جستارهای پراکنده‌ش درباره حکومت‌های توتالیتر و نقدهاش به سوسیالیسم، به‌واسطه بخش‌های اول و چهارم کتاب بود. بخش اول که مهارت بالای کلیما با کلمات و ادبیات تو روایت تجربه زیسته‌ش رو نشون می‌داد و بخش چهارم که تحلیل و تفسیرهای پیچیده و پرکششی از چند اثر کافکا رو بیان می‌کرد. 
کلیما تو هر چهار بخش کتاب، پیوسته گریزهایی می‌زنه به زوال تمدن و واضحا این مسئله مهم‌ترین دغدغه‌شه.
          

            شاید این که نویسنده‌هایی مثل آرنت، کوندرا، دراکولیچ و نویسنده‌ی این کتاب، کلیما این‌قدر به ما می‌چسبند به دلیل روایت وضعیت مشترکشان با ما یعنی «مذهبی روشن‌فکر ذیل حکومت چپ توتالیتر» است. ویژگی بارز این کتاب، درعین ضدیت با کمونیسم، عدم شیفتگی به لیبرالیسم است. من همیشه (شاید متأسفانه) با nonfiction نزدیک‌تر بوده‌ام و به همین علت، از کوندرا دوست‌تر داشتمش. اعجاب‌برانگیزی این کتاب برای من در سطح گزارش به خاک یونان بود و اگر امکانش بود به آن بیش از ۵ ستاره امتیاز می‌دادم. به دلایل الهی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مجبورم آن را در لیست کتاب‌های «ضروری» قرار دهم.
          

            قسمت‌هایی از کتاب:
۱. تجربه‌ی عمیق شادی زمانی که تجربه‌ی عمیق محرومیت وجود ندارد، به دست نمی‌آید.
۲. غالباً این نیروهای خیر و شر نیستند که نبرد می‌کنند، بلکه صرفاً نیروهای شر متفاوت‌اند که با یکدیگر برای سلطه بر جهان رقابت می‌کنند.
۳. قدرت هرچه کشنده‌تر و هرچه تمام‌تر باشد بیشتر انسان را از آزادی‌اش محروم می‌کند و وحشت می‌پراکند.
۴. قدرت توتالیتری معمولاً منکر می‌شود که بحرانی وجود دارد و می‌کوشد از این موقعیت به نفع خویش بهره ببرد؛ یعنی می‌کوشد هرآنچه که تا همین اواخر یک نیاز معمولی انسانی بود، یک امتیاز مهم جلوه می‌کند.
          

            ایوان کلیما، شاید یکی از جذاب‌ترین تجربه‌های زیسته بین نویسندگان را داشته باشد. در کودکی تسخیر کشور به دست نازی‌هارا می‌بیند‌. در هشت سالگی به اردوگاه کار اجباری می‌رود‌. پدر و مادرش یهودی‌هایی سکولار بودند. تمام دوستانی که در اردوگاه کار اجباری پیدا می‌کند به نحوی می‌میرند. سه سال بعد از جان به در بردن از اردوگاه نازی‌ها و بازگشت به پراگ، کشورش تبدیل به کشوری اقماری برای شوروی می‌شود. بیست سال اجازه چاپ هیچ اثری را نداشته و....

او در روح پراگ در پنج بخش که در ظاهر به هم هیچ ربطی ندارند(روح پراگ، نوشته‌های پراکنده کلیما در سال‌های مختلف است) در حال کاویدن مدرنیته و تمدن است. کلیما به معنای واقعی به انحطاط تمدن و مدرنیته معتقد است. او از ظلم آلمان‌ها می‌گوید_ هر چند نه به شکلی که در میان آثار قلمی و از آن بیشتر، تصویری، می‌بینیم. که آلمان نازی هیولای هفت سر است و کشورهای مقابلش معصومان دو عالم‌اند، بلکه به شکلی واقع گرایانه_ اما بعد از آن نگاهی به مدرنیته امروز هم دارد. او خفقان شوروی را دوست ندارد، اما شوروی را کشوری بی‌حسن و اروپا را تماما خیر و خوشی نمی‌داند. او منتقد انحطاط مدرنیته است و انتقادش کاملا منصفانه است‌. انتقاد او در قالب‌های مختلفی در روح پراگ که کشکولی است از اتوبیوگرافی، جستار، مقاله، نقد ادبی و تحلیل و بررسی آثار یک نویسنده، مدرنیته را منحط می‌داند.

بخش اول کتاب را شاید بشود اتوبیوگرافی نامید. خود کلیما به این بخش می‌گوید نوشته‌هایی از زندگی شخصی. او ابتدا به شرح نحوه رفتنش به اردوگاه کار اجباری و بازگشت و بعدش زندگی در کشور اقماری شوروی می‌پردازد و انقلاب در چکسلواکی سابق را روایت می‌کند. در همین بخش او در پرسه‌هایی که در پراگ، پایتخت جمهوری چک داشته به دنبال روح شهر می‌گردد و به این نتیجه می‌رسد(یا شاید ما را می‌رساند) که پراگ قرن بیستم بی روح است. البته او می‌گوید که این روح دیگر در هیچ کجای جهان قابل یافت نیست‌.

بخش دوم کتاب جستارهای کلیما است. شاید زیباترین نوشته‌های کلیما در همین بخش کتاب است. او در این بخش به اخلاقیات مدرن می‌پردازد و آنها را نه نقد، بلکه روایت می‌کند. کلیما در این بخش سخن نمی‌گوید، بلکه نشان می‌دهد. شکست‌های اخلاقی و پسرفت‌های زندگی مدرن را جلوی چشم ما می‌گیرد. و به قول امیر خداوردی: ((ما را به ما نشان می‌دهد.)) ما که امید حقیقی را گم کرده‌ایم و برای پیدا کردن امیدی که بدون آن نمی‌شود زندگی کرد، به دنبال امیدهای کاذب رفتیم. ما که قهرمانانمان نه جنگجویان قرون وسطایی، نه فیلسوفان رنسانی و نه نویسندگان مدرن، که به راستی همه این‌ها ارزشی واقعی برای قهرمان بودند داشتند‌. بلکه قهرمانان ما فوتبالیست‌ها و بازیگرهای این دوره رو به زوال‌اند. هر چند این اشخاص برای به چنین جایی رسیدن زحمت کشیده‌اند، اما این‌ها دارای چه ارزش قهرمانانه‌ای‌اند؟ 
کلیما با روایت انحطاط در جزئیات مدرنیته، ما را به یک تصویر از یک کل منسجم رو به نابودی می‌رساند‌. جزئیاتی اعم از صداقت، زباله، فقر زبانی، حرص، طمع و...

بخش سوم کتاب مقالات سیاسی ایوان کلیما است. البته شاید با تسامح بشود اسم مقاله را روی این سه نوشته او گذاشت. نمی‌دانم. کلیما در این بخش ناقد حکومت‌های توتالیتر است. صورتی دیگر از فرهنگ مدرنیته. حیطه مطالعات من سیاست نیست اما کلیما ساده و شفاف حرفش را در باب سیاست می‌زند به نحوی که اغلب مخاطبین بتوانند بفهمند. او فرهنگ را در مقابل توتالیتاریسم قرار می‌دهد و کشورهای توتالیتر را کشورهایی بی فرهنگ می‌داند‌ و اهالی واقعی فرهنگ را هیچ گاه دوستدار اینچنین حکومت‌ها به نحوی که با آنها همکاری کنند نمی‌داند. 

بخش چهارم کتاب نقد و بررسی ادبیات رئالیسم سوسیالیستی است‌. بخشی که به شدت سرم را به درد آورد و کم‌تر گزاره‌ای را از این بخش فهمیدم. ادبیات حیطه تخصصی کلیما است و علاوه بر اینکه نویسنده بوده، دارای تحصیلات کلاسیک دانشگاهی در رشته ادبیات است. در واقع این بخش را بسیار تخصصی و سخت فهم نوشته و امکان فهم و در نتیجه صحبت در مورد آن را از امثال من گرفته.

بخش آخر کتاب تحلیلی است از زندگی و روح آن زندگی که حاضر است در آثار همشهری کلیما، فرانتس کافکا. اطلاعات بسیار اندکی که از زندگی کافکا داشتم باعث شد هر چند حتی یک اثرش را درست نخوانده‌ام، عاشق این نویسنده آلمانی، یهودی و اهل چک بشوم(کافکا در پراگ زاده شده بود زندگی می‌کرد، یهودی بود و به زبان آلمانی می‌نوشت) کلیما زندگی کافکا را و اثری که این زندگی در سه داستان کافکا(کتاب‌های قصر و محاکمه و داستان در سرزمین محکومان) را بررسی و تطبیق می‌دهد. کلیما در مورد کافکا می‌گوید که در ظاهر زندگی آرامی دارد. او هرگز مثل همینگوی جنگ را تجربه نکرده(در جنگ جهانی اول هم از پراگ خارج نشد) او تجربه زیسته دیگر نویسندگان را ندارد. اما کافکا روحیات بسیار درونی دارد. در بیرون شاید هیچ اتفاقی برای او نمی‌افتد ولی او وحشت زده است. اتفاقات بیرون را بیش از حد اغراق شده توصیف می‌کند. او در توصیف یک تنبیه پدرش در کودکی آن را باعث بی اعتمادی به خودش و به همه مردم می‌داند. روحیات درونی‌ای که طبق ادعای کلیما در آثارش متبلور هستند. شاید همین روحیات فضای نوشته‌های کافکا را اینقدر متفاوت می‌کند. البته همین جا هشداری بدهم به حساسان به اسپویل که این بخش آخر کتاب با محوریت داستان‌های کافکا پیش می‌رود و اگر بر خلاف من اسپویل نشدن داستان برایتان مهم است، بعد از خواندن حداقل این سه اثر کافکا این بخش کتاب را بخوانید.

روح پراگ اولین کتابی بود که از کلیما می‌خواندم و در همان صفحات اول به قدری مرا جذب تجربه زیسته و توانایی ادبی بالای کلیما کرد که رفتم و یکی از رمان‌هایش را گرفتم. هر چند هنوز روح پراگ تمام نشده بود. 
پنج ستاره‌ای که دادم هم بدون احتساب بخش چهارم است. چرا که چیزی از آن نفهمیدم که بخواهم در امتیاز کتاب برایش اثری قائل باشم.
          

            ما در دنیایی زندگی می کنیم که نه فقط غرق در دستگاه ها و فرآورده های جنبی آنهاست،بلکه غرق در امید های کاذب نیز هست . و این همه چرخه ای را پدید می آورد که بشر را به درون نومیدی مرگبار خود می کشد.
هر قدر بیشتر با تمام وجودمان به این امیدها دل ببندیم ، به مردانی که به هنگام رفتن به سوی نابودی خود ،چشم به راه وقوع معجزه اند،ماننده تر خواهیم شد.
.................
برای من این کتاب از اون دسته کتاب های ارزشمندی بود که علاوه بر اضافه کردن به معلوماتم تا حد زیادی، سرگرم کننده و خواندنی هم بود.به علاوه ی اینکه دیدگاه من رو به کلی نسبت به "فرانتس کافکا" و نوشته های این نویسنده تغییر داد
از نظر من "روح پراگ" حاوی مفاهیم و مطالبی هست که به سرنوشت ما اگر نه خیلی نزدیک اما بی شباهت نیست
          

            خب مثل خیلی از ترجمه‌هایی که در داخل ایران به یکباره باب می‌شوند من نفهمیدم چرا باید این کتاب این قدر مهم باشد. ناگفته نماند تقریبا یک سوم کتاب که شامل دیدگاه‌ها و نقد نویسنده به مکاتب سوسیالیستی است، خیلی خوب است. هرچند به نظرم می‌شود به جای عبارت سوسیالیسم، هر مکتب مادی دیگر از جمله تفکر مدرنیستی غرب را هم قرار داد. این بخشهای کتاب واقعا برایم قابل استفاده بود. با این حال همه این بخشها در خوش‌بینانه ترین حالت یک سوم حجم کتاب را تشکیل می‌داد.
          

            به نام او

🔹️در یکی از گروه‌های فعالان عرصه کتاب بحث تکراری و خسته‌کننده "آیا نمایشگاه کتاب خوب است یا بد؟" درگرفته بود. می‌خواستم من هم نظرم را بنویسم که صرف‌نظر کردم می‌خواستم بگویم این شکل از برگزاری خوب نیست، ولی راه دیگری نیست. چرخه اقتصاد نشر به‌شکل رقت‌برانگیزی معیوب و از کار افتاده است و البته مختص امروز و دیروز هم نیست، دیرزمانی‌ست که اینگونه است. می‌خواستم بگویم رفقای فعال کتاب چند نفر شما واقعا کتاب‌خوانید؟ یکی از مهمترین مشکلات چاپ و نشر کتاب در ایران این است که فعالان عزیز از جمله ناشر و پخشی و ویزیتور و کتاب‌فروش و کِه و کِه‌ها کتاب‌خوان نیستند و نمی‌توانند در این بلبشو و نابسامانی عناوین زیاد و اغلب کم‌کیفیتی که منتشر می‌شود به مخاطب تشنه کتاب، گزینه خوبی معرفی کنند. بنده معتقدم مشتاقان کتاب و کتاب‌خوانی در کشور ما کم نیستند ولی مرجعی برای معرفی کتاب پیدا نمی‌کنند. یکی از دلایلی که سعی دارم بعد از هرکتابی که می‌خوانم ریویو یا به‌قول خودمان مرور بر آن بنویسم همین است که در حد خودم در این زمینه موثر باشم.

🔸️بگذریم، ایوان کلیما از آن نویسندگانی است که بازارش در بین کتاب‌خوانان ایرانی گرم است، من کتابی از او نخوانده بودم. با معروفترین کتابش یعنی روح پراگ شروع کردم که واقعیت امر باید بگویم که ناامیدم کرد. کتاب مجموعه‌ای از یادداشت‌ها یا به‌قول معروف جستارهای این نویسنده چک‌تبار است. به‌غیر از نوشته پروپیمان آخر که درباره کافکا و آثارش بود و دارای مطالب خوب و خواندنیی بود باقی جستارها چندان جذاب نبود و برای چون منی حرص‌درآور هم بود. خب نویسنده و مردم کشورش سالها تحت سلطه حکومت‌های کمونیستی بوده‌اند و سختی‌ها دیده‌اند، قبول. ولی این خوشبینی و شیفتگی به غرب و لیبرالیسم و در بسیاری از جاها عجز و خاکساری در برابر او غیر تحمل است. تحلیل‌های سیاسی کلیما در بسیاری از جاها سطحی و کودکانه است. فعلا که رفت در لیست سیاهم مگر اینکه دوستی معتمد اثری خوب از او معرفی کند. در مورد ترجمه هم باید بگویم که کتاب را با هر دو ترجمه معروفش به‌صورت موازی خواندم هم ترجمه پوریاوری و هم ترجمه خشایار دیهیمی. نثر دیهیمی بهتر بود ولی ترجمه پوریاوری کاملتر مثلا در ترجمه پوریاوری مصاحبه فیلیپ راث با کلیما آمده بود ولی دیهیمی آن را ترجمه نکرده بود.

زیاده عرضی نیست.
          

            روح پراگ! اگر این کتاب رو به صورت مقاله‌های جداگانه در مجله یا مثلا ستون‌های یک روزنامه میخوندم خیلی برام جذاب می‌بود اما به صورت کتاب نه! منظورم این نیست که کتاب بدی هست یا مطالب خوب نیست، اما هیچ انسجامی نداره، از هر دری سخن گفته و حتی یک موضوع خاص هم نداره، از خاطرات کودکی و زندگینامه طوری شروع شده، به سیاست و فرهنگ و روشنفکران میپردازه و بعد به نقد ادبیات و کافکا میرسه. به عنوان یک کتاب من ترجیح میدم مطالب منظم‌تر و یک‌سو تر باشه تا وقتی پشت سر هم میخونم دچار پرش ذهنی نشم. اما در مورد تک‌تک موضوعات، برای ما ایرانی‌ها خیلی غریب و ناآشنا نیست و احتمالاً دلیل این معروف شدن در ایران همین باشه. پیشنهاد من اینه اگه میخواید این کتاب رو بخونید بین کتاب‌های دیگه و هر دفه یک قسمتش رو بخونید، اینطوری قطعاً حس بهتری به کتاب خواهید داشت.ه