ابوالمشاغل نوشته نادر ابراهیمی همان‌طور که از اسم کتاب مشخصه در زمینه شغلی از مصائب و مشکلات زندگی‌ش میگه که با چه وضعیت‌هایی روبه‌رو شده و برای تخطی نکردن از باور و اعتقادات خودش در سخت‌ترین شرایط مالیِ زندگی، در مقابل  داشتن بهترین فرصت زندگی مرفه، دست از کار کشیده و برای باورهاش استقامت می‌کنه.

کتاب بیشتر به وجود فسادهای سیستمی و سازمانی در دستگاه‌های دولتی و همچنین مواجه با اون در زندگی شخصی نویسنده که خودش رو ابن‌مشغله معرفی می‌کنه می‌پردازه.

ابن‌مشغله برای ساختنِ فیلمِ کتابِ خودش یعنی «آتش بدون دود» وارد عرصه سینما و تلوزیون میشه که باز هم با فضایی روبه‌رو میشه که در تعارض با باورهای خودش میدونه و بر همین اساس به همراه چند نفر از دوستان خودش تصمیم میگیره برای تغییر این وضعیت اقدام کنه و بعد از ورود به فضای سینما آیین‌نامه‌ای داخلی وضع میکنه که دوست دارم این قوانین رو اینجا بنویسم :
مشروب خوری، مطلقا ممنوع! مصرف تریاک حشیش و شیره و… هر نوع مخدر شناخته شده یا ناشناس مانده‌ی دیگر، مطلقا ممنوع! ورق بازی و هر نوع قمارِ یک نفره، دو نفره، چند نفره، به هر شکل و اسم، حتی بدون شکل و اسم، مطلقاً ممنوع! پوشیدن لباس‌های آستین کوتاه یا هر جای دیگر کوتاه، و نیز باز بودنِ دگمه‌های بالای یقه، برای آقایان و بانوان محترم، مطلقاً ممنوع! گپ زدن‌های دو نفره‌ی آقایان و بانوان محترم، جدا از جمع و بیرون ِ ﴿سالنِ گفت‌وگو﴾ یا محل تمرین و سر صحنه، مطلقاً ممنوع! بیرون رفتنِ آقایان و بانوانِ محترم از محوطه‌ی اردوگاه، بدون اجازه و حضور نماینده‌ی اردوگاه، مطلقاً ممنوع! گفتنِ هر نوع لطیفه، مَثَل و مَتَل که توهین یا بی احترامی نسبت به مردم یکی از بخش‌های وطن تلقی شود، مطلقاً ممنوع!

این قوانینِ انقلاب‌گونه من رو بیاد کتابِ قلعه حیواناتِ جورج اورول انداخت اونجا که حیوانات هر روزشون رو با سرود انقلابی که ترتیب داده بودن شروع می‌کردن و همیشه ادامه می‌دادن و در نهایت هم تونستن با اتحادشون انقلاب رو به ثمر برسونن که البته اونجا هم وجود فساد در سیستم باعث انحراف انقلاب‌شون شد. ابن مشغله با همه‌ی مصائب سعی کرد تا آخرین لحظه برای تغییر و به هدف رسیدن تلاش کنه ولی غافل از اینکه برای یک انقلاب باید به اِن‌تا قُلاب وصل شد(تعبیر شخصی بود😅) تا انقلاب به ثمر بنشینه. و در نهایت با وجود کارهای دیگر بعد از ساخت فیلم آتشِ بدون دود، فساد‌ها و باج‌خواهی‌ها باعث از بین رفتن گروه و بی کاری چندین باره ابن‌مشغله میشه.
          

            «ابولمشاغل»
تصور کن که نشسته ای و هنرمندی خوان دلش را صمیمانه برای تو بگشاید و از ناملایمات روزگار شغلی و حرفه ای اش برایت قصه ها تعریف کند. اگر «ابن مشغله» را نخواندی اصلا به سراغ این کتاب نرو که این دو تقدم و تاخری دارند بسان «نوجوانی» و «میان سالی». 

کسانی که حال و حوصله و دل و دماغی برای شنفتن حرف دل و تجربه چندساله بزرگ مردان را ندارند از نظر من یا متکبرترین انسان ها هستند و یا دل مرده ترین آنها. صراحت لهجه ابن مشغله مرا هم بی پروا کرده است! یافتن کسی که در تلویزیون زمان حکومت سابق کارهایی انجام داده و با امثال محمدعلی کشاورزها کار کرده، مثل یک مرد -اینجا نقش صفت دارد،هرچند بدعتی است در ادبیات- جان و مال و آبرویش را در دست گرفته و برای آرمان هایش جنگیده و با هرکسی نشست و برخواست نکرده و حتی پس از انقلاب با تمام دغدغه های روشنفکری اش در کمال متانت به قم می رود و برای طلاب کلاس برگزار می کند و سپس راهی جبهه های جنوب می شود چون حسی وظیفه شناسانه وجدان کم نظیرش را به تحرک وا داشته بود. 

دوست عزیزم، همانی که این متن را می خوانی، با فراغ بال و خاطری آسوده شما را می سپارم به قلم این دستان خسته و دل شکسته که با چشمان با صلابتش از مرزهای اندیشه این خاک پهناور دفاع کرد. 
روح و یاد و اندیشه ات جاوید سرباز وطن.
          

            به ابن مشغله نیمی از ستاره ندادم که این یکی پنج گرفته باشد، واقعا هم همین طور است.
احساسات کودکانه و _نو_ جوانانه ابن مشغله، بدون اینکه خرفت و بیمار و فرسوده بشود، به ابوالمشاغل می رسد.

نادر آدم قابلی است، از هر انگشتش هنر می بارد، بنابر این احیانا نصیحت و حکمت او، نه از سر ناتوانی و بی چاره گی، بلکه ما بَعدِ هنر ها و حرفه هاست، دانسته ها را می داند، خوانده ها را خوانده است، کلمه ها را نوشته است و خطوط را تنظیم کرده است. با داشتن همه ی اینها، با خطرات و خاطرات شان، می نشیند، آرام، با وقار، مهربان، و نصیحت می کند، بزرگانه، و من گوش می دهم، کودکانه، و از او می خواهش می کنم که بعضی جا ها را دوباره برایم تعریف کند.
          

            ابن مشغله و ابوالمشاغل زندگینامه خودنوشت نادر ابراهیمی هستند که نشان می دهند قلم ایشان چقدر قدرتمند و در به کارگیری واژگان و تعابیر چقدر خلاق است.
برخی مشکلات اجتماعی امتداد یافته در طول تاریخ ما را هم نشان می دهد.
"هر انسانی برای خودش اصولی دارد که با تطمیع، تهدید و تمسخر از آنها کوتاه نمی آید" از جملات کتاب دقیقا در مقابل جمله معروف "هر کسی قیمتی دارد" قد علم می کند و درس زندگی می دهد. کتاب کم از این جملات ندارد. روحش شاد. 
          

            زندگی‌نامه‌ی فوق العاده‌ای بود.

چقدر جذاب بود اگر بعد از خرداد ۶۵ را هم در بر داشت.

ظلم‌ستیزی‌ها و مبارزات، واقعا به آدمی روحیه میدهد و گرد ناامیدی را پاک می‌کند.

نمی‌توانم از خیر این جمله نسبت به کتاب بگذرم: خواندنش واجب!
          

            ابوالمشاغل به نوعی ادامه کتاب ابن مشغله نادر ابراهیمی است. او در ابن مشغله از انواع و اقسام شغل‌هایش در نوجوانی و جوانی گفته و در این کتاب بیشتر به کارهای حوالی دهه 50 و 60 خود می‌پردازد که اکثرا با تلویزیون است. شرح پشت صحنه آتش بدون دود، ماجراهایی که در ساخت سفرهای دور و دراز پیش آمد و از همه مهمتر نقش حزب توده در بیکاری و سختی و بدنامی نادر ابراهیمی بعد از انقلاب به خوبی بیان شده‌اند
پشتکار و امید و تلاش نادر و همراهی همسرش در هر فضا و زمانی بسیار خواندنی است
          

            ماجراهای حیرت انگیز نادر ابراهیمی توی کتاب ابن مشغله توی ابوالمشاغل هم ادامه داره. ماجراهای ابوالمشاغل پخته تر و جالب ترن چون ابراهیمی سنش بالاتر رفته و صبور تر و پخته تر شده و روش هاش کمتر انفجاری و بیشتر طعنه آمیزن. شغل هایی که ابراهیمی توی این کتاب سراغشون میره به مراتب جالب تر و به روحیه نویسنده نزدیک تره. زبان تند و تیز ابراهیمی و انتقاداتش به روشنفکرها، آدم های بی تفاوت و مبارز نماها خوندنی و جذاب و دل خنک کنه. خدا رحمتش کنه
          

            در ابن‌مشغله سیرِ شدنِ نادر رو زیستیم. و حالا در این کتاب وقت آن است که به‌ثمرنشستن و جاافتادن نادر رو تجربه کنیم. کتاب سراسر حکمت است. پر از استعارات و تعابیر  حکیمانه است. در این کتاب نادر پایبند به خط زمان نیست و آنچه را که باید، در جای‌ش می‌گوید.
حقیقتا از خوندن‌ش لذت بردم. توی دنیاش رفتم و الان ناراحتم که خارج شدم. 
          

            ابراهیمی سیزده سال پس از کتاب ابن مشغله، ادامه ی داستان زندگی اش را در ابوالمشاغل روایت می کند. او در این کتاب، در کنار بیان روند شغل یابی های مداوم، به فساد سینمای ایران، باج خواهی و رشوه گیری در تمام جنبه ها و مقاومت های سخت و پرهزینه اش در این راه اشاره می کند. ابوالمشاغل دریچه ایست که ابراهیمی از این راه درد ها و دغدغه هایش را با همگان در میان می گذارد.
          

            بهتره قبل از خوندن این کتاب، ابن مشغله خونده بشه تا بدونیم کسی که اینجا نشسته و به عنوان یک کارگردان، ایران پژوه، نویسنده و چه و چه و چه صحبت میکنه، از چه چیزایی گذشته!
کتاب پر بود از جاهایی که خودت رو میزاشتی جای نویسنده  و فکر میکردی، واقعا اگه من بودم حاضر بودم برای حفظ اصولم انقدر واقعا به شغلم و خودم آسیب بزنم؟ البته که آسیب از نظر من و جناب ابراهیمی متفاوته.
از درس آموزارین بخشهای این کتاب، استعفای جناب ابراهیمی هست که میتونید علتهاش رو حفظ کنید شاید موقع استعفاهای آینده به کارتون بیاد :)
لازم به ذکره کتاب پره از فساد درشت و نفس گیر که حین خوندن واقعا نیاز به اکسیژن اضافه پیدا میکنید!
          

            نادر ابراهیمی در ابن مشغله و ابوالمشاغل کنار شما می نشیند و همه تجربه های گرانی را که بابت به دست آوردنشان سختی های زیادی کشیده رایگان به شما می دهد. آنچه که این تجربه را ارزشمند می کند این است که کسی که جلوی شما نشسته یکی مثل شماست با همه خطاها و اشتباهاتی که هر انسان دیگری ممکن است بکند؛ با اینکه برای خودش خط قرمز و اصولی دارد دارد و سعی می کند به آن اصول پایبند باشد، اما تلاش نمی کند از خودش یک اسطوره بسازد و هر وقت خطایی کرده و اعتراف می کند.
با وجود همه درس هایی که این دو کتاب دارد، به نظرم مهم ترین درس آن "امید" است. نادر از خیلی ها زخم می خورد؛ از اجنبی و غریبه گرفته تا آشنا (که به قول خودش آشنا میزند و بد میزند) اما هیچ وقت ناامید نمی شود و هر بار قوی تر برمی خیزد و بیشتر تلاش می کند. هر دری که روی او می بندند او در دیگری پیدا می کند و شغل دیگری.
درس دیگر زندگی نادرابراهیمی که همیشه برای من تحسین برانگیز بوده، عزت نفس و شجاعت اوست. مردی که هیچ وقت در بند پول و جایگاه قرار نمی گیرد و هیچ چیز او را وسوسه نمی کند تا وارد بازی باج دادن و باج گرفتن شود. نادر می گوید: " مساله اساسی انسان مسئول عصر ما غلبه بر ظلم نیست؛ ناسازگاری قطعی و لجوجانه با ظلم است" یعنی همان کاری که او در برابر سیستم فاسد اداری می کند.
نکته دردناک کتاب این است که همه آن مشکلات، باج ها، رانت ها و سواستفاده های دوران پیش از انقلاب، عینا در دوران  پس از انقلاب هم تکرار می شود و عوض شدن آدمها هیچ تاثیری در سیستم کاری کشور ندارد.
من اگر رئیس آموزش و پرورش بودم این دو کتاب را به عنوان منبع درسی می گذاشتم تا همه آن جوان هایی که قرار است روزی در این مملکت کار و زندگی کنند، بدانند که می شود با پایبندی به اصول و ارزش ها و عزت نفس کار کرد، درست بود و ماند؛ هر چند که راحت نیست.
" بدون هیچ تردید، در هر شرایطی، و اوضاعی، می توان، قطعا، درست بود و درست ماند؛ منتهی، در برخی شرایط، درست بودن و ماندن، بسیار دشوار است، و در برخی شرایط، فقط دشوار!"


بخشی هایی از کتاب

آرزو ها سربازان سپاه زندگی ما هستند...
برای یک سپاه،  حتی اگر یک سرباز هم به پیروزی برسد اما آن پیروزی واقعی، عمیق، ماندگار و معتبر به اعتبار یک آرمان باشد، کافی ست.

پیمودن راه نو، گفتن حرف نو، پدیدآوردن کارنو، درد دارد و مشقت و مصیبت.
          

            اولین بار بود که کتابی از نادرابراهیمی رو نپسندیدم.
کتاب پر از شعار و "اون ها بد بودن و فقط ما خوب بودیم" بود. تا یک جایی قابل قبول بود اما یک کمی گندش دراومد بعدش!

ولی به جاش، پر از اسم ها و اتفاق های آشنا بود. مثل این که محمد علی کشاورز توی سریال "آتش بدون دود" بازی کرده بوده یا این که سیمین دانشور و داریوش مهرجویی داستان نادر ابراهیمی رو ترجمه کرده بوده ن و ...
          

            #ابوالمشاغل

کتاب ابوالمشاغل هم تمام شد.دوستش داشتم.برایم جالب بود.دوستش داشتم چون قلم نادر را دوست دارم.آن جاهای کتاب که از «آتش بدون دود» می‌گفت دوباره دلم هوایی شد برای خواندن این کتاب.چقدر من عاشق این کتابم💘از صراحت لهجه،طنز نهفته در متن،وطن دوستی و تلاش نادر ابراهیمی بسیار خوشم آمد و این کتاب را به نادر دوستان عزیز پیشنهاد میکنم برای شناخت بیشتر او و البته لذت بردن از سبک منحصر به فرد او در نویسندگی 📝

#با_کتاب_قد_بکش 
#نادرابراهیمی
۲۹آذر۱۴۰۱ 

🌸سایه 🌸

@sayeh_sayeh