بریده‌های کتاب روشنا

صاحب‌منصبی عالی‌رتبه بود و دو ستاره‌ی درخشان بر سینه داشت، اما هیچ ستاره‌ای در چشمانش نمی‌درخشید.

خداوند سخنان بنده‌ی خود را که از درد به فغان درآمده است، می‌شوند و جبران می‌نماید. بدین ترتیب، کتاب ایوب نوعی تایید از سوی خداوند درباره‌ی سخنان و پرخاش‌های بسیار جسورانه‌ی آدمی درباره‌ی رنج است.

چه بسا بردباری‌ها که زاده‌ی تردستی، تخدیر و گریز از برخورد با رنج، تجربه‌ی نجات و خداوند است. این روی گرداندنی تیره و تار و محیلانه از شرایط آدمی است. حقارت‌های مبتذلِ محاسبه‌شده‌ای است به این خیال که سرنوشت از بالای سر آدمی گذشته و به هیچ جا بند نیست، حرکاتی است حقیرانع و تنگ نظرانه بدین گمان باطل که حتی خداوند را مشتبه سازد.

ایوب اگر از خداوند به خود خداوند روی می‌آورد، این فقط به این معنا می‌تواند باشد که در بن اندیشه‌های وی دوگانگی و ثنویتی مبنی بر مفهوم خداوند یا لااقل دو مفهوم محتوم و جزمی که به نظرش هم متناقض می‌آید، وجود دارد و آن تناقض میان خداوند قاهر و خداوند بخشنده مهربان است.

رنج را کرانه پدید نیست، اما شاعر می‌اندیشد آیا تمامی آفرینش نیز بدین گونه نیست؟ حتی حکمت که از ازل وجود داشته، دارای عمقی بیش از اعماق پدیده‌های رازگونه‌ای که وی سرمنشأ تمامی آن‌هاست، می‌باشد. راه‌حلی قابل قبول در مورد این سرگذشت دردناک به دست نداریم و آن خود نیز رازی است.

آبلار عقیده داشت که مسیح برای مصلوب شدن آمده است تا در قبال آلام زندگی، حس شفقت را در دل انسان‌ها برانگیزد، و مانع از آن شود که ذهن انسان به تعهدی کور در مقابل متعلقات این جهان گردن بگذارد. شفقت نسبت به عیسی است که ما را به او متمایل می‌کند، و این رنجدیده را به نجات‌دهنده ما تبدیل می‌کند.

- بله، داستان همان داستان قدیمی است. در آغاز کار شادی ناشی از آفرینش کفایت‌مان می‌کند و نیز همدردی کسانی که درک‌مان می‌کنند، اما سرانجام وقتی می‌بینی چه کسانی عرض اندام می‌کنند صاحب اسم و رسم می‌شوند و به شهرت دست می‌یابند، آن وقت است که دوست داری صدای تو را هم بشنوند و از تو هم تقدیر بشود. بعد نوبت سرخوردگی‌هاست. رشکِ بی‌استعدادها، ساده‌انگاری و نیات سوء منتقدین و بعد بی‌توجهی دهشت‌بار توده‌ها. بعدش دیگر خسته می‌شوی، خسته‌ی خسته. هنوز هم هم‌چنان حرف‌های زیادی برای گفتن داری اما کو گوش شنوا. تا این‌که سرانجام خودت هم از یاد می‌بری که تو هم یکی از آن‌هایی بوده‌ای که خواهان عظمت بوده‌اند و چه بسا عظمت هم خلق کرده باشند.

اما ستمگران از هر سعادتی برخوردارند- و از آن میان از سعادت کر بودن نیز.

آه! پول! انسان چیزی شومتر از آن نیافریده است. اوست که شهرها را تباه می‌کند، اوست که خانواده‌ها را می‌پراکند، اوست که شرافت قضات و تقوای زنان را بر باد می‌دهد. دروغ و بی‌شرمی زادگان اویند و هم اوست که نفرت پنهان به ایزدان را در قلب‌ها جای می‌دهد.