بریده‌های کتاب تکثیر تاسف انگیز پدربزرگ

اعتقادِ پدربزرگ به روزگارانِ قدیم و خیلی قدیم، شبیه اعتقادی بود که تقریباً همه‌ی پدربزرگ‌ها داشتند و دارند: عجب روزگاری بود! عجب روزگاری بود! همه‌چیز در حایی بود که می‌بایست باشد_حتّی شیطان.

درد، نشانه میل به زیستن است

استبداد همیشه از یک نقطه‌ی هندسی حرکت می‌کند و استبداد می‌شود. زور، در ابتدا، زور نیست شفقت است. شفقت، در حرکت است که زور می‌شود و زورِ سیاه. ... سنگ اول استبداد، مصلحت اندیشی در باب دیگران است_ بی‌آنکه مصلحت اندیش، به واقع، حق انسانی و فرهنگی مصلحت اندیشی را داشته باشد.

به زودی، ماشین‌ها خواهند خندید اما گریستن در میان خنده را هرگز نخواهند آموخت و خواهند گریست بی آنکه بتوانند به‌خاطر نگاه سرشار از شادی یک طفل به گریه بیفتند.

انسان، نابینا، هزار بار بهتر از آنکه چشمانی بی روح، بی گذشته و بی عاطفه اما دقیق و تیزبین داشته باشد. انسان نابينا، روح بلند پروازِ پنهان کاری دارد؛ اما انسان، با چشمانی سرد، روح ندارد؛ و انسان بدون چشم هایی مملو از روح، اصولا انسان نیست...

پنبه کردن در گوش نیمی از مردم جهان و بستن چشم‌های ایشان، زمانی که نیمی دیگر از مردم جهان زار می‌زنند و فریاد از جگر می‌کشند، البته کاری‌ست ممکن؛ اما باید دید که این کار تا چه حد می‌تواند دنیا را به سود بی‌خبران یا زارزنندگان تغییر بدهد.

کینه‌ی همه‌ی ما نسبت به آمریکایی‌ها، کینه‌ی کور است. دلیل و منطق همراهش نیست. ما نباید آمریکایی‌ها را دست کم بگیریم و این طور با نفرت از آنها و جنایاتی که در سراسر جهان می‌کنند حرف بزنیم. آمریکایی‌ها، واقعاً رسالتی دارند و آرمانی. آنها آمده‌اند تا دنیا را، تمام دنیا را، به گُه بکشند و بروند؛ چرا که این سخن شاعر ما را باور کرده‌اند که خرابی چون که از حد بگذرد آباد می‌گردد . آمریکایی‌های بینوا، نگاه که می‌کنی، می‌بینی همه چیزشان قناس است و غیر آدمیزادی. به زنهاشان نگاه کنید! هنوز پنجاه ساله نشده‌اند که از یک سو پهن و از سوی دیگر دراز می‌شوند، و مردهایشان صددرصد کج و کوله می‌شوند و با وجود این گل‌کاری و چمن‌زنی می‌کنند. در واقع، آمریکایی ها، از جهاتی غیر منطقی کش می‌آیند -آن قدر که می‌بینی در کالیفرنیا روی صندلی‌هایشان چرت می‌زنند اما انگشتشان آن قدر دراز شده که فرورفته در زندگی روزمره ی مردم دردمند ویتنام و کره و مالزی و افغانستان؛ توی چالک حمام خانه شان دارند کف بازی میکنند اما شش نفری، با هم، یک دختربچه ی نه ساله ی ژاپنی را...

پدربزرگ، احساسِ کامل و سالمِ رَجعت بود؛ رجعت به جهانی ازکف‌رفته_ اما نه از یاد_که یافتنش، اصلی‌ترین شرطِ بقای معنوی انسان به‌حساب می‌آمد.

یادش به خیر آن روزگارانی که زبان، به راستی وسیله ارتباط بود

_ نه پدربزرگ. دیگر احتیاجی به مخدّر نیست. این روزها زندگی خودش به‌اندازه‌ی کافی آدم‌ها را تخدیر می‌کند. نمی‌بینید که ما جوان‌ها چقدر کاهل و تن‌پرور شده‌ییم؟

ما به نهایت احتیاج که می‌رسیم به یادِ خدا می‌افتیم، به اوج معصیت که می‌رسیم، به یادِ شیطان؛ و درد آنجاست که در بسیاری اوقات، احتیاج قرین گناه است. آن‌وقت با یک زبانمان شیطان را نفرین می‌کنیم و با زبان دیگرمان خدا را به یاری می‌طلبیم.

پدربزرگ می‌گفت: علت اساسی سیاهیِ سرنوشتِ روشنفکرانِ عصر ما و تبدیل شدن‌شان به یک مشت ولگردِ بیکاره‌ی مفت‌خورِ نق‌نقوی بهانه‌گیرِ آویزان همین است که پیوسته وِر زدن‌های بی‌سر و ته را جایگزین آفرینش و تولید می‌کنند.

انسان، واقعاً عقلِ درست و حسابی ندارد و یا بیمارِ خودآزار است که طرفِ صاف و نرم و بدونِ‌درز و دوختِ لباس‌ها را می‌اندازد رو به بیرون، طرف پُردرز و دوخت و ناصاف و آزرنده‌ی لباس‌ها را می‌اندازد طرفِ داخل و می‌چسباند به تنِ خودش. آخِر چرا؟ مگر مرض دارد؟

انسان، هنوز در انتظار معجزه است؛ همیشه در انتظار معجزه است. انسان، ممکن است تعریفِ معجزه را عوض‌کند امّا از آن قطعِ امید نمی‌کند. آخر چگونه ممکن است چنین جهان گندیده‌یی را، بدون هیچ معجزه‌یی، از گندیدگی نجات‌داد؟

آمریکایی ها، از جهاتی غیر منطقی کش می آیند _آن قدر که می بینی در کالیفرنیا روی صندلی هایشان چرت می زنند اما انگشتشان آن قدر دراز شده که فرو رفته در زندگی روزمرّه ی مردم دردمندِ ویتنام و کره و مالزی و افغانستان...

آهای بچه‌ها! نگذارید که بحث جای تولید را بگیرد. این خواسته‌ی مسلم استعمار است که شما به جای هر ساختنی، به گفت و گوهای مُطوّل درباره ی ساختن یا نساختن مشغول شوید و کلنجارهای لفظی را جانشین کلنجارهای عملی کنید... پدر بزرگ می گفت: علت اساسی سیاهی سرنوشت روشنفکران عصر ما و تبدیل شدنشان به یک مشت ولگردِ بیکاره‌ی مفت‌خورِ نق‌نقوی بهانه‌گیرِ آویزان همین است که پیوسته، ورزدن‌های بی‌سروته را جایگزین آفرینش و تولید می‌کنند.

انگار که ما، در طولِ این قرن‌ها، به عادتِ دوست‌داشتنِ تصوراتی از پدربزرگ مبتلاشدیم. انگار که پدربزرگ، یک کتابِ بسیار کهنه‌ی خطّی جلدچرمی عتیقه بود که دیگر نمی‌خواندیمش امّا به هیچ‌قیمتی هم حاضرنبودیم از بالای تاقچه بَرش داریم و از دست بدهیمش.

تنها شرط اساسی آسایش روح، مرگ آشنا بودن است