بریده‌های کتاب پدران و پسران

در مقابلم هم راه درازی است بدون اینکه مقصدی در بین باشد. من به رفتن این راه میلی ندارم.

«گذشته از این، اصلا چه کاری است که انسان راجع به آینده‌ای فکر کند و صحبت کند که به اختیار او نیست. اگر فرصتی دست داد و کاری انجام شد، چه بهتر و اگر هم انجام نشد، انسان اقلا دلش خوش است که بیهوده مزخرفاتی نگفته است.»

می‌دانی برادر چه به خاطرم آمد؟ روزی من و مادر مرحومه‌مان دعوایمان شد. او فریاد زد و نمی‌خواست سخنان مرا بشنود، بالاخره به او گفتم که شما نمی‌توانید با من تفاهم پیدا کنید، ما متعلق به دو نسل مختلف هستیم. او بی‌نهایت رنجید و من با خود فکر کردم چه می‌شود کرد؟ دارو تلخ است، ولی از فرو دادن آن گریزی نیست. حال نوبت ما رسیده است و جانشینان ما می‌توانند به ما بگویند: شما از نسل ما نیستید. بفرمایید دارو را ببلعید.

"انسان همه چیز را می تواند بفهمد،هم چگونگی ارتعاش هوا را و هم اموری را که در کره ی خورشید اتفاق می افتد.فقط از فهمیدن اینکه دیگری چگونه ممکن است بر خلاف معمول او بینی خود را تمیز کند گاهی عاجز می‌ماند."

انسان به خصوص هنگامی خوشبخت است که اصلا متوجه گذشت زمان نباشد.

مغز و قلب و لوزالعمده و ریه‌های ما همه شبیه به هم است. به علاوه، آنچه را ما خواص اخلاقی می‌نامیم در نزد همه مردم از یک نوع است. اختلافات جزئی هم مهم نیست. یک نمونه آدمیزاد کافی است که ما از روی آن بتوانیم درباره بشر قضاوت کنیم. مردم شبیه به درختان جنگلی هستند، هیچ گیاه‌شناسی مشغول مطالعه یک‌یک سپیدارها نخواهد شد.

گذشته از این ، چه کاری است که انسان راجع به آینده ای فکر کند و صحبت کند ، که به اختیار او نیست . اگر فرصتی دست داد و کاری انجام شد ، چه بهتر ؛و اگر انجام نشد ، انسان اقلا دلش خوش است که بیهوده مزخرفاتی نگفته است .

پاول پترویچ از روی صندلی بلند شد و بدون اینکه به کسی نگاه کند، اظهار داشت: بله بدبختی است که انسان پنج سال تمام در ده، دور از افکار بزرگ زندگی کند، واقعاً ممکن است احمق شده باشد! انسان سعی می‌کند که آموخته‌ها را فراموش نکند، اما ناگهان معلوم می‌شود که آنچه آموخته، مزخرف است. به او می‌گویند که بی‌مصرف هستی و اشخاص حسابی دیگر به این حرف‌های پوچی که تو خود را با آن مشغول می‌کنی، اعتنایی ندارند. چه می‌توان کرد؟ معلوم می‌شود جوانان حقیقتاً از ما عاقل‌ترند!

- تو هنوز نفهمیده‌ای که پرنسیپ اصولاً وجود خارجی ندارد. چیزی که وجود دارد فقط احساس است و همه چیز بسته به آن است. + چطور؟ - همین طور. من مثلاً بنا بر احساسی که دارم روش منفی‌بافی اختیار کرده‌ام. من خوشم می‌آید همه چیز را نفی کنم. دستگاه مغز من چنین کار می‌کند و بس. چرا من از شیمی خوشم می‌آید؟ چرا تو سیب دوست می‌داری؟ فقط بنا بر احساسمان و همه چیز همین طور است. متین‌تر از این هرگز چیزی نخواهی شنید. هر کسی این مطلب را به تو نخواهد گفت و خود من نیز، باور کن، بار دیگر آن را به تو نخواهم گفت. + خب، پس نجابت هم احساس است؟ - البته. آرکادی با صدای غمگینی گفت: یوگینی.

دنائت گاهی در زندگی مفید است، چون تارهای کشیدهٔ اعصاب را سست می‌کند و حس خودخواهی و فراموشی را که با دنائت تجانسی دارد در انسان بیدار می‌کند.