بریده‌های کتاب جنایت و مکافات

اگر اتاق ناگهان، نه از پاسبان، بلکه از بهترین دوستانش انباشته می‌شد، آن وقت هم انگار او حتی یک کلمه گرم برای آنها در دل خود نمی‌یافت، زیرا در دلش ناگهان خلاءِ بزرگی ایجاد شد. احساسی تیره و تار، تنهایی رنج‌آور و بی‌اعتنایی آمیخته به غرابت به‌دلش راه یافت.

"خوب است بدانی همه ما به نوعی دیوانه ایم.فقط انداره آن باهم فرق دارد در این دوره و زمانه آدم نرمال به ندرت یافت می‌شود."

آن کسی که وجدان دارد اگر به اشتباه خود پی برد، رنج می‌کشد. این خود بیش از اعمال شاقه برایش مجازات است.

گاه اضطراب بیمارگونه رنج‌آوری بر وی چیره می‌شد که بزودی تبدیل به وحشتی مخوف می‌گشت. همچنین بیادداشت که دقایقی، بلکه ساعتها یا شاید روزها، بی‌حالی بر وی چیره می‌گشت که گفتی واکنشی بود در مقابل وحشت قبلی... بی‌حالی مزبور شبیه به بی‌رغبتی بیمارانه بعضی از مشرفین به مرگ بود.

بهتر است ما برای چندی از هم دور باشیم. حالم خوش نیست، ناراحتم...بعداً می‌آیم، خودم می‌آیم...هروقت بتوانم. به یادتان هستم و دوستتان دارم. مرا به حال خود بگذارید! مرا تنها بگذارید! من این تصمیم را قبلاً گرفته بودم...این تصمیم قطعی است. هرچه بر سرم آید، از بین بروم یا نه، می‌خواهم تنها باشم. مرا بکلی فراموش کنید. این بهتر است...

دلش سخت می‌تپید و افکارش سخت در التهاب بود. سرانجام آن اتاق کوچک زردی که بیشتر به گنجه می‌مانست، برایش تنگی کرد، نفسش گرفت. نگاه و فکرش طلب وسعت می‌کرد.

حتی دوبار پیشنهاد کرد که به خارج بروم. چون می‌دید که بی‌حوصله شده‌ام.اما برای چه؟ پیش از آن به خارج می‌رفتم و همیشه احساس دلتنگی می‌کردم.نفرت‌انگیزترین چیز آن است که همیشه از چیزی اندوهگین هستید! نه، سرزمین پدری بهتر است؛ اینجا دست‌کم می‌توانید تقصیر این حالت روحی را به گردن کس دیگری بیاندازید و خود را توجیه کنید.

- مگر در را قفل نمی‌کنی؟ - هیچوقت. و بعد راسکلنیکف با بی‌اعتنایی اضافه کرد: - دو سال تمام است که می‌خواهم قفل بخرم. آنگاه خنده‌کنان رو به سونیا کرد و گفت: - کسانی که چیزی برای قفل کردن ندارند، سعادتمندند. نه؟

رازومیخین: می‌دانی چه چیز بیش از همه دل آدم را می‌سوزاند؟اینکه آنها دروغ می‌گویند که مهم نیست. دروغ را همیشه می‌شود بخشید. دروغ خودش لطفی دارد،چه به راستی هدایت می‌کند. از آن می‌سوزم که دروغ می‌گویند و بعد به دروغ خودشان هم تعظیم می‌کنند.

غم مخصوصی در این اواخر به سراغش می‌آمد. این غم سوزان و زننده نبود، اما از آن ابدیت و دوام احساس می‌شد، گویی این غم سرد و مرگبار سالهای بی‌پایان همچنان پایدار می‌ماند و گویی ابدیتی در گراگرد او در فضا معلق بود.

با وجود این سوالی برایش باقی می‌ماند که اگر سونیا قدرت غرق کردن خود را نداشته است، چگونه توانسته است در تمام این مدت در چنین وضعی بماند و دیوانه نشود؟

همه موضوعی برای صحبت دارند: مثلاً خانمها...و اشخاص اجتماعی، مانند اشخاص طبقه بالا همیشه موضوعی برای بحث دارند. اما اشخاص طبقه متوسط، مانند ما، همه خجالتی و کم حرف‌اند... مقصودم اشخاص متفکر است. آقاجان، دلیل این امر چیست؟ نمی‌دانم مسائل اجتماعی مشترک نداریم یا زیاد شریف هستیم و نمی‌خواهیم یکدیگر را فریب دهیم، نمی‌دانم. بله؟ شما چه فکر می‌کنید؟

راسکلنیکف مانند شخصی محکوم به مرگ، وارد اتاق خود شد. فکر هیچ چیز را نمی‌کرد و نمی‌توانست بیندیشد، اما با تمام وجود خود ناگهان احساس کرد که او دیگر نه آزادی تفکر دارد و نه آزادی عمل.

آخر واجب است که هر انسانی لااقل کسی را داشته باشد که برای او دلسوزی کند!

کمی گریستند و حالا خو گرفته اند. آدمیزاد ِ پست به همه چیز عادت می‌کند.

در روزگار ما حتی ترحم هم ، به دست علم ، از دور گردونه خارج شده.

- من در برابر تو زانو نزدم، در برابر تمام رنج و عذاب بشری زانو زدم.