بریده‌های کتاب فقط روزهایی که می نویسم: پنج جستار روایی درباره نوشتن و خواندن

کتاب خواندن عادتم بود؛ وقتی چهارده سالم بود خواندن شش رمان در هفته، ابداً به چشمم نمی‌آمد. احتمالاً فکر می‌کردم همه همین‌قدر می‌خوانند.

ایا اینطور نیست که در زندگی زیبایی می یابیم چون کوتاه است، که هنر می افرینیم چون هنر بخشی از جهان خلقت نیست، که فسلفه بافی میکنیم چون هیچوقت نمیتوانیم مطمئن باشیم که دانش مترادف با حقیقت است؟

مرگ مادر زیبایی است.

این حدس را هم می‌زنم که خوانندگان یک متن، ناگزیر، تصویر و تجسّمی از نویسنده در ذهن می‌سازند. تجسّمی که مبهم و فاقد جزئیّات فیزیکی است امّا به هر حال از میان لحن و طیف یک صدا، شخصیّتی زاده می‌شود. اگر تا به حال زمان زیادی را صرف گفت‌وگوی تلفنی با کسی کرده باشید که خودش را ندیده‌اید، این را می‌دانید که حتّی اگر آگاهانه به قد و هیکل و صورتش فکر نکنید، به مرور تصویری انسانی از او در ذهن‌تان شکل می‌گیرد و به همین دلیل هم هست که غالباً اوّلین ملاقات با او غریب و غافل‌گیرکننده خواهد بود. پس تکلیف آن عکس‌های قشنگی که از نویسنده‌ها داخل جلد کتاب چاپ می‌کنند چه می‌شود؟ خب بله، آنجا می‌توانید او را با نورپردازی عالی و معمولاً گریم‌شده ببینید امّا قبول دارید که وقتی داریم کتاب را می‌خوانیم اصلاً آدمِ توی عکس را نمی‌بینیم؟ به جایش داریم کسی را خیال می‌کنیم که می‌تواند پیکری برای آن صدای بی‌کالبد باشد.

انکه حرف می زند همان نیست که می نویسد و انکه می نویسد همانی نیست که هست.

اصل مطلب این است: بعد از این که با ذهن‌های حقیقتاً شگرف و دلکش آشنا شدید، ذهن هایی مانند مونتینی، شکسپیر، گوته، سویفت، دیدرو، نیچه، مالارمه، داستایفسکی، وایلد و... - حتی اگر با همه حرف هایشان موافق نباشید و حتی اگر رگه‌هایی از تعصب فرهنگی ریشه‌دار در آن‌ها پیدا کنید - رمان ها و اشعار امروز، به جز تفسیر و گزارش غیرمستقیم پیشینیان‌شان چیز دیگری در چنته ندارند. به روایت دیگر: چون که صد آمد نود هم پیش ماست. و بعد از آشنایی با بهترین اثر، آشنایی با اثر خوب محلی از اعراب ندارد.

مردم درباره فکر کردن حرف میزنند. من که به جز وقت هایی که می‌نشینم سر نوشتن، فکر نمیکنم.

من هیچ‌وقت نخواستم کار کنم. حتی در بچگی فکر می‌کردم کار کردن برای پول، چه محتاجش باشم چه نباشم، بد معامله‌ای است. این سؤال آزاردهنده‌ی دوران کودکی -وقتی بزرگ شدی می‌خواهی چه کاره بشوی؟- مرا همیشه در بهت و حیرت فرو می‌برد.

والتر بنیامین گفته بود که «تحت تأثیر زحل» قدم به این جهان گذاشته است؛ «ستاره‌ای که کندترین چرخش را دارد، سیارهٔ تأخیر و ول‌گشت.»

نه چیزی هست که بگویی، نه چیزی که با آن بگویی، نه چیزی که از آن بگویی، نه توانی برای گفتن، نه میلی به گفتن، اما باید گفت.