تاریخ به زبان یک داستان‌نویس خواندنی‌تر است

عاشقِ تاریخم؛ البته وقتی به زبان روایت باشد. مثل همین 53 نفر که اواخر حکومت استبداد سیاهِ رضاخانی به زندان افتادند و آن‌طور محاکمه شدند و آن‌طور زجر کشیدند و آن‌طور آزاد شدند. وقتی «آن‌طور»ها را می‌نویسم، صحنه‌هایی مثل فیلم از جلو چشم‌هایشم رد می‌شود. انگاری خودم هم یکی از این 53 نفر بودم که نزدیک به پنج سال در زندان قصر زجر کشیده‌ام. چرا این همه هم‌ذات‌پنداری در این 328 صفحه هست؟ چون تاریخ را روایت کرده، آن هم با نثر داستانی که خاصِ خودِ بزرگِ علویِ داستان‌نویس است.
حالا این 53 نفر چه کسانی بودند؟ چرا زندانی شدند؟ در زندان چه کشیدند؟ و چطور آزاد شدند؟ را باید هر کسی بخواند تا ورقی از تاریخِ سیاهِ کشورش را بشناسد. ورقی سیاه شده با استبداد رضاخان که گاهی تحلیل‌هایِ علوی هم لابه‌لایِ روایت‌ها دیده می‌شود.
علوی یک کتابِ دیگر هم با همین موضوع زندان دارد که ربطِ مستقیمی با 53 نفر ندارد و اسمش «ورق‌پاره‌های زندان» است. در ورق‌پاره‌ها تخیل را با واقعیت‌هایِ برخی زندانی‌ها قاطی کرده و محصولش به داستان پهلو می‌زند تا روایت و خاطره. اما در این 53 نفر، جنبه‌ی مستندی آن بیشتر است و دیگر نمی‌شود اسمِ آن را داستان گذاشت. گرچه همین نثرِ روایی و داستانیِ علوی است که 53 نفر را خواندنی و جذاب کرده.
منی که تاریخ زیاد نخوانده‌ام، همین کتاب، من را با خفقان و استبدادِ سال‌هایِ 1316 تا 1320 کشورم آشنا کرد. گرچه حالا علوی و دیگر 53 نفر کمونیست و ماتریالیست و غیره بوده باشند. من با این روایتِ دسته اول علوی خیلی عجیب اعتماد دارد. هر جا هم که تحلیل می‌کند، انصافِ او را می‌پسندیدم.
        

          رمانی هولناک و شدیدا عجیب از دستگیری ۵۳ نفر در اواخر دوره رضا شاه ... خیلی خیلی روایت عجیبی داره از زندانی ها و اوضاع زندان و حتی دلیل زندانی شدن شون.
اینکه یه نفر رو به خاطر پیدا کردن رمان بینوایان توی خونه ش دستگیر میشه خیلی عجیب و غریبه.
        

          نسخه ای که من داشتم چاپ ۱۳۵۷ بود . با ورق های قدیمی و سبک و با بدترین حروفچینی که دیده بودم .
قبل از شروع و در مدتی که کتاب به دستم رسیده بود، انتظار یک رمان را داشتم ولی وقتی شروع کردم و پیش رفتم متوجه شدم یه کتاب تاریخی است و با بخش هایی جستار گونه که سیر زمانی مشخص و خطی ندارد بلکه موضوعی طبقه بندی و بخش بندی شده ، این کتاب رو جزو دسته ی خاطره نویسی هم نمیشد گنجاند چون شامل نظرات و وقایع سیاسیِ دوران رضا شاه که در کتاب به نام دوران سیاه نامیده شده است ، بود .
بیشتر وقایع و بلاهایی که در حکومت رضا شاه بر  زندانیان سیاسی که حتی به اشتباه و بیگناه دستگیر شده بودند  ، گذشته بود ، شرح داده شده بود .
چقدر سخت خوان بود این کتاب و با اینکه ۲۴۲ صفحه بود برای من بیش از معمول طول کشید . 
بعضی دوستان گفته بودند،  تکرار در آن زیاد است ، حرف ها و نوشته های تکراری، ولی من تکرار ندیدم و در نسخه ای که من خواندم در هر بخش اتفاقی تازه و نظریات تازه ای را خواندم .
و چقدر متاثر شدم از رنجی که بر این زندانیان سیاسی موسوم به دسته ی پنجاه و سه نفر و زندانیان سیاسی و ایلیاتیِ قبل از آنها گذشته بود .
متاسفانه بعد از خواندن آن متوجه شدم ، جو سیاسی اجتماعی آن دوران کاملا با حال ما مشابه است ، نارضایتی مردم از دولت، فساد مدیریتی ، ناآگاهی و آنچه با زندانیان سیاسی رفتار میشود و با اعتراضات و هزاران غیره و غیره ......
و واقعا شک کردم که دلیل انقلاب ۱۳۵۷  چه بوده است اگر قرار بوده باز هم به نقطه ای که بوده ایم،  برگردیم .
واقعا که راست گفته اند ، تاریخ  تکرار می‌شود. 
        

          این کتاب از جمله کتاب‌هایی بود که اگر بخواهم لیستی درست کنم از کتاب‌هایی که نباید خواند، احتمالاً این کتاب یکی از سرلیست‌ها خواهد بود.
کتابی به غایت ایدیولوژی زده و پر تبختر که هر خطش مثل سوهانی بود بر اعصابم.
        

          بزرگ ترین بدبختی و رنج انسان زندانی توی زندان این است که او زندانی است و متاسفانه بیرون، زندگی جریان دارد.