ادبیات ضدجنگ

قرار است وجود خود را بفروشم. قرار است نیست شوم، غرق در شومی و پلیدیِ جنگ. می‌خواهم خود را فدا کنم. از وجودم چیزی نخواهد ماند. نمی‌دانم این کار را چرا انجام می‌دهم، می‌دانم وجودم زخم خواهد دید. شاید زخمش هیچگاه التیام نیابد. اما انجامش می‌دهم. چرا؟ ضروری است؟ برای روحم تحمل این زجرِ مطالعه‌ٔ ادبیات ضدجنگ ضروری شده است. چرا؟ معمولا شرح علتِ امورِ ضروری کارِ سختی است. علتی ندارم برایش. توجه‌ام به آن جلب شده است، قوای ذهن‌ام را اشغال کرده است و وجودم معطوف به آن شده است. پس انجامش می‌دهم و زجر می‌کشم. اینجا لیستِ آثار ادبیات ضدجنگی که پیدا کرده ام را قرار می‌دهم (مشخصا ترجمه‌ها و آثار فارسی را. چون هدفم فهم جامعهٔ ایران است). حتما برای هرکدام از این کتاب‌ها که بخوانم، مرور خواهم نوشت و سعی خواهم کرد تکه تکه تصویرِ کلیِ ادبیات ضدجنگی را که می‌خواهم معطوف به فهمِ جامعهٔ ایران باشد را تکمیل کنم. اصلا ادعا چیه؟ باور دارم که ادبیات تصویری از جامعه را نشان می‌دهد، این بدان معنا نیست که تصویرِ تمام جامعه در ادبیات منعکس می‌شود (هیچ اثر و روایتی نمی‌تواند همه‌چی را به تمامه در خود بازنمایی کند) و این گزاره بدان معنا نیز نیست که ادبیات چیزی جز بازنمایی جامعه نیست، یعنی کارکردهای دیگری نیز برای متنِ ادبی قابل تصور است. در کنار این، باور ندارم که برای فهمِ جامعه نوعی متن‌بسندگیِ ادبیات‌پایه مکفی و از قضی حتی ممکن است؛ یعنی ادبیات مفری برای فکر در باب جامعه است و فهمِ جامعه طبیعتا و قطعا منحصر در متنِ ادبی نیست. پس، متنِ ادبی به فراتر از خود (تاریخ و جامعه) ارجاع دارد و از این حیث منطقی است که برای فهمِ جامعه بتوانیم ادبیات را فراخوانی کنیم. در این لیست، که تا اینجا بدونِ جست‌وجوی روشمند و صرفا با پرسان پرسان گشتن، سرچرخاندن و بُر خوردن میانِ کتاب‌ها تشکیل شده است، سعی کردم به جوانب مختلفِ چیزی که بهش "ادبیات ضدجنگ" می‌گیم توجه داشته باشم. در نهایت هیچ ادعایی ندارم و با تمام وجود گشوده هستم به هر اتفاقی که در این مسیر بیافتد. هیچ چیز را مفروض نخواهم گرفت جز اینکه "جنگ سراسر پلیدی است و چیزی در جنگ پرتویی از روشنایی ندارد." این لیست را بسیار ادیت/ویرایش خواهم کرد. حتما اگه نکته‌ای هست، اثری را جا انداخته ام، اثری را به اشتباه در لیست قرار داده و خلاصه هرچه بود خیلی خوشحالم می‌کنید بهم اطلاع بدید. اگر در این مسیر به هر کدام از کتاب‌ها رسیدم که دوست داشتید همخوانی کنیم، البته باید جدی و ضربتی باشید، بهم خبر بدید. شاید بتونیم هماهنگ کنیم و هم‌فهمی کنیم با کتاب‌ها. جا دارد از همهٔ کسانی که در مورد این دغدغه باهاشون حرف زدم و توی پیدا کردن آثار بهم کمک کردن تشکر کنم. مشخصا از علی آقای عقیلی‌نسب عزیز که واقعا زیادی کمکم کرد. دمت‌گرم مرد 🙏✌️ پی‌نوشت: لیست ابتدایی است و هرچی ایراد است برگردهٔ منه و حتما بهم اطلاع بدید. خوشحال می‌شم.

جنگ بوسنی

در اوایل دهه ۷۰ جنگی در آن سوی دنیا بر علیه مردمانی رخ داد که تاکنون خبری از آنها نداشتیم،جنگ بر علیه مسلمانانی اروپایی اهل کشور بوسنی؛جنگی که در جنایت ها دست کمی از غزه ندارد اما خیلی بی سر و صدا تر و بی هیاهو تر از آن.ایران بر طبق وظیفه انسانی و اسلامی به کمک این مردم رفت و اتفاقا سه ایرانی هم جان خودشان را در این راه فدای باقی ماندن اسلام در قلب اروپا کردند؛اما اکنون با گذشت سی و اندی سال از آن واقعه عظیم کمتر کسی از مسلمانان و حتی کمتر کسی از مردم ایران این فداکاری ها و آن حضور ایرانی ها بر خلاف اکثر مسلمانان دیگر جهان را به یاد دارند...

نسل‌کشی در بوسنی

اسم بوسنی برای همسن و سال‌های من با نسل‌کشی همراه است. ما کودک بودیم و خبرهای هولناک بوسنی به گوشمان می‌رسید که چطور مسلمان‌ها را قتل‌عام می‌کنند. آن روزها مثل امروز نبود که هر روز میشود خبرهای هولناک غزه را دید. ما منتظر می‌ماندیم تا مستندسازی فیلمی را تدوین کند یا نویسنده‌ای کتابی را بنویسد، تا چیزی از آن را ببینیم. امسال که حدود 30سال از آن نسل‌کشی گذشته، به بوسنی رفتم و در مراسم سالانه بزرگداشت شهدای نسل‌کشی سربرنیتسا شرکت کردم. قبل از سفر فهرستی از فیلم‌ها و کتابهای مربوط به بوسنی را درآوردم و بعضی‌هایشان را فرصت شد ببینم. این فهرست را می‌گذارم برای کسانی که می‌خواهند اتفاق‌های تکراری جهان را، این بار در بوسنی، بخوانند. حواستان باشد، بعضی از این کتابها بیش از اندازه دلخراش هستند.

دور تا دور دنیا نمایشنامه

دبیرستانی که بودم؛ یکی از آرزوهام، داشتن همۀ جلدهای این مجموعه بود. و بعد... هر از گاهی یکیشون رو می‌خوندم. :) الان دیدم یکی از دوستام «زبان تمشک‌های وحشی» رو خونده و یهو یاد این احوالاتم افتادم. گفتم برم ببینم چیا رو خوندم و چیا رو نخوندم که دیدم جایی نیست که همه رو یک جا ببینم. این شد که این لیستِ تقریبا بیهوده رو ساختم که صرفا همهٔ کتاب‌های این مجموعه رو یه جایی کنار هم ببینیم. :)) و طبق محاسباتم، فقط ۱۰تاشو خوندم. و ۳۹تا باقی مونده.