یادداشت‌های آرمان نوری (45)

          در نوجوانی کتاب را خواندم. فضای ذهنی نوجوان و فضای جبهه جذاب بود. ولی اتفاقی آنچنانی که تعلیق ایجاد کند نمی‌افتاد.
        

          در نوجوانی این کتاب کم حجم را خواندم. دل‌نوشته‌ای است برای شهر مشهد. اولین بار اصطلاح «زور و زر و تزویر» را در این کتاب دیدم.
        

          پرداختن به فوتبال وقتی از یک ورزش صرف فراتر می‌ره و با سیاست و دعواهای اجتماعی، قومی پیوند می‌خورد. نسخه‌ی زبان اصلی کتاب در دهه‌ی 90 میلادی چاپ شده، بنابراین اطلاعات آن قدیمی و مربوط به دهه‌ی 80 هست و از این نظر جالب نیست. موضوع و نشان دادن مصداق‌های دعواهای پیوند خورده با فوتبال جالب بود.
        

          سیر زندگی مارادونا از خانواده پیش از تولد او و فوتبال در زمین خاکی تا بازنشستگی از فوتبال. نام‌های لاتین موجود در کتاب به دلیل طولانی بودن و اینکه گاه یک نفر چند اسم دارد من را کمی گیج کرد. ماجرای دست خدا و بازی با انگلیس اوج کتاب بود. انتظار داشتم به ماجراهای بعد از خداحافظی از فوتبال و آسایشگاه روانی و مرگ مارادونا هم مفصل بپردازد. ولی کوتاه در یک فصل بیان شده بود. در آخر رفتارهای پر خطر و حاشیه‌های او باعث تاسف بود.
        

          نام کتاب گویای همه چیز است. نویسنده داستان وار از فعال شدن غریزه‌ی جنسی در یک پسر شروع می‌کند تا  آشنایی و ازدواج و مشکلات رابطه و خیانت و فرزندآوری پیش می‌آید. به نظرم جالب بود. به عشق نگاه صرفا رمانتیک نداشت. واقع بینانه از مشکلات آن هم گفته بود. و حرفش این بود که نگه داشتن عشق با این مشکلات هنر است.
        

          نویسنده به کنترل گری حکومت چین به خصوص کنترل شبکه‌های مجازی و کنار آن جا انداختن ایدئولوژی محبوب خودش در اذهان می‌پردازد. همچنین معتقد است با همین دست فرمان و با پیشرفت فناوری و هوش مصنوعی، داستان 1984 جورج اورول می‌تواند رنگ واقعیت به خودش بگیرد. از خواندن آن کمی از تکنولوژی وحشت کردم.
        

          آشنایی من با آقای موسویان زمانی بود که کلاس داستان مقدماتی را در حوزه هنری همدان شرکت می‌کردم و افتخار آشنایی با ایشان را داشتم. مرد مشتی و گرم و با اخلاقی بود. با این که سرهنگ سپاه هستند ولی به هیچ وجه نگاه سرهنگی به فرهنگ نداشت و ندارد، اهل جدل فکری بدون تحکم است. هرکس با هر عقیده‌ای سر کلاسش حاضر می‌شد و قریب به اتفاق افراد هم با خاطره‌ی خوش از کلاسشان خارج می‌شدند. این کتاب در جایزه جلال تقدیر شد. و به نظرم تا اینجا قویترین اثرش است. رمان خطی پیش نمی‌رود، تعدد راوی وجود دارد که این هم آن‌را جذابتر کرده و هر فصل را می‌شود گفت یک داستان کوتاه مجزاست. ریتم نه خیلی سریع نه کند. قصه گویی جذاب، و پیوندش با حوادث تاریخی، عاشقانه و خانوادگی آن‌را خواندنی کرده. و مهمتر از همه دیالوگ‌ نویسی آن است که شیوه‌ی آن متفاوت است ولی جدید نیست و قبلا هم این گونه دیالوگ نویسی به کار رفته. و ای کاش قوی‌تر نوشته می‌شد و برای هر شخصیت یک صدا در نظر گرفته می‌شد تا با خواندن آن سریع به گوینده پی ببریم.
        

          مجموعه داستان عامه پسند تاریخی. برای شروع مطالعه می‌تواند گزینه مناسبی باشد. از نظر محتوایی به ادبیات مبارزاتی چپ نزدیک بود.
        

          قصه رمان در مورد زخم و درد حادثه‌ای است که پیرامون یکی از عملیات‌های سازمان مجاهدین خلق پیش می‌آید و سال‌ها افرادی را درگیر خودش می‌کند. ریتم داستان خیلی سریع است. کتاب چند ساعته تمام می‌شود. نگاه به سازمان این بار خیلی متفاوت بود و به علاوه سیاست تم عشق و جنایی هم قاطی قصه بود و سواستفاده افراد سازمان از عشق و خانواده را به خوبی نشان می‌داد. در کل محتوای عمیقی نداشت و در حد عامه پسند رو به بالا بود.
        

          رمان سیاسی. داستان دو پسرخاله که تصمیم می‌گیرند به عضویت مجاهدین خلق درآیند. یکی سر تصمیش می ایستد دیگری جا می‌زند در ایران می‌ماند. وحالا بعد سال ها هم دیگر را می‌بینند تا آن چه بر آن‌ها گذشته را برای هم تعریف کنند. رمان کم حجمی بود بنابراین جزئی پردازی و صحنه پردازی آن چنانی نداشت در حد کلی گویی و کد گذاری مسائل سازمان و جامعه ایران را بازگو کرده بود که آن هم چیز جدیدی نبود. قصه گویی‌اش بدک نبود ولی تکراری بود.
        

          کتاب با روزنوشت‌های شخصی نویسنده از مرگ کیارستمی شروع می‌شود که کمی حوصله سر بر بود و چیز جدیدی نداشت ولی جمع آوری آن برای ثبت در تاریخ خوب بود. شخصا طرفدار این نوع گفتگوهای تاریخ شفاهی هستم. خواندن این گفتگو هم برایم جذاب بود. کیارستمی دارای روحیات خاص و دنباله رو هیچ کس نبوده رضایت درونی برایش از همه چیز مهمتر بوده. این ویژگی‌اش را تحسین می‌کنم.
        

          این اتفاق به سن من نمی‌خوره ولی در حافظه‌ی جمعی اکثر همدانی‌ها همچنان مانده و من هم شنیده بودم. کتاب به بازمانده‌ی این جنایت یعنی بیتا که از حادثه نجات پیدا کرده می‌پردازد در واقع همسر بیتا نویسنده‌ی کتاب است که ابتدا شرح آشنایی‌اش با او را می‌گوید و بعد فلش بک می‌زند به زندگی تلخ همسرش و جزئیات جنایت اتفاق افتاده در خانه‌ی میدان آرامگاه. با خواندنش خیلی متاثر شدم به خصوص این که در بین قربانیان  کودک چهارساله‌ای بود یعنی برادر بیتا. و دلم برای بیتا سوخت که در یک روز تمام خانواده‌اش را به فجیع ترین شکل ممکن از دست داد.نکته‌ی دیگر که توجهم را جلب کرد مجازات مجرمان بود که آن‌ها را در آرامگاه بوعلی با شمشیر گردن زده‌اند و مردم هم جنازه‌ی آن‌ها را سوزانده‌اند. کتاب حدود بیست سال پیش نوشته شده. سوالی که برایم مانده این که این اشخاص بازمانده امروز کجا هستند؟ کتاب نمی‌گوید مجرمان مال کدام محله‌ی همدان بودند و بر سر فرزندان و خانواده‌شان چه آمد؟
        

          عالی، عالی. رفت جزو کتاب‌های محبوب ذهنم. توصیف فضا و شخصیت‌ها گیرا و جاندار. استفاده از گویش محلی جذاب. قصه گویی خیلی خوب هر چند داستان‌ها خطی بود و  این نوع فرم مورد پسند من نیست ولی داستان‌ها تعلیق خوبی داشت. محتوا به شدت تلخ با پایان‌های غمناک. هر چند این داستان‌ها در دهه‌ی پنجاه نوشته شده ولی فقر و بیگاری به شکل‌های دیگری همچنان وجود دارد.
        

          جناب فرجی مدرس داستان نویسی دوره‌ی پیشرفته در حوزه هنری همدان بود. با روحیات خاص و درونگرا از آن‌ها که آدابی برای نوشتن دارند و نویسندگی را کار هر کسی نمی‌دانند و در چاپ اثر وسواسی و کم کار وکافکا گونه عمل می‌کند و به نوعی درویش مسلک هستند. درست نقطه مقابل آقای موسویان مدرس داستان مقدماتی و هر دو نفر هم درجه یک هم در نظریه و هم در عمل. در واقع  این دو نفر باعث شدند من به نمودها و سلایق مختلف انسان و به طبع مواجه‌های مختلف آن‌ها با هنر و ادبیات پی ببرم. نقل روزهای نه چندان دوری است که محل حوزه هنری هنوز جابه جا نشده بود و ساختمان حوزه همان ساختمان کوچک اول خیابان شریعتی در انتهای کوچه‌ای بود کنار یک قهوه خانه‌ی مخفی پاتوق ما فراریان از مدرسه و فضای کلاس داستان اتاقی کوچک، ولی گرم و سرشار از بوی دلربای ادبیات. دلم تنگ شد.
 اما کتاب قصه گوست، فضاسازی عالی است. داستان‌ها بدون پیچیدگی و ساده و لطیف هستند طوری که به دل می‌نشینند. یک غم با خواندن آن به سراغت می‌آید درست مثل روحیات نویسنده‌اش. داستان‌ها همزمان مستقل از هم و به نوعی مرتبط به یکدیگر هستند. نگاه نوستالژیک به دهه‌ی شصت دارد. کتاب در معرفی اقلیم همدان نوشته شده ولی از گویش همدانی که نمود بارز آن است در کتاب خبری نیست. یکی از داستان‌ها کپی یکی از داستان کوتاه‌های مصطفی مستور بود حالا نمی‌دانم کی از رو کی کپی کرده یا شاید اتفاقی بوده؟
        

          کتاب درباره‌ی روستا یا شاید بهتر باشد بگوییم منطقه‌ی خودمان است، شاید یه چیزی شبیه درکه یا گلابدره تهران چسبیده به شهر ولی با کوچه پس کوچه‌ی روستایی بدون فرهنگ روستایی و از گزینه‌های تفریح و کوهنوردی برای همدانی‌ها. به قلم همشهری عزیزمان.از جایی باعث خوشحالی که چنین توجهی داشته به این منطقه و از جایی باعث ناراحتی که کتاب کم مایه و در حد یک معرفی سرسری است. با اطلاعات دم دستی و نه عمیق. نقدی هم بر این کتاب در نشریه همدان‌نامه نوشتم.
        

          روایت کتاب غیر خطی در عین حال غیر پیچیده و همه فهم است. رفت و برگشت‌های زمانی داستان را جذاب کرده. داستان عاشقانه، سیاسی و اجتماعی است. برایم جالب بود در تاریخ سودان کسی بوده که ادعای مهدی موعود بودن کرده و گروهی تندرو مانند داعش از طرفداران او شکل گرفته. البته که نویسنده یک طرفه به قاضی نرفته و خیلی خوب به آن‌ها هم در داستان حق داده و به نوعی دارای شخصیتی خاکستری هستند. در دل این وقایع داستان عشقانه‌ای شکل می‌گیرد، عشق خدمتکاری مسلمان به دختر مبلغ مسیحی که جانش در خطر است. پایان داستان تلخ تمام شد.
        

          خوب نبود. فوق‌العاده بود. شاهکار. دلم به حال همۀ شخصیت‌ها سوخت. از نوع روایت سیال ذهنش کیف کردم. افراد  کتاب خوان حرفه‌ای و تحصیل کردۀ ادبیاتی را می‌شناسم که می‌گویند نتوانستند با کتاب ارتباط بگیرند و آن را تمام کنند. برایم بسی عجیب است.
        

          آقای غلامی از مسئولان انجمن داستان مهر همدان هستند. سال‌  96  که برای این مجموعه داستان در حوزه هنری رونمایی گرفتند حضور داشتم. کتاب از نظر فرمی قوی هست هر چند شاید ایده‌های آن الان قدیمی به نظر رسد و انصافا در تولیدات ادبی همدان دست بالا را دارد. از نظر محتوا اما و اگرهایی دارد و از همان زمان انتشار برخی به آن واکنش داشتند. مثلا  بحث برانگیزترینش داستانی بود که به صورت نمادین به ستایش تز ضد ملی پان ترکیسم می‌پردازد. داستان‌ها همه نمادین هستند. داستان نسل عیسی که نام کتاب هم هست در ژانر رئالیسم جادویی نوشته شده. داستان مردی که تبدیل به درخت می‌شود. در کل کتاب ارزش خواندن دارد.
        

          آقای آقامحمدی را  وقتی که در همدان بود و مسئول خانۀ رمان حوزه هنری چندباری دیدم. از نظر تئوری داستان با سواد بود و اخلاق گرمی با شاگردان کلاسش داشت. کتاب رونی را به خواطر اسم ایشان خواندم. کتاب خویی بود، روحیات یک نوجوان عصیانگر را به خوبی نشان می‌داد. ایجاد معما در اول داستان خوب بود. و در طول داستان پازل چیده می‌شود تا به جواب برسد. فقط با پرگویی کمی از پیرنگ اصلی دور می‌شود. کتاب با پایان خوش تمام می‌شود ولی کلیشه‌ای نیست. ولی در طول کتاب زمینه چینی احساسی و رفتاری  نشده بود برای اقدام پدرش و منشی به ازدواج. طرح جلد و صفحه بندی هم عالی بود.
        

          کتابی نبود که ذهنم را درگیر خودش کند. لحن گزارش گونۀ کتاب را دوست داشتم.