"هنر سیر و سفر" اثر نویسنده معاصر انگلیسی "آلن دو باتن" سلل۲۰۰۲ و ترجمه "گلی امامی"

مطالعه این کتاب رو هم به علاقه مندان سیر و سیاحت و هم به سفرگریزان توصیه میکنم البته در صورتیکه حال کتاب خوندن و اندکی هم علاقه به فلسفه یا حداقل فکر کردن، داشته باشند!
کتاب از پنج بخش اصلی تشکیل شده:
-عزیمت (دلشوره های سفر / سفر به مکان های گوناگون)
-انگیزه ها (غریب منظرها / کنجکاوی)
-منظره (شهر و روستا / تعالی)
-هنر (هنر دیده گشا / مالکیت زیبایی)
-بازگشت ( عادت کردن)

مطالب کتاب حالت کشکول داره هر قسمت شامل چندین روایت از گذشتگان و تجربه خود نویسنده هست که به هم آمیخته شده و خواننده رو دعوت به فکر کردن یا حداقل مرور خاطرات مشابه خودش میکنه.
کتاب دارای عکس های نفیسی هست که متاسفانه سیاه سفید و بدون کیفیته و اجازه درک عمق مطلب رو نمیده.
بنظر من کلیدی ترین مطلب این کتاب این دو جمله بود
 ((واقعیت سفر متفاوت تر از آن چیزی هست که ما برنامه ریزی میکنیم.))
((پیش از آن که عازم سفری به دور دنیا شویم، به چیزهایی که تاکنون دیده ایم بیشتر توجه کنیم.))
مناظر اینستاگرامی و بروشورها و تبلیغات که پيش از سفر به جایی میبینیم ممکنه اون واقعیاتی نباشن که باهاشون روبرو میشیم و همین تفاوتها ممکنه سفر رو به کاممون تلخ کنه ولی بنظرم سفر رو باید تجربه یک زیستن متفاوت دید نه تیک زدن جاهایی که قبلا عکسشون رو دیدیم تا خیالمون راحت بشه که چیزی رو از دست ندادیم! تو سفر شما تجربه میکنید قطعا متفاوت تر از اون چیزی که انتظارش رو دارید. همین لذت بنظرم کافیه حتی اگر بخاطر بارون مجبور بشید بشینید تو هتل :)
اصلا فکر کردن به اینکه سفر کنم یک دلشوره در دل آدم میاندازه چون شرایط روتین که برامون آشناست میخواد تغییر کنه به چیزهایی که نمیدونیم چیه! یک آدم بدبین نمیتونه سفر کنه و یا اگر مجبور بشه احتمالا بهش خوش هم نمیگذره! و یا اینکه اگر در شهرخودمون بهمون خوش نمیگذره، قراره در سفر خوش بگذره؟ شما به رویایی ترین جای دنیا هم برید ولی بعد یک مشاجره چند دقیقه ای با همسفرتون تا برطرف شدن خشمتون دیگه اون زیباییها به چشمتون نمیاد، برعکسش هم ممکنه وسط ترافیک و شلوغ پلوغی خیابون، یادآوری یک خاطره یا منظره و اتفاق خوب در یک سفر باعث آرامش خاطرتون بشه.
یک نکته جالبی که کتاب بهش اشاره میکنه اینه که، وقتی برای دیدن آثار تاریخی به جایی سفر میکنیم، یک سیر تاریخی چند صد ساله یا حتی چند هزار ساله رو در چند روز یا کمتر کنار هم میبینیم و این درک درستی به آدم نمیده! مثلا شما به شیراز سفر میکنید، تخت جمشید ۲۵۰۰ ساله و حافظیه و ارگ کریم خان و مسجد نصیرالملک  رو باهم میبینید ولی اگر تخت جمشید رو ببینید بعد آکروپلیس یونان و اهرام مصر شاید خیلی دید متفاوت تری پیدا کنید هرچند که دور از ذهن بنظر میرسه ولی اینجور بازدیدهای فشرده و خسته کننده آثار تاریخی بسرعت هم از ذهن بیننده خارج میشن.  

در باب تعالی نویسنده میگه:"این تصادفی نیست که کشش غرب به مناظر متعالی دقیقا زمانی گسترش یافت که باور سنتی به خداوند رو به کاستی گذارده بود.....این مناظر ارتباطی عاطفی با قدرتی عظیم تر را به آنها عرضه میکرد."
وقتی یک منظره زیبایی میبینیم دوست داریم اون رو مال خودمون کنیم، یک راه عکاسی هست که خاطره اونجا رو با جزئیات برای ما ثبت میکنه و انگار اونجا رو با خودمون میبریم ولی خود عکاسی تبدیل به یک آفت شد که توجه به جزئیات از بین رفت. کانه مسابقه هست برای بیشتر دیدن و عکس گرفتن ولی بدون توجه عمیق، گاهی باید نشست و خیره شد، یک راهی که توجه به جزئیات رو در انسان بیدار میکنه ،طراحی هست هرچند ناشیانه و یا نوشتن. به قول جان راسکین: "فقط یک راه برای تملک درست زیبایی وجود دارد و آن نیز از طریق درک آن است، و موثرترین روش پی گیری درک این خودآگاهی تشریح مکان های زیبا از طریق هنر است، با نوشتن یا نقاشی، بدون درنظر گرفتن این که استعدادش را داشته باشیم یا نداشته باشیم."
در سفر از بعضی جاها خوشمان می آید، از نگاه راسکین، علتش درک آگاهانه چیزهایی هست که دوست داشته ایم.
و در آخر به خانه بازمی‌گردیم و اون حس ناخشنودی برمیگرده! پاسکال در کتاب تفکرات میگه:" تنها علت ناخشنودی انسان در آن است که نمی داند چگونه در اتاقش آرام بگیرد."
ولی اگر حال سفر نداریم و یا پولش و یا جراتش رو ، بهتره به روش " گزاویه دو متر " فرانسوی عمل کنیم که درسال ۱۷۹۰ دو کتاب نوشت بنامهای "سفری در اطراف اتاق خوابم" و " گشت و گذار شبانه در اطراف اتاق خوابم" که بعدها توسط نیچه هم مورد تحسین قرارگرفت." اون با ظرافت می خواست به ما حالی کند پیش از آن که عازم سفری به دور دنیا شویم، به چیزهایی که تاکنون دیده ایم بیشتر توجه کنیم."


#هنر_سیر_و_سفر # آلن_دوباتن #گلی_امامی
# ۲۸۶صفحه  #انتشارات_نیلوفر 


        

          دوست داشتنی و عمیق. از آنهایی که باید جرعه جرعه بنوشی و دوست نداری از روی خط‌هایش به سادگی عبور کنی. از آنهایی که حتما یک جایی از وجودت را قلقلک می‌دهد. طولانی شد خواندن کتاب و یک بار دوستی پرسید دوستش نداشتی؟ نمی‌دانستم چطور جمع بین خیلی دوستش دارم و نمی‌خواهم ادامه بدهم را توضیح دهم. سکوت کردم.نمی‌دانم شاید خروجی این کتاب باشد یا شاید تصمیم من هم‌زمان با این کتاب باشد. هر چه هست سرعت زندگی‌ام را کم کرده‌ام و درست در زمانی این اتفاق افتاد که کتاب هم بهم می گفت درسته انجامش بده.
از یکی از دوستانم قبل از مهاجرت به استرالیا برای تحصیل هدیه گرفتم. و نزدیک به دو سال بعد خواندمش.
        

          خیلی لذّت بخش
خیلی برانگیزاننده
و خیلی اندوهبار

به خاطر همه ی آن جاده ها که هنوز پایم را رویشان نگذاشته ام.
و به خاطر خاطره ی پنجره ی قطار
که تصویر صورت خندان تو از لبه هاش آغاز
و خیلی زود با گندمزارهای گریزان درآمیخته و محو می شد...
        

          عشق و علاقه‌ام نسبت به این کتاب و البته آقای دوباتن، قابل وصف نیست.
قبل از اینکه کتاب تمام شود، ریویوهایی در سرم می چرخید. توضیحاتی مبسوط، تا طبق گفته‌های خود کتاب، به "ازش خوشم آمد" اکتفا نکنم و نظراتم را راجع بهش بگویم. اینکه چرا خوشم آمد. از چه چیزش.
اما حال، مخصوصاً با فصل آخرش، تنها می‌توانم تحسینش کنم و این نظر دادن‌ها و غیره را بگذارم برای کمی بعد تر.

پ.ن: کتاب، هدیه تولدی بود از طرف لیلی، خانم توکلی و نرگس معینی (با تقدیم‌نامچه‌هایی بس دلپذیر). سال نود و دو. که خواندنش به الان و برای زنگ تماشا افتاد. و البته که فکر می‌کنم برای این تعویق چهار ساله هم، حکمتی بوده. الان خواندنش، به نظرم خیلی بهتر از چهار سال پیش خواندنش بوده است.
----
بعداً نوشت: من نسبت به سن و این چیزها، به نظر خودم زیاد سفر کرده‌ام. ساعت‌های طولانی سرم را به پنجره‌ی ماشین یا قطار چسبانده‌ام. مناظر را از دیده گذرانده‌‌ام و دلم از حس و حال رد شدن از کنار گله‌ای گوسفند پر و خالی شده است. ساعت‌ها در شب سرم را بیرون بردم و ستاره‌های کویر را از داخل ماشین درحال گذرمان نگاه کرده‌ام. و در این کتاب، چنان از این بعضی لحظه‌ها حرف زده و آن‌ها را توصیف کرده، که ... دهانم باز مانده! فکرهایی که در زندگی روزمره به خیالمان می‌آید و حتی در نظرمان کمی چرت و پرت(!) است را، چنان به زیبایی شرح داده و برایشان مستنداتی از آثار فیلسوفان و متفکران و نقاشان آورده و میان آن‌ها پل برقرار می‌کند، که آدمی غرق لذت می‌شود.
عکس‌هایش بس زیبایند. شعرهایی که در بین حرف‌ها گنجانده. شیوه‌ی خود کتاب و بخش‌هایش. حتی آن صداقت نویسنده و درمیان گذاشتن افکار بی‌شیله پیله‌اش با ما، همگی چنان احساس صمیمیتی ایجاد می‌کنند (مخصوصاً آن عکس آخر کتاب از اتاق خواب نویسنده!) که بنظر من بی‌همانند است.
اما به شما می‌گویم که این کتاب فقط راجع به سفر و مسافرت نیست. البته که در این مورد هم بسیار مفید است. اما بنظرم بیشتر درمورد زندگی کردن است. از راه رفتن در کوچه‌ای که هرروز از آن می‌گذرید می‌گوید، تا صحرای سینا؛ که شاید گذرتان به آنجا نیفتد.

تکه‌هایی هم از کتاب هست، که بنظرم خوب است اینجا هم بنویسم:
        

          ۹۹/۱۱/۲۹
        

          به نام او

بسیار سفر باید...

آلن دوباتن را به تازگی کشف کرده‌ام، نویسنده-فیلسوفی که نه فیلسوف بودنش مزاحم نویسندگیش می‌شود و نه مهارت نویسندگیش سبب می‌شود از بازگو کردن مباحث فلسفیش صرف نظر کند
فلسفه‌ی دوباتن یک فلسفه همگانی و کاربردی‌ست و در جزء جزء زندگی آدم‌های معمولی جامعه کاربرد دارد و به نظر من این خود امتیاز بزرگیست.
اولین کتابی که آلن دوباتن خواندم کتاب تسلی بخشیهای فلسفه بود که کتاب بسیار خوبی بود دوباتن در آن کتاب با مطرح کردن شش مشکل بزرگ که باعث ایجاد اختلال روحی و روانی در هر فرد می‌شود سعی دارد  با فلسفه و به کمک شش فیلسوف بزرگ تاریخ شش راهکار تسلی ‌بخش ارائه دهد که از قضا این راه‌کارها بسیار کاربردی و قابل اجرا است 
اما دومین کتاب که بسیار برایم دلچسب بود کتاب هنر سیر و سفر بود که کتابی بسیار خواندنی و لذتبخش است. دوباتن در این کتاب با محوریت قرار دادن چهار عنصر مرتبط با سفر: (عزیمت، انگیزه‌ها، منظره و هنر) به روایت هشت سفرنامه خود به اقصا نقاط جهان می‌پردازد و به فراخور موضوع آثار یک نویسنده یا هنرمند را مورد بررسی قرار می‌دهد. مثلا در بخشِ هنر و در بابِ هنر دیده گشا دوباتن در مورد سفر خود به پرووانس می‌نویسد و از زاویه دید ونسان ونگوگ به موضوع می‌نگرد.

قسمتهایی از کتاب:

《زندگی بیمارستانی است که در آن هر بیمار آرزوی جایگزین کردن تختش را دارد. این یکی می‌خواهد جلوی رادیاتور رنج بکشد و آن دیگری تصور می‌کند اگر کنار پنجره باشد سریع‌تر بهبود می‌یابد.》

《از میان تمام وسایل نقلیه مسافرتی، قطار احتمالا بهترین مددکار اندیشیدن است: مناظر بیرون به هیچ‌وجه یکنواختی بالقوه مناظر بیرون کشتی یا هواپیما را ندارد، سرعتش به حدی است که مجال درگیر شدن به آدم نمی‌دهد در عین حال چنان کند است که چیزها را تشخیص می‌دهی.》

《در زندگی انسان لحظات اندکی به اندازه دقایقی که هواپیمایی به آسمان اوج می‌گیرد، رهایی بخش است》

《آنچه ما در خارج غریب منظره می‌یابیم احتمالا همان چیزی است که د  کشور خودمان تشنه‌اش هستیم.》

《و تا زمانی که در جستجوی زیبایی سفر می‌کنیم آثار هنری می‌توانند به اشکال گوناگون در یافتن مقصدمان موثر باشند.》

《آنچه ون‌گوگ را از دیگر نقاشان پرووانسی شاخص می‌کرد انتخابش از چیزهایی بود که احساس می‌کرد اهمیت دارند.》

《در برخورد با زیبایی از حاکم‌ترین تمایلات ناگهانی، میل دستیابی به آن است: که آن را مالک شویم... لیکن زیبایی فرار است، اغلب در مکان‌هایی یافت می‌شود که ممکن است هرگز به آن برنگردیم... دوربین عکاسی یک راه حل است عکاسی می‌تواند میل به مالکیت ناشی از زیبایی مکانی را ارضا کند؛ هیجان از دست دادن  صحنه‌ای باارزش با هر کلیک عدسی می‌تواند کاهش یابد.》

《در جهان همیشه بیش از آنچه انسان‌ها قادر به دیدن هستند دیدنی وجود دارد.》