📔درباره همزاد داستایفسکی


رمان کوتاه همزاد دومین اثر داستایفسکی، که بلافاصله پس از بیچارگان منتشر شد، نمونه‌ای کامل (اگرچه نه چندان موفق)‌ از توجه رمان مدرن است به شخصیت و درونیات او به جای ماجراهای بیرونی و جذابیت‌های داستانی. اثری که اگرچه پیش‌نمونه‌ی بسیاری از ویژگی‌های آثار بعدی و قابل توجه داستایفسکی را (همچون درون‌نگری‌های طولانی و عمیق، نگاه روانشناسانه به شخصیت، همراه شدن با شخصیت بر سر بزنگاه‌های داستانی) در خود دارد اما البته از اطناب رنج می‌برد. اگرچه حجم رمان نسبت به آثار زمانه‌ی خود و نسبت به اغلب آثار داستایفسکی کوتاه است اما حجم متن/روایت نسبت به وقایع بسیار بالاست و سرشار است از تکرار مدام (چه در سطح زبان و چه ساختار) که تعمدا اثر را به ابهام بیشتر سوق می‌دهد.

در همزاد با شخصیتی به نام گالیادکین (کارمندی اداری در پترزبورگ سده نوزدهم)‌ همراه می‌شویم و با خودخوری‌ها و خود‌درگیری‌های مدامش (Overthinking) که با جملاتی مبهم و نصفه و نیمه، تمام ذهن او (و متن کتاب) را اشغال کرده‌اند و لحظه به لحظه مبهم‌تر، بی‌دلیل‌تر، بی‌معناتر و پارانوییدتر می‌شود اگرچه بهانه‌هایی از جنس عشق، تعهد کاری، نگرانی در بد فهمیده شدن، تلاش برای ارائه تصویر مناسب از خود و … نیز برایش دست و پا شده باشد. شخصیتی که حتی خودش هم معنا و دلیل رفتارها و گفته‌هایش را نمی‌داند و به محض آن که حرفی می‌زند یا کاری می‌کند پشیمان می‌شود و روزبه‌روز در درگیری‌های ذهنی و توهماتش اسیرتر و غرق‌تر می‌شود. گو آنکه جملات بریده بریده‌اش هم تصویر مردی را به ذهن می‌آورد که غرق شده و گاه به سطح آب می‌آید.

نابوکوف (که داستایفسکی را دوست نداشت)‌ همزاد را بهترین اثر داستایفسکی می‌داند که خود «تقلیدی بدیهی و بی‌شرمانه از دماغ گوگول» است. همزاد روند نابودی و غرق شدن مردی در منجلاب بوروکراسی را به تصویر می‌کشد که البته مضمون بسیاری از آثار مهم آغازین ادبیات مدرن (همچون بارتلبی محرر) است. اثری که صدالبته اگر کافکای آن زمان سیزده ساله آن را می‌نوشت قطعا شاهکاری دیگر به دنیای ادبیات افزوده می‌شد، با جذابیت داستانی و فضایی زنده از هراس و وهم و وحشت که خواننده را در کابوس گالیادکین همراه می‌کرد. اما همزاد در بهترین حالت (اگر خواننده کتاب را در میانه یا همان اوایل کنار نگذاشته باشد) پوزخندی دلسوزانه را بر لب خواننده می‌نشاند که «چنین… و چنان…»
        

          واقعا مردم روسیه در اون زمان اینقدر اسم خودشون و مخاطبشون رو در گفت گو ها به کار می بردن؟ اگر  اینطوره خیلی رو اعصاب و کسل کننده بوده حرف زدنشون!
        

          به نام او
خب همزاد هم بالاخره تموم شد همینجور که از اسم کتاب معلوم هست تا حد زیادی با خواندن اسم کتاب آدم متوجه میشه که با چه موضوعی میخواد روبه رو بشه.
در کل کتاب، زیبا از نظر شخصیت پردازی بود و جزئیات بشدت زیاد بود مخصوصا در اوایل کتاب که خواننده واقعا خسته میشه از این همه توصیف های بیجا، اما رفته رفته بهتره میشه و روند داستان به خوبی پیش می ره، امیدوارم تهیه کنید و از خواندن کتاب لذت ببرید.
        

          این کتاب را سال پیش خواندم و یادم است که وقتی تمام شده بود آنقدر از قلم داستایفسکی متاثر و هیجان‌زده بودم که همان موقع رفتم روی سایت طاقچه احساسم را بنویسم و نظرات سایر کاربران را بخوانم (ان موقع‌ها بهخوان نبودم). اما متوجه شدم خیلی از کاربران اندازه من از خواندنش لذت نبرده‌اند!🤷‍♀️

به نظرم یکی از نکات مهم لذت بردن از این داستان نخواندن خلاصه آن است. منظورم فقط پایان ماجرا نیست. بلکه به نظرم اگر  هیچ چیز از دلیل حالات آقای گالیادکین از قبل نخوانده باشید و قدم به قدم با کتاب همراه شوید، از کتاب لذت بیشتری خواهید برد.
 
من این کتاب را از بهترین آثار داستایفسکی می‌دانم.

شخصیت پردازی آقای گالیادکین، روایت ذهنی، دیالوگ‌ها و ...همه عالی بود و همه در خدمت درون‌مایه‌ی داستان.

اگرچه می‌گویند داستایفسکی همزاد را در رقابت با استاد خود گوگول نوشته و تشابهی میان این اثر و داستان‌های «یادداشت‌های یک دیوانه»، «شنل» و «دماغ» از گوگول وجود دارد اما من اگرچه علاقه‌ام به گو گول هم بسیار زیاد است اما به نظرم می‌رسد این صرفاً در حد همان شباهت مضمون است و کاملاً جنس شخصیت‌پردازی‌های خاص داستایفسکی را در این کتاب هم می‌توان مشاهده کرد.

جذابیت و کشش داستان هم برای من تا صفحه آخر باقی ماند، به همان دلیلی که بالاتر نوشتم.

 یادم است آن دو سه روز که کتاب را می‌خواندم آقای گالیادکین برایم مثل یک آدم واقعی یک جایی در این دنیا بود که نگرانش بود و نمی‌دانستم چطور می‌تواند از پس مشکلاتش برآید.

خلاصه کتاب را دوست داشتم🙂 و امیدوارم شما هم اگر خواندید دوستش داشته باشید☘
        

          دلنشین بود اما بر دلم ننشست.
عجیب بود،نبود؟!
شاید باید داستایفسکی را جزو نویسنده های خاص 
و متفاوت که برای خودشان دنیای متفاوتی دارند و 
با خواندن کتاب هایش عمیقا به دنیایی دیگر سفر خواهید کرد بگذارم.
همه چیز کتاب متفاوت بود به جز شخصیت اصلی،من شخصیت اصلی را روزی ده هزار بار دیده ام حالاتش را،رفتار های نامتعادلش را،اضطراب و استرس هایش را،دیوانه بازی هایش را در مواجهه با آدم ها و شاید حتی گاهی در مواجهه با خود دیده ام.
داستایفسکی دست بر خودمان می‌گذارد داستایفسکی در این کتاب همزاد خودمان را برای خودمان روایت کرد.
روند کتاب جالب بود توصیفات گاهی خسته کننده میشد کتاب کشش مناسبی داشت اما جای یک چیزی که هنوز نمیدانم چیست در کتاب خالی بود،یک چیز بزرگش کم بود و همین ضعیفش میکرد شاید دویست و خورده ای صفحه خواندن از افول آدم تهش با آرامشی عمیق تر باید تمام می‌شد،نمی‌دانم.
آنچه باید بود،نبود.
        

          سلام
لحظه‌ای از دنیایتان جدا می‌شوید، جاده‌ای سپید را پیش می‌گیرید که تنها هزاران قوطی رنگ دارید، آنان را به دست می‌گیرید، رقصان در سپیدی می‌غلتید، می‌غرید و میلرزید و شکوفا می‌شوید، رنگ‌ها میریزند و شما همچنان بی‌وقفه میروید آسمانتان سرخ ایرانی‌است و تنتان آبی فیروزه‌ای، برگی سپید که با جهیدنتان آن را نگاره می‌کنید.
لحظه‌‌ای می‌ایستید اثر رنگین خود را می‌نگرید که بر روی آن ایستاده‌اید، و واهمه‌ای از پای گذاشتن بر آن ندارید؛ شاهکار خود را نظاره می‌کنید و قند در دلتان آب می‌شود.
ناگهان خودتان از رنگ‌ها برمی‌خیزید، تکانی میخورید خودتان را می‌بینید که در رنگ غرق شده‌اید در حالی که سیاه و سپیدی بیش نیستید، ترکیب را آفریدید اما خود چنگی به دل نمی‌زنید، رنگانتان در آغوشتان می‌گیرند  اما پسش می‌زنید و گمان می‌کند از اون متنفرید و تنفرش را به رخ شما می‌کشد، حال سیاه و سپیدی مانده‌اید در انتظار رنگ‌هایتان که آنان به هر دری می‌زنند تا شما را که ذره‌ای سپیدی دارید همانند خود رنگین کنند، و در نهایت سیاه تمام میمانید چون دگر جای رنگی غلیظ تر از سیاه بر دو وجه خود ندارید.
کالیادگین قهرمان همزاد نوشته داستایفسکی  شما در سیاه و سفید می‌آراید و در ترکیب رنگ حفظ میدارد و در سیاهی افکارتان رهایتان می‌کند‌. 
که خودتان تصمیم بگیرید که می‌خواهید رنگ پس دهید و باری دیگر سپید شوید یا ادامه می‌دهید.
        

          از هم گسستگی روانی یک انسان ، واگویه های درونی ناتمامش و نشخوار فکری مداوم و از شاخه ای به شاخه ی دیگر پریدن کتابی که دنیای یک روانپریش بدبخت  بسیار خوب تشریح می کند . درود بر داستایفسکی کبیر
        

          اعتراف میکنم پایان داستان کمی منو غافلگیر کرد، شاید بیشتر فکر یه رمان با ژانر رئالیسم جادویی  بودم تا یک رمان روانشناسی، به همین دلیل الان که تموم شده و همه چیز مشخص شده، خیلی چیزها معنا پیدا کرده و جالب شده.
وقنی با خودت در تفاهم و حس خوب نباشی، میتونی خود دیگری خلق کنی که توقعاتتو برآورده کنه، خیلی جالبه که این خلق میتونه بدعکس هم باشه، هرچی در وجود من هست که دوستش ندارم و نمیخواهم داشته باشم بره در وجود همزادم.
        

          اولا برای دوستان عزیزی که کتاب‌های داستایفسکی به نظرشان کم‌ارزش و تکرار‌ کتاب فلان نویسنده است پیشنهادی دارم: ((نخوان دوست عزیز))
نخواندن اینها بهتر از این است که بخوانید و نفهمید و با اعتماد به نفس بالا نظرات صد من یک غازی ارائه کنید که به درد عمه نانجیب من هم نمی‌خورد. متشکرم :))

اما درباره خود کتاب:
کتاب جزئیات زیادی دارد و فهم درست آن نیازمند توجه کامل به سیر داستان است. داستایفسکی مثل همیشه با نگاهی روانشناسانه وارد میدان می‌شود و خواننده را به عمق لایه‌های روانی قهرمان داستان می‌برد. در بعضی قسمت ها شاید کمی با واقع‌گرایی تناقض داشته باشد، اما هدف داستان چیز دیگری است که به خوبی به آن پرداخته شده است. مجددا تکرار می‌کنم اگر تمرکز و حوصله کافی ندارید، خودتان را با خواندن کتاب اذیت نکنید و تن داستایفسکی را هم در گور نلرزانید.
        

          جزو معدود کتاب هایی بود که از خدا که پنهان نیست، از شما و داستایوسکی چه پنهان، خدا خدا می کردم فقط زودتر تمام شود. بس که ترجمه ی کتاب افتضاااح بود. و تنها انگیزه ی باقی مانده برای ادامه دادن کتاب وسواس این جانب بود برای تمام کردن! 
در نهایت دو نکته ی زیر را اعلام می دارم. با افتخار:

1- "قریب" حتما دکترش بهتر از مترجمش بوده است حتما.
2- "قریب" حتا احتمالا ایستگاه بی آر تی اش بهتر از ترجمه اش باشد.

:/
        

          پایان مبهمی داشت 
اما بگم که مترجم کتاب آقای سروش حبیبی واقعا مترجم عالی هستند و توضیحات کاملی در جاهای مبهم آوردن و مخصوصا به خاطر توضیح آخر کتاب که دادند ممنونم چون باعث شد کمی از مبهمی پایانش برام بر طرف شه
اما بازم پایانش هنوز برام مبهمه😅
        

          گفتار اندر معرفی کتاب
همزاد، دومین داستانی‌ست که داستایفسکی نویسنده‌ی توانا، هوشمند و خلاقِ روسی نوشته و در سال ۱۸۴۶میلادی آن‌را منتشر کرده و در ایران توسط چند مترجم ترجمه و چاپ گردیده است اما من آن‌را با ترجمه‌ی آقای «سروش حبیبی» و چاپ «نشر ماهی» مطالعه نمودم.
پیش از هر موردی عرض کنم که من از ترجمه‌ی آقای سروش حبیبی همانند گذشته راضی بودم.
راضی بودن من تنها به این دلیل نیست که ایشان کتاب‌هایی که به زبان روسی نوشته شده‌اند را مستقیما از زبان روسی به فارسی برگردان می‌کنند بلکه اولا در ترجمه حقیقتا مهارت دارند، دوما قبل از ترجمه به زبان خودمان یعنی فارسی تسلط دارند، سوما همانند برخی مترجم‌ها اقدام به ترجمه‌ی ماشینی نمی‌کنند و چهارما متن را فارسی سازی نیز نمی‌کنند که وقتی کتابی از ادبیات روس را می‌خوانیم حس کنیم در حال خواندنِ کتابی از مرحوم جمال‌زاده هستیم.

گفتار اندر داستان کتاب
داستان این کتاب در مورد یک مشاور رسمی(درجه‌ای اداری از سلسله مراتب کارکنان ادارات دولتیِ وقت روسیه) به نامِ «یاکوف پتروویچ گالیادکین» است که در آن دوران سعی می‌کند کارمندی وظیفه‌شناس، حرف‌گوش‌کن و صادق باشد.
قهرمان داستان ما فقط یک کارمند نیست، بلکه عاشق هم هست، عاشق دختری به نام «کلارا آلسوفیونا»، دختر آلسوفی ایوانوویچ(یکی از کارمندان عالی‌رتبه و البته بازنشسته‌ی اداره) که دست برقضا برای او رقیبی پیدا شده است، رقیبی به نام «ولادیمیر سمیونوویچ» (خواهر زاده‌ی رئیس کنونی اداره) که شانس بیشتر و دست بالا را به نسبت قهرمان داستان ما دارد.
در این کتاب دوران فراز و نشیب بیماریِ روانی او را خواهیم خواند، البته در ابتدای کتاب ما با بیماری او آشنا نمی‌شویم اما نویسنده با معرفی و اشاره به دکتری به نام ِ «کریستین ایوانوویچ روتن‌اشپیتز» کلید معما را در داستان قرار می‌دهد و به داستان سقوط شخصیت کتاب می‌پردازد تا به گونه‌ای که در کتاب می‌خوانیم شخصیت داستان احساس می‌کند شخصی دیگری دقیقا هم‌چهره، هم‌لباس و هم‌نام خود او در کنارش نفس می‌کشد، زندگی می‌کند، کار می‌کند ولی با اعمالش سعی در تخریب شخصیتِ او دارد و به نوعی احساس توطئه‌ی عالم و آدم علیه خود را دارد تا اینکه... .

نقل‌قول نامه
"دکتر حکمِ کشیش را دارد و از حماقت است که آدم بخواهد چیزی را از او پنهان کند."

"نمی‌دانید برای نابود کردن آدم، چه دروغ‌هایی اختراع می‌کنند!"

"اگر شکست خوردی، بردبار باش! موفق که شدی، به کوشش ادامه بده."

"صبر تلخ است، ولیکن برِ شیرین دارد."

"هیچ دری نیست که روی آدم جسور باز نشود."

"آدم ممکن است صورت زیبا نداشته باشد، اما با روح و خردمندی وقدرتِ احساس و ظرافتِ رفتارش، دل‌ها را شیفته‌ی خود سازد."

"قدرتِ مردِ بی‌گناه از همان بی‌گناهی اوست."

"کج‌تابی‌های روزگار برای همه هست، کاخ‌نشین هم که باشی از آن معاف نیستی"

"بعضی وقت‌هاست که می‌بینی پول، اشک و غصه را دوا نمی‌کند."

کارنامه
پیش از هر حرفی در این بخش عرض می‌کنم که اگر «همزاد» را یک رمان در نظر بگیرم برایش ۲ستاره کافی می‌دانم، اما اگر آن را یک نوول در نظر بگیرم ۳ستاره.
به این دلیل که اولا، داستایفسکی یکی از نویسندگان مورد علاقه‌ی من است که در فضاسازی، توصیف شخصیت‌ها و محیط‌ آن‌قدر تواناست که من هر بار کتابی از او خواندم از جمله: «جنایت و مکافات»، «قمارباز»، «برادران کارامازوف» و «شب‌های روشن» این ویژگی در تمام کتاب‌های نام‌برده وجود داشت اما در این کتاب داستایفسکی با اینکه به اندازه‌ی کتاب‌های فوق به شخصیت داستان نپرداخت بلکه در فضاسازی و توصیف محیط‌ها هم ضعیف عمل کرد و به همین دلیل یک ستاره از کتاب کم می‌کنم، یک ستاره‌ی دیگر بابت اینکه اگر آقای «سروش حبیبی» مترجم توانای کتاب موخره‌ای برای این کتاب نمی‌نوشت از تمام زوایا منظور نویسنده را دریافت نمی‌کردم و این کاملا عکس کتاب‌های دیگری بود که از این نویسنده توانا، هوشمند و خلاق می‌خواندم و نهایتا باتوجه به حجم کتاب به نسبت رمان‌های حجیم داستایفسکی تصمیم گرفتم این کتاب را در دسته‌ی نوول‌ها قرار دهم و سه ستاره برایش منظور کنم.

دوم تیرماه یک‌هزار و چهارصد
        

          در رابطه با همزاد، بسنده می‌کنم به یک نقل قول از یک دوست خوب:
« همزاد » داستایفسکی، یک کپی کم ارزش از « دماغ » گوگول است. با این تفاوت که گوگول می‌داند موضوع داستان پتانسیل بیش از سی چهل صفحه را ندارد، اما داستایفسکی دیوانه وار می‌نویسد. می‌نویسد و می‌نویسد و ۲۰۰ صفحه را سیاه می‌کند!
        

          در کتاب همزاد شاهد به جنون رسیدن قهرمان داستان هستیم. گالیادکین همزاد خودش رو ملاقات میکنه کسی که از لحاظ ظاهری کاملا شبیه هم هستن انگار جلوی آینه ایستاده باشن اما از لحاظ شخصیت کاملا برعکس هم دیگه، گالیادکین واقعی آدم درست کار اما گالیادکین تقلبی بد ذات. من فکر میکنم هر دو گالیادکین یکی هستن یعنی همه‌ی ما می تونیم یه روی درست کار و بد ذات داشته باشیم.
همزاد داستان خیلی جذابی داشت و سال ۲۰۱۳ یک فیلم به همین نام از روی کتاب ساخته شده که اونم بی نظیره
        

          فعلا به این یک جمله در وصف کتاب اکتفا میکنم: روایت عجیبی بود‌. 

        

          همزاد دومین کتابیه که داستایوفسکی نوشته و حتی جزو کتابای خوبشم گویا نیست ، من تصمیم گرفتم که با کتابای سطح پایین تر شروع کنم و بعد برسم به کتابای خوبش 
با این همه همزاد به دلم نشست تونستم باهاش ارتباط بگیرم  بنظرم  خیلی  خوب over thinking( بیش از حد فکر کردن)  شخصیت اصلی رو برای مخاطب تشریح کرده بود
و همین طور  مسئله  توجه بیش از اندازه به رفتار و فکر دیگران در مورد خودمون 

ترجمه اقای سروش حبیبی هم  مزید بر علت شد تا بهتر بتونم با همزاد ارتباط بگیرم 

        

          قبل از اشاره به تقسیم سلولی شخصیت، و پیدا شدن یک همزاد،باید دانست که شخصیت قهرمان ما، دائما با چهره ای از خودش درحال مجادله و درگیری است. 
سرزنش‌گری در هر بزنگاهی انفاق می افتد، پیش از اینکه همزادی روبروی او قرار بگیرد، او با ناخن خود را می خراشد.
به متن کتاب نگاه کنید:
«به خود سرکوفت می زد، این جور خود را ملامت کردن و بر زخم های درون نمک پاشیدن در آن دقیقه برای آقای گالیادکین لذت عجیبی داشت، حتی می‌شود گفت که از آن لذتی شهوانی می برد.»
در چنین زمینه ای، کشمکش با همزاد بیرونی معنی پیدا می کند. 

راجع به پدیده های حاضر در خط داستانی، فقط تماشاگری کردم و بس.
        

          فقط چون داستایوفسکی نوشته بود تا اخر کتاب تحملش کردم. البته پایان کتاب بد نبود گلی کلا خیلی فرایند خسته‌کننده‌ای داشت به‌نظرم.. 
        

          این کتاب روایت تحول، تکون و جنون گالیادکینِ کارمند است و همزادِ او تجسد بدی‌های اوست. کتابِ حاضر از نخستین آثار داستایفسکی‌ است و شباهت بسیاری با داستان " دماغ" گوگول دارد. از بخشی از داستان گالیادکین قصد می‌کند خود را شخص دیگری جلوه دهد و درست در این نقطه‌ است که همزاد او زاده می‌شود. زبان گالیادکین از کیفیتی خاص برخوردار است. شیوه‌ی گفتار و جمله‌بندی های او به گونه‌ای است که مخاطب حس می‌کند خود او به روشنی نمی‌داند سعی در بیان چه موضوعی دارد. حرف‌هایش یک مشت جمله‌ی ناتمام مثل رشته‌هایی درهم‌رفته و بی‌سروته و پر از عبارات مبهم‌اند. پریش‌افکاری او موجب می‌شود نتواند دنباله‌ی حرفش را بیابد.
واقع‌گرایی روان‌شناختی داستایفسکی در همزاد، جلوه‌های نیرومندی از ترس و ترحم را بازنمایی می‌کند. حالت‌های روحی گالیادکین به شکل بی‌رحمانه‌ای زیر ذره بین داستایفسکی قرار گرفته و تحلیل می‌شوند. رویه‌های آسیب‌شناختی دوگانگی در شخصیت های داستان‌های او در همزاد از بقیه‌ی آثار پررنگ تر است و پرداخت موشکافانه تری دارد.
پینوشت:
رنج‌ها، ضعف ها، پلیدی‌ها، وحشت های بشری را هزارباره در کتاب‌های داستایفسکی بازیافته ام. گالیادکین، پرنس میشکین، بوبوک، ستاوروگین، شاتوف، آلیوشا، ایوان، ناستازیا، روگوژین، راسکولنیکف، ایشان جملگی، بلکه بیش از اینها در من زندگی می‌کنند. من تمامیِ ایشان هستم و داستایفسکی خوب میداند چگونه راه به جنون بگشاید اما بی نفرت سخن بگوید. می‌داند چطور زخم‌های پنهانت را پیدا کند. و میداند چگونه در خلأ و پوچی، می‌شود ایمان داشت.