یادداشت‌های کتاب ماه ادبیات (134)

          در این کتاب دو دسته از محاورات افلاطون شرح و ارزیابی شده است: 
1-پروتاگوداس، ائوتودموس، گرگیاس و منکسنوس؛ افلاطون در این دسته از محاورات عمدتاً اندیشه‌ها و روش‌های سوفسطائیان را بازگو می‌کند و وجوه اشتراک و افتراق ایشان را با سقراط به تصویر می‌کشد. 
2- فایدون، میهمانی و فایدروس؛ آن‌چه این سه محاوره را به هم پیوند می‌دهد، اشتغال آن‌هاست به جهانی ابدی و متعالی، و تعالی روح از تمایلات و جاه‌طلبی‌های زمینی و تعالی باورها از احساس جسمانی به سوی سعادت حقیقی و دائمی.
        

          در این کتاب ذیل دو بخش افکار و اندیشه‌های فیلسوفان و نحله‌های فکری فلسفه در یونان و روم باستان معرفی شده است. در بخش نخست با عنوان «فیلسوفان یونان» فیلسوفانی چون طالس، آناکسیماندروس، آناکسیمنس و فیثاغورس معرفی می‌شوند. بخش دوم با عنوان «فیلسوفان روم» به شرح و ارزیابی آرای لوکریتوس، سنکا، مارکوس اورلیوس، فلسفه‌ی نوافلاطونی، پلوتتینوس و سیسروس اختصاص دارد. در پایان کتاب واژه‌نامه‌ی انگلیسی به فارسی به چاپ رسیده است.


کتاب ماه ادبیات، سال سوم، شماره‌ی بیست‌ویکم.
        

          مجموعه حاضر شامل مقالات، نامه‌ها و اشعار «راینر ماریا ریلکه» است که به همراه نقد احوال و آثار، هم‌چنین کتاب‌شناسی تألیفات وی به طبع رسیده است. 
گفتنی است جز سه مقاله و دو شعر، نوشته‌های کتاب از زبان آلمانی ترجمه شده است.

کتاب ماه ادبیات، سال سوم، شماره‌ی بیست‌ویکم.
        

          مجموعه‌ی «پدیدآورندگان کلام جدید» با هدف طرح مسئله‌ی دین در دوره‌ی جدید، در نه جلد تدوین شده است. در این مجموعه مشاهیری معرفی شده‌اند که در کلام جدید موسس بوده‌اند یا تأثیر عمده داشته‌اند. کتاب حاضر ششمین شماره از این مجموعه است که به ویتگنشتاین می‌پردازد. در این اثر پس از شرح مختصری از زندگی ویتگنشتاین، این مباحث مطرح شده است: نگرش به دین، تفکر متقدم، آنچه نمی‌توان گفت، تفکر متأخر و الهیات به‌منزله‌ی دستور زبان.


کتاب ماه ادبیات، سال سوم، شماره‌ی بیست‌ویکم.
        

          در این کتاب مخاطبان با دیدگاه‌های فلسفی بوبر درباره‌ی رابطه‌ی انسان با خداوند آشنا می‌شوند. به‌زعم بوبر: «آن‌چه درباره‌ی خدا مهم است، رابطه‌ی انسان با خداست و آن هم از رابطه‌ی انسان با انسان جدا نیست». وی معتقد است: «ما می‌توانیم به وجود جهان‌بینی خدایی و وجود حقیقت مطلق ــ ناآلوده به دیدگاه‌های هر انسانی ــ ایمان بیاوریم». بوبر تمام خدایان انسان‌ها را ماهیتاً دوگانه می‌داند: «خدایی در یک ماهیت، که منحصراً در مقام تو قرار می‌گیرد، و خدایی در ماهیت دیگری، که می‌تواند در مقام او باشد. در رابطه‌ی «من ـ تو»، انسان امکان می‌یابد که از خویش و جهان خویش، آزاد شده و با جزء یا کل جهان، روبه‌رو شود. در این رابطه انسان می‌تواند با «خدای تو» روبه‌رو شده و در دانش و آگاهی‌های او، سهیم شود. بوبر در بخش پایانی کتاب به مسائل و مشکلات «من و تو» پاسخ می‌گوید.
        

          در این کتاب نگارنده ابتدا از ادب و اقسام آن و سپس از اهمیت ادبیات و فایده‌ی آن سخن می‌گوید. مباحث دیگر کتاب عبارتند از: ادبیات ایران باستان، ادبیات ایران در دوره‌ی هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی. در پی آن به زبان‌های دوره‌ی ساسانی و ادبیات ایران بعد از اسلام و استیلای عرب، قیام‌های مذهبی ایرانیان و نهضت‌های مختلف. در این کتاب، نگارنده هم‌چنین از نقطه‌ی آغاز در شعر فارسی، سبک‌های جدید در نظم و قدیم‌ترین اشعار، اولین شعرای فارسی، شاعران قبل از قرن نهم هجری و نثرنویسان این دوره سخن به میان آورده است. 


کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی ششم و هفتم.
        

          کتاب حاضر، مشتمل بر یک دوره‌ی مختصر کامل تاریخ ایران با تکیه بر جنیه‌های ادبی و نظامی و سیاسی آن است. در این اثر، شرح حال 70 نفر از نخبگان ادب و فرهنگ ایران و نکات حساس و مهم زندگی، تحصیلات و سبک زندگی و شاعری آنان به اختصار تبیین شده است. کتاب مشتمل بر دو بخش است. بخش اول به تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام اختصاص دارد که لهجه‌ی اوستایی، اوستا، فصول پنجگانه‌ی اوستا، خط اوستایی و غیره است. بخش دوم تاریخ ادبیات ایران بعد از اسلام (تاریخ ادبیات ایران از صدر اسلام تا قرن چهاردهم هجری نام دارد و مباحث آن بدین قرار است: اوضاع سیاسی و علمی و اجتماعی و ادبی ایران از صدر اسلام تا حکومت ساسانیان، اوضاع ادبی و علمی، آغاز دوره‌ی ادبیات فارسی بعد از اسلام و اولین شاعر فارسی بعد از اسلام.


کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی ششم و هفتم.
        

          در این کتاب یک دوره کامل تاریخ ادبیات ایران و شرح حال شعرا و دانشمندان برجسته به صورت فشرده درج گردیده است. کتاب در حقیقت جزوه‌ای است که استاد همایی سالها در دبیرستان دارالفنون تدریس می‌کرده است. مطالب کتاب در سه بخش تنیم شده، بخش اول به تاریخ ادبیات ایران از قدیم‌ترین ازمنه پیش از اسلام تا قرن پنجم هجری اختصاص دارد. بخش بعدی درباره‌ی تاریخ ادبیات ایران از قرن پنجم تا نهم هجری است. آخرین بخش به «تاریخ ادبیات ایران از اوایل قرن هفتم هجری تا اواخر قرن دوازدهم» اختصاص دارد.


کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی ششم و هفتم.
        

          کتاب با مطلبی از «امانوئل کانت» درباره‌ی شعر، و «ولادیمیر مایاکوفسکی» درباره‌ی شاعری آغاز می‌شود. مطالب کتاب در دو دفتر تنظیم شده، در دفتر اول (کانون شاعران آسیا و آفریقا)، پس از ارائه‌ی اشعاری از نیما یوشیج، احمد شاملو، فروغ فرخزاد، ترجمه‌ی اشعاری از شعرای پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، هند، داغستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، کردستان عراق، اعراب، روسیه، ویتنام، چین و ژاپن و قاره آفریقا فراهم آمده است. دفتر دوم به اشعار شعرای قاره‌ی امریکا و اروپا اختصاص دارد و در آن ترجمه‌ی اشعاری از شعرای مختلف امریکا، فرانسه، اسپانیا، آالمان، بلژیک، ایتالیا، اسکاتلند، اتریش، انگلستان، یونان، مجارستان، لهستان، چک‌و‌اسلواکی، آلبانی، کلمبیا، آرژانتین، بولیوی، شیلی، پرو، نیکاراگوئه، برزیل، مکزیک و السالوادور گرد آمده است.


کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی ششم و هفتم.
        

          لهجه‌ی هروی از کهن‌ترین لهجه‌های زبان فارسی دری است. این کتاب در چهار بخش دستور، واژه‌نامه، بررسی‌های مقایسه‌ای - تاریخی و امثال این‌ها تنظیم شده است. در این کتاب نویسنده با بررسی دستوری و زبان‌شناسی و گردآوری واژه‌های رایج در هرات امروز و بررسی برخی از این واژه‌ها در پاره‌ای متون مشهور منطقه‌ی هرات از جمله: «الابنیه عن حقائق الادویه»، «طبقاتالصوفیه»، «کشف‌الاسرار»، «ارشادالزراعة» و نیز در پهنه‌ی شعر فارسی پژوهشی در این لهجه به عمل آورده است. 


کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی چهارم و پنجم.
        

          ادونیس از برجسته‌ترین شاعران امروز عرب و بی‌شک زبان‌آورترین و فرهیخته‌ترین نظریه‌پرداز شعر نو عربی است. از تاریخ نخستین سروده‌های ادونیس بیش از هفت دهه می‌گذرد. سومین مجموعه شعر او، اغانی مهیار الدمشقی (ترانه‌های مهیار دمشقی) که در ۱۹۶۱ به چاپ رسید، نشان از شاعری دارد که به زبان خاص خود دست یافته است. ترانه‌های مهیار دمشقی بی‌تردید نخستین نقطه‌ی عطف شعر ادونیس است. ترانه‌های مهیار دمشقی هفت بخش با عنوان‌های جداگانه دارد که در آغاز هر بخش مزموری به نثر آمده است. 
کاظم برگ‌نیسی این اثر را ترجمه کرده است که با مقدمه‌ای مبسوط درباره‌ی شعر ادونیس همراه است. 


کتاب ماه ادبیات، شماره‌ی چهاردهم، سال ۱۳۷۷.
        

          این کتاب حاوی فصولی است به این نام‌ها: 
سخن و نقد سخن؛
تصویر و مجاز؛
انواع ادبی؛
رویکردهای نقد.
نویسنده‌ی آن، دستغیب، درباره‌ی ظرایف آثار ادبی، بلاغت، فصاحت، ایجاز، معانی، بیان و آثار شاعر و نویسندگانی ماننده فردوسی، سعدی، مولوی، حافظ، سهروردی، جامی، شکسپیر، هومر، تالستوی، داستایفسکی، فاکنر و... به بحث می‌پردازد و حد و مرز کار این ادیبان بزرگ را نشان می‌دهد. 
بخش‌های دیگر این کتاب درباره‌ی شاعران و نویسندگان مدرن ایران و جهان و نقد تفاسیری است که بر آثار اینان نوشته‌اند. نویسنده نشان می‌دهد که در دوره‌های جدید دو قسم هنر نو به وجود آمده است. هنری که مانند هنرهای کلاسیک جنبه‌ی عام دارد یا می‌تواند داشته باشد و غوّاص دریای تحولات اجتماعی است و جنبه‌ی پیشرو و مشخص دارد و هنری که محدود به گروهی اندک است و از کژتابی زبانی آسیب دیده است و جنبه‌ی خصوصی و فردی دارد. نویسنده ضمن نقد و سنجش آثار نو و کهن برای نویسندگان و شاعرانی که در آغاز راهند، رهنمودهای علمی به دست می‌دهد و همراه با آوردن آراء انتقادی، مصداق آن آراء را در عمل و در تجسم و تحلیل قصه‌ها و اشعار و نمایش‌نامه‌ها نشان می‌دهد. 
این کتاب را حوزه‌ی هنری به چاپ می‌رساند. 


کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی چهارم و پنجم.
        

          کتاب «چشم‌انداز شعر معاصر تاجیکستان» نوشته‌ی علی‌اصغر شعردوست، پژوهشگر ایرانی، به عنوان بهترین کتاب سال جمهوری تاجیکستان انتخاب شده است. شعردوست در این کتاب دگرگونی‌های صد سال اخیر شعر فارسی را در تاجیکستان و ماوراءالنهر بررسی کرده  و به‌تناسب موضوعات مطرح‌شده، گاه از شاعران گذشته‌ی این سرزمین نیز اد کرده است.
وی کتاب خود را گزارشی از موقعیت شعر امروز فارسی در منطقه‌ای می‌داند که به‌اعتقاد تمامی محققان و تذکره‌نویسان، نخستین کسانی که به زبان فارسی شعر گفته‌اند، متعلق به این حوزه‌ی جغرافیایی هستند.
انتشارات بین‌المللی الهدی سه‌هزار نسخه از ین کتاب را چاپ و منتشر کرده است.
هر سال به‌ مناسبت سالگرد استقلال تاجیکستان، بهترین کتاب سال این کشور، از میان آثار نویسندگان داخلی و خارجی در میان مسائل علمی، فرهنگی و تاریخی تاجیکستان انتخاب می‌شود.


کتاب ماه ادبیات، سال دوم (۱۳۷۷)، شماره‌ی یازدهم و دوازدهم.
        

          مجموعه‌ی شعر و اندیشه، نوشته‌ی داریوش آشوری نخستین بار در ۱۳۷۳ منتشر شد و ویرایش دوم آن با افزودن هفت مقاله‌ی دیگر در اواخر دهه‌ی هفتاد به چاپ رسید. 
هفت مقاله‌ی جدید این مجموعه بدین ترتیب است:
۱. دنیای هولناک بکت
۲. سیری در سلوک مهدی اخوان ثالث
۳. «کرگدن»؛ کالبدشکافی یک رویداد
۴. درباره‌ی تعریف شعر
۵. درباره‌ی ذات شعر
۶. درباره‌ی شاعری ما
۷. وای بر ما، درود بر ما


کتاب ماه ادبیات، سال دوم (۱۳۷۷)، شماره‌ی دهم و یازدهم.
        

          این کتاب نوشته‌ی ورونیک ام. فوتی V. M. Foti و دربردارنده‌ی نظریات هیدگر درباره‌ی شعر شاعران و نقد این نظریات است. هیدگر، فیلسوف آلمانی، درباره‌ی شاعرانی مانند ریلکه، هولدرلین، تراکل و موریکه آراء تازه‌ای آورده است که آن‌ها را می‌تووان نقد تأویلی نامید. او می‌گوید که زبان عطیه‌ی وجود است و ابزار تفهیم و تفاهم نیست. شاعر کسی است که در معرض آتش قدسی است و راهی را نشان کی‌دهد تا انسان سرگشته‌ی کنونی به حضور وجود و باشندگان برسد. او طرحی نو درمی‌افکند و انسان را به خانه‌ی اصلی او راهبر می‌شود و متفکر طرح او را بنا می‌کند. پس شعر نوعی تفکر وجودی است و نمونه‌ی شاعری اصیل، هولدرلین است. هیدگر درباره‌ی این شاعر و ریلکه و دیگران به تأویل می‌پردازد  و بر اساس نقد «ورونیک ام. فوتی» بخشی از اشعاری را که می‌پسندد، می‌آورد و بر بنیاد فلسفه‌ی خود تفسیر می‌کند.
این کتاب دربردارنده‌ی هشت فصل و توضیحات کافی درباره‌ی مفاهیم فلسفی و ادبی است. مترجم این کتاب، عبدالعلی دستغیب، در مقدمه‌ای بلند افکار هیدگر را به بحث می‌گذارد و فراز و فرود آن‌ها را نشان می‌دهد. 


کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی چهارم و پنجم.
        

          مطالب این کتاب در چهار فصل گرد آمده است: 
در فصل اول، نگارنده وحدت یا کثرت وجود و موجود را در مکاتب فلسفی مشاء، رواقیون، عرفا و صوفیه بررسی می‌کند. 
در فصل دوم جریان وجود شرح و بیان می‌شود. 
فصل سوم به تقسیمات وحدت و انواع توحید الهی اختصاص دارد.
 فصل چهارم نتیجه‌گیری کلی از مباحث کتاب است.


کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی هشتم.
        

          این کتاب مجموعه آثار منتشرنشده‌ی نیچه است که در دهه‌ی ۱۸۷۰ و زمان پیش از سکته‌ی مغزی فیلسوف نگاشته شده است. این کتاب با ویرایش و مقدمه‌ی مبسوط و یادداشت‌های کافی از سوی D. Breazeale به انگلیسی ترجمه و در ۱۹۹۳ به چاپ رسیده است. کتاب حاوی فصول زیر است: 
پیشگفتار، مقدمه، یادداشت‌هایی درباره‌ی متن، صورت نام‌های نیچه، درباره‌ی گیرندگی حقیقت، فیلسوف در مقام پزشک فرهنگی، درباره‌ی حقیقت و دروغ، در معنای معمول، فلسفه در زمان سخت، ستیزه بین علم و فرزانگی ...
آثار آخر عمر نیچه با آهنگی تند و بیانی فشرده و جدلی نوشته شده و این کتاب را عبدالعلی دستغیب ترجمه کرده است. 


کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی چهارم و پنجم.
        

          صدر ضیاء از نویسندگان و محققان برجسته‌ی تاجیکستان و از پایه‌گذاران محفل‌های روشنفکران بخارا بود. وی در بخارا که مرکز فرهنگ و سنت‌های تاجیکان محسوب می‌شد، زندگی کرد و در همین شهر به دست بلشویک‌ها کشته شد. کتاب «نوادر ضیائیه» که شامل لطایف و مطایبات، تذکرة‌الحمقاء و بدیهه و سؤال و جواب شعراست در سال 1991 به کوشش استاد شکوری و صحاب‌الدین صدیق در دوشنبه با خط کریل انتشار یافته بود، به همت میرزا شکورزاده به خط فارسی در اختیار فارسی‌زبانان قرار گرفت. نوادر ضیائیه هم‌چون دیگر آثار صدر ضیاء از نمونه‌های دلپسند نظم و نثر فارسی و بیان شکرین آن در بخارای ابتدای قرن بیستم است. این کتاب را انتشارات سروش منتشر کرده است. 

کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی دوم.
        

          زنده‌یاد علی حاتمی، کارگردان برجسته و مشهور سینمای ایران که در سال ۱۳۷۵ درگذشت، مدتی پیش از درگذشت بر آن شده بود که متن فیلم‌نامه‌های سینمایی و در تلویزیونی و هم‌‌چنین نمایش‌نامه‌های خود را که برای دیالوگ‌های آن بسیار زحمت کشیده و ذوق به خرج داده بود، منتشر کند. خوشبختانه مجموعه آثار وی در دو جلد فراهم شده. این مجموعه شامل ۱۱ فیلم سینمایی، ۳ مجموعه‌ی تلویزیونی، و تعدادی طرح ناتمام است. نشر مرکز این مجموعه را منتشر کرده است.


کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی دوم.
        

          «خانه‌ام ابری است: نیما از سنت تا تجدد» عنوان کتابی است که دکتر تقی پورنامداریان نوشته است. مخاطب این کتاب دانشجویانی‌اند که به شعر نیما علاقه دارند ولی آشنایی‌شان عمیق است. این اثر به بررسی اشعار نیما از اشعار اولیه تا آخرین شعرش می‌پردازد و در چهار فصل زیر سامان خواهد یافت: 
1. شعر نیما از صورت و قالب
2. درباره‌ی زبان نیما
3. مسئله‌ی معنی در شعر کلاسیک و شعر نیما (که مهم‌ترین فصل کتاب است)
4. برگزیده‌ای از شعر، که اشعار مهم‌تر نیما تفسیر و تعبیر شده است.


کتاب ماه ادبیات، سال یکم، شماره‌ی دوم.