بریده‌های کتاب بابا گوریو

دل آدمی وقت بالا رفتن از بلندی‌های محبت گه‌گاه استراحتی می‌کند. ولی در سراشیبی تندِ احساساتِ نفرت‌آلود بنُدرت می‌ایستد.

چون برای بدبختی خود راه‌حلی جز مرگ نمی‌شناختند نسبت به دردناک‌ترین فاجعه سرد می‌ماندند.

چه کسی می‌تواند بگوید دیدن کدام یک از این دو دهشتناک‌تر است، دل های خشکیده یا جمجمه های تهی شده؟

- می‌دانی که فکرها را هم می‌شود معالجه کرد؟ - چطوری؟ - با تسلیم شدن به آن‌ها.

فساد سلاحی است که به دست اشخاص کم استعداد ‌ ‌و متوسط، که تعداد آنها خیلی زیاد است، قرار گرفته ‌ و شما برندگی این اسلحه را همه جا احساس میکنید .

به آن‌هایی که توی این شهر سواره‌اندو لجن‌مال می‌شوند می‌گویند مردمان شریف، به آن‌هایی که پیاده‌اند و لجن‌مال می‌شوند می‌گویند اوباش. اگر از بدبختی یک چیز کوچکی بلند کنی توی میدانِ کاخِ دادگستری به نمایشت می‌گذارند. اگر یک میلیون بدزدی در محافل صاحب کرامت می‌شوی. برای حفظ این نظام اخلاقی دارید سی میلیون به ژاندارمری و دادگستری پول می‌دهید. به‌به!

بیانشون گفت: _هنوز زنده است. سیلوی گفت: _به چه دردش می خورد؟ راستینیاک گفت: _به دردِ این که رنج بکشد.

به آن هایی که توی این شهر سواره‌اند و لجن مال می‌شوند می‌گویند مردمان شریف، به آن هایی که پیاده‌اند و لجن مال می‌شوند می‌گویند اوباش. اگر از بدبختی یک چیز کوچکی بلند کنی توی میدان کاخ دادگستری به نمایشت می‌گذارند. اگر یک میلیون بدزدی در محافل صاحب کرامت می‌شوی. برای حفظ این نظام اخلاقی دارید سی میلیون به ژاندارمری و دادگستری پول می‌دهید. به به!

غصه هایم به زودی مرا زشت میکنند.

عشق تند می‌گذرد، مانند کودکی است که اصرار دارد بر راهی که از آن عبور می‌کند نشانه‌های ویرانی به جا گذارد.

+ دنیای کثیفی است! - کثیف؟ نه. دنیا به راه خودش می‌رود. همین.

عزم جزم کرد که برای رسیدن به ثروت و موفقیت دو راه موازی بکشد، بر علم و بر عشق تکیه کند، هم دانشمند و هم برازنده و اهل مُد باشد. هنوز بچه بود! این دو خط موازی‌اند و هرگز نمی‌توانند به هم برسند.

اگر در قلب آدمی فقط یک احساسِ ذاتی نهفته باشد، آیا این احساس همان غرورِ ناشی از حمایتی نیست که آدمی بتواند هر آن نسبت به موجودی ضعیف اعمال کند؟ اگر عشق را هم بر آن بیفزایید، که عبارت است از حس حق‌شناسی شدیدِ همه جان‌های آزاد نسبت به اصل و منشاء خوشی‌هایشان، آن‌گاه به مفهوم بی‌شمار عجایب روحی پی می‌برید.

ثروتِ سریع مساله‌ای است که امروزه پنجاه هزار جوان قصد دارند حلّش کنند، جوان‌هایی که همه در وضعیت شما هستند. شما یک واحدِ این رقم‌اید. خودتان حساب کنید چه تقلّایی باید بکنید و مبارزه چقدر وحشیانه است. باید مثل عنکبوت‌های زندانی همدیگر را بخورید چون بدیهی است که پنجاه هزار سِمَتِ خوب موجود نیست. می‌دانید در این مملکت چطور باید ترقی کرد؟ یا با درخششِ نبوغ یا با شگرد فساد. یا باید مثل یک گلوله توپ میان این توده آدم راه باز کنید، یا این که مثل طاعون به جان‌شان بیفتید.

فکر می‌کنید آدم با شرف چگونه موجودی است؟ در پاریس، با شرف کسی است که سکوت می‌کند و تن به هم‌رنگی و همراهی نمی‌دهد. منظورم فلک‌زده‌هایی نیستند که در همه‌جا سخت‌ترین کارها به عهده آن‌هاست و هیچ‌وقت هم مزد زحمت‌شان داده نمی‌شود و من اسم‌شان را می‌گذارم فرقه گیوه پاره‌های خدا. البته که شرافت است، شرافت تا حد حماقت، امّا فقر و فاقه هم هست. از همین جا می‌توانم مجسم کنم این مردمان شریف چه قیافه‌ای می‌شوند اگر پرودگار شوخی‌اش بگیرد و در روز جزا، روز داوری نهایی، خودش را نشان ندهد.

آدمی که به این می‌نازد که هیچ‌وقت عقیده‌اش عوض نمی‌شود خودش را متعهد می‌کند که همیشه یک خط راست را دنبال کند و پیش برود، ابلهی است که به برائت از خطا معتقد است. چیزی به اسم اصول اخلاقی وجود ندارد، هرچه هست رویداد است؛ قانون وجود ندارد، هرچه هست شرایط است: انسان برتر با رویدادها و شرایط کنار می‌آید و آن‌ها را هدایت می‌کند. اگر اصول و قوانین ثابتی وجود داشت، ملت‌ها مثل پیرهن اصل و قانون عوض نمی‌کردند. آدم قرار نیست از کلّ یک ملت عاقل‌تر باشد.

دانشجوی عزیزم، شرافتِ نصفه نیمه نداریم: شرافت یا هست یا نیست. می‌گویند باید از گناهان‌مان توبه کنیم. این هم یک نظام اخلاقیِ خوشگلِ دیگر، که بر اساسش می‌توانی با یک اظهار ندامت ساده حساب یک جنایت را تسویه کنی!

پدرها برای این‌که خوشبخت باشند باید همیشه بذل و بخشش کنند، معنی پدر بودن همین است.