بریده‌های کتاب نفوس مرده

خوشا به حال نویسنده‌ای که از کنار چهره‌ها و کاراکترهای کسالت آور و نفرت انگیز می‌گذرد، گرچه ممکن است متاسفانه واقعیت هم داشته باشند، و به کسانی می‌پردازد که تجلی‌گر عالیترین ارزشهای انسانی هستند ـ‌نویسنده‌ای که در میان دریای ساکن انسانها فقط تعداد کمی از تیپ‌های استثنایی را برمی‌گزیند، و هرگز لزومی نمی‌بیند که از نت بالای داستان خود پرده‌ای بکاهد. هرگز این فروتنی را ندارد که نگاهی به سوی برادران بینواتر خود بیفکند، و آنقدر مجذوب کاراکترهای پرزرق و برقی است که هیچ گونه سروکاری هم با او ندارند، که هیچ‌گاه از آسمان توهم به زمین واقعیت فرود نمی‌آید.

... این موضوع نشان می دهد که بشر چه نوع مخلوقی است : راجع به آنچه که خودش در آن درگیر نیست عاقل ، هوشیار و حساس و در مقابل مشکلات زندگی همواره استوار و محتاط است. مردم درباره اش اظهار عقیده می کنند : «عجب مغز متفکری !» ، «چه همت و پشتکاری ! » ولی همین که این مغز متفکر با بحرانی مواجه می شود همه حیرت می کنند که پس همت و پشتکارش کجا رفته است ، زیرا آن انسان مصمم و قوی به شخصی ترسو و بینوا و کودکی بیچاره و زبون و به قول نوزدروف صرفا به آدمی بی دست و پا مبدل می شود.

... اما قدرت عجیب و مرموزی مرا مأمور کرده است که دست در دست با قهرمانان عجیب خود پیش بروم و سراپای این زندگی عظیم و شگفت‌انگیز را مطالعه کنم و از میان خنده‌ها و گریه‌ها، آن خنده‌ها را که بر جهانیان می گذارند و آن گریه‌ها را بر جهانیان، تماشا کنم.

بشر در جستجوی حقیقت مطلق ، کوره راه های پیچ در پیچ ، ناآشنا ، ناهموار و ناممکن و گمراه کننده ای را پیموده است ؛ در حالی که همواره ، درست در مقابلش صراط مستقیمی وجود داشته که می توانسته است او را به جایگاه پر تلالو و درخشانی رهنمون شود‌ که مقصدش ، مأوا و کاخ فرمانرواست. این شاهراه از همه ی راههای دیگر آشکارتر ، هموار تر و زیباتر است . طی روز از نور آفتاب انباشته است و در شب به وضوح آن را نورافشانی می کنند ، ولی توده های انبوه بشر در تاریکی از کنار آن می گذرند.

اگر به یک جوان پرشور امروز تصویر ایام پیری خودش را نشان دهند از وحشت جا می‌خورد. پس عواطف انسانی سال‌های شیرین جوانی را در همه طول سفر به دنیای غم انگیز مردی حفظ کنید، به آنها بچسبید، زیرا اگر آن را از دست بدهید هرگز در آینده بازش نخواهید یافت. پیری به طور اجتناب ناپذیر و وحشتناک از مقابل ظاهر می‌شود و هرگز چیزی را به آدمی بازپس نخواهد داد!